arrow-right-square Created with Sketch Beta.
کد خبر: ۷۳۷۷۷۸
تاریخ انتشار: ۴۰ : ۰۰ - ۲۴ مرداد ۱۴۰۲
تاریخ روابط ایران و آمریکا؛ شماره ۱۷۷:

وقتی جنگ اعراب و اسرائیل، یک شبه درآمد نفتی شاه را ۴ برابر کرد

برای اکثر ایرانیان توصیف ناپذیر بود؛ اما روزگار فراوانی ایران رسیده بود: با تسریع روند اتمام منابع نفتی آمریکا و بیشتر کشورهای غربی، کشورهای خاورمیانه تأثیرات بزرگتری در امور جهان داشتند. شاه که بر اریکه یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان تکیه زده بود، وضعیت را به سود خود تغییر داد.
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

سرویس تاریخ «انتخاب»: برای اکثر ایرانیان توصیف ناپذیر بود؛ اما روزگار فراوانی ایران رسیده بود: با تسریع روند اتمام منابع نفتی آمریکا و بیشتر کشورهای غربی، کشورهای خاورمیانه تأثیرات بزرگتری در امور جهان داشتند. شاه که بر اریکه یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان تکیه زده بود، وضعیت را به سود خود تغییر داد. در سال ۱۹۷۰، توافق نامۀ ایران و کنسرسیوم بین المللی نفت را به مذاکره مجدد گذاشت تا سهم ایران از درآمدهای صادرات نفت به پنجاه و پنج درصد افزایش یابد. سال بعد، میزبان نشستی از اوپک بود که در آن کشورهای تولید کننده نفت به توافق رسیدند کنترل بیشتری بر قیمت نفت اعمال کنند. حتی در سال ۱۹۷۲، قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را که بیست و یک سال پیش از آن، مصدق به تصویبش رسانده بود به اجرا گذاشت؛ آن هم بدون کوچکترین اشاره ای به نام پیرمرد.

ایران با در اختیار گرفتن منابع خود برای نخستین بار با سرعت بیشتری نفت استخراج کرد و درآمد نفتی کشور در تغییری چشمگیر از ۸۸۵میلیون دلار در سال ۱۹۷۱ به ۱.۶ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۲ افزایش پیدا کرد؛ اما هنوز موعد جایزه بزرگ فرا نرسیده بود.  کشورهای عربی در سال ۱۹۷۳ فروش نفت خود به کشورهای غربی را به بهانهٔ پشتیبانی آنها از اسرائیل در جنگ اکتبر، به حالت تعلیق درآوردند. ایران به نحو زیرکانه ای حمایت معنوی خود از جهان عرب را اعلام کرد، اما در تحریم مشارکت نکرد. قیمت نفت یک شبه چهار برابر شد و درآمد نفتی ایران از ۴.۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۳ تا ۲۱.۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۴ اوج گرفت.

طی سه سال کوتاه، شاه برای ایالات متحده به ضرورت تبدیل شد. در زمانه ای که اقتصاد ایالات متحده مشاغل زیادی را در مقیاس بزرگ از دست می داد، شاه که بزرگترین مشتری صنعت دفاعی ایالات متحده بود، کارخانه های اسلحه سازی آمریکا را سرپا نگاه می داشت. کشور او، بزرگترین صادرکنندۀ غیر عرب نفت در جهان، نقشی اساسی در امنیت انرژی غرب ایفا می کرد. تقریباً آخرین شبکه امنی بود که مانع سقوط اقتصادی ایالات متحده می شد. علاوه بر این، ایران حدود پنجاه درصد نفت مورد نیاز اسرائیل را در طول جنگ اعراب و اسرائیل تأمین می کرد که همین موضوع عامل بی میلی ایالات متحده به دشمنی با شاه بود.

با وجود این عوامل بود که دولت نیکسون قصدی برای ایجاد محدودیت در خرید تسلیحاتی ایران نداشت. بنابراین توسعۀ نظامی ادامه پیدا کرد. در اوت ۱۹۷۵، شاه قرارداد ده میلیارد دلاری خرید تجهیزات نظامی از ایالات متحده را امضا کرد که شامل سیصد فروند اف- ۱۶ و دویست فروند اف-۱۸ بود: جنگنده هایی آن قدر پیشرفته که هنوز تولید نشده بودند. ایران در آن زمان با احتساب صدوپنجاه جنگنده اف-۱۴ که پیشتر سفارش داده بود، بیش از آنچه تصور می کرد جنگنده داشت. تجهیزات به روز دنیا که برخی اوقات تا صدها میلیون دلار قیمت داشت، در نیروی هوایی ایران در انتظار مربیان آمریکایی می ماند تا روش استفاده از آن را به ایرانی ها آموزش دهند. متخصصان گفته بودند تعلیم نیروی هوایی ایران برای استفاده از همه تجهیزات جدید، بیش از ده سال طول خواهد کشید و تا آن روز برخی از آنها از رده خارج خواهند شد. خلبانان برای کار با پیشرفته ترین جنگنده ها آموزش می دیدند تا به محض ورود نمونه های جدید دوباره آموزش های جدید را از سر بگیرند. جنگنده های اف - ۱۴ بسیار پیچیده بودند. حتی نیروی دریایی ایالات متحده در استفاده از آنها با مشکل روبه رو بود. این جنگنده ها برای نیروی هوایی شاهنشاهی ایران تنها اندکی فراتر از غنیمتی های ۱.۵ میلیارد دلاری بود.

نظرات بینندگان