تفاهم نانوشته میان ایران آمریکا هنوز در ابهام قرار دارد. اما برخی منابع خبری غیرایرانی مدعی اجرای این تفاهم هستند. اگرچه به جز سکوت خبری در سیاست خارجی و آرامش نسبی، نشانه دیگری از تفاهم نانوشته و به نوعی توقف در برابر توقف وجود ندارد.
کوروش احمدی، دیپلمات بازنشسته، درباره گزارش هاآرتص مبنی بر اجرا تفاهم نانوشته با توجه به کاهش غنی سازی در ایران به «انتخاب» گفت: در مورد این گزارش و ابعاد فنی و حجم غنی سازی مورد ادعای این روزنامه اطلاعاتی منتشر نشده است. آن ها شاید از کانال های خاص خود این اخبار را دارند یا ساخته اند. مشکل می توان شواهدی مبنی بر اینکه تفاهم نانوشته نهایتا شکل گرفته و مبنای کار قرار گرفته یا مسکوت مانده یا منتفی شده یافت. با این حال، چند هفته ای است که شاهد تنش عمده ای در سیاست خارجی به جز ادعای تلاش ایران برای توقیف دو نفتکش نیستیم. حداقل نشانه دیگری از تنش میان طرفین را شاهد نیستیم. هرچند این اخبار هیچکدام نمی تواند مبنای قضاوت باشد و باید مدت زمان دیگری بگذرد تا ببینیم آیا بحرانی شکل می گیرد یا خیر و اینکه طرفین اتهاماتی علیه یکدگیر مطرح می کنند یا خیر. طرف غربی در صورتی که اتفاقی مثبت یا منفی افتاده باشد نهایتا ناچار است با توجه به سازوکارهای خود واکنش نشان دهد این واکنش ها نشان خواهد داد که تفاهم مد نظر در چه وضعیتی است. لذا فعلا هر دو طرف قضیه قابل تصور است: اینکه به نتیجه نرسیده اند و کار مسکوت مانده، یا به نتیجه رسیده اند و وارد فاز اجرایی شده اند.
احمدی درباره گام پس از اجرایی شدن تفاهم موقت گفت: یکی از ابهامات این ایده یعنی تفاهم نانوشته همین است. یعنی روشن نیست که بعد از اجرا شدن آن در مرحله بعد چه اتفاقی قرار است بیافتد. از ابتدا این بحث مطرح بود که آیا این مقدمه یک تحول مهمتر است مثل توافق موقت ژنو در دسامبر 2013 است که مقدمه برجام بود. یا هدف اول و آخر همین تفاهم است و لاغیر. این بزرگترین سوالی است که در مورد این روند مطرح است. سوال این است که آیا قرار بر این باشد که اول و آخر این ایده همین باشد یعنی طرفین امتیازاتی غیررسمی و محدود به هم بدهند و لاغیر. در این صورت این به معنی تثبت تحریم های مالی و نفتی و بانکی و ... است بدون اینکه در انتهای تونل تحریم ها نوری دیده شود و این برای اقتصاد و جامعه زیانبار است. یعنی در نهایت مشخص نیست چه اتفاقی نهایتا خواهد افتاد. فعلا مطالبی مانند تبادل زندانیان، آزادی دارایی های ایران در جاهایی مانند عراق و کره جنوبی، توقف غنی سازی در 60 درصد، آرامش در منطقه و عدم حمله به سربازان آمریکا در عراق و سوریه، امنیت دریانوردی و و عدم سختگیری در اعمال تحریم ها و مانند اینها مطرح است.
وی در پایان گفت: اگر بخواهیم ذهن آمریکایی‌ها را بخوانیم، برای آن‌ها خیلی مهم است که در این دوره انتخاباتی که انتخابات بسیار مهمی است، تنش در ارتباط با ایران وجود نداشته باشد. آن‌ها می‌خواهند بر انتخابات و مسائل داخلی متمرکز باشند و از نظر سیاست خارجی نیز حداکثر تنها مسائلی مثل اوکراین و چین مورد بحث باشد. آرامش در ارتباط با ایران تا نهایی شدن انتخابات در نوامبر 2024 برای آمریکا مهم است.
