شرق : در هفته گذشته خبر رسید که چند بازیگر زن سینما احضار شده‌اند. این بازیگر‌ها چهره‌هایی بودند که در چند مراسم عمومی بدون حجاب ظاهر شده بودند. پانته‌آ بهرام در مراسم اکران آخرین قسمت سریال پوست شیر در لوتوس‌مال نازی‌آباد بی‌حجاب ظاهر شده بود و فاطمه معتمدآریا و افسانه بایگان هم در مراسم جشن تولد آتیلا پسیانی بدون حجاب حضور یافتند. باران کوثری در مراسم خاکسپاری حسام محمودی بدون حجاب شرکت کرده بود و همچنین تصاویری از کتایون ریاحی، گلاب آدینه و شقایق دهقان هم بدون حجاب در چند وقت اخیر در رسانه‌ها منتشر شد.
اغلب بلافاصله بعد از انتشار این تصاویر خبر تشکیل پرونده و احضار این بازیگر‌ها هم در رسانه‌ها منتشر شد. در ادامه این خبر‌ها بود که یک رسانه سینمایی هفته گذشته خبر داد که پانته‌آ بهرام و کتایون ریاحی به‌خاطر نداشتن حجاب به یک میلیون و نیم جریمه نقدی محکوم شده‌اند. انتشار این خبر از سوی خبرنگار «سینما اعتماد» موجب واکنش‌های فراوانی شد.
خبرگزاری فارس در گزارشی این حکم را شوخی قوه قضائیه با سلبریتی‌ها دانست و نوشت «زمانی که قوه قضائیه با تأخیر نسبت به اقدامات هنجارشکنانه و مجرمانه سلبریتی‌ها اقدام می‌کند و آن‌ها را با مجازات‌هایی که بیشتر شبیه شوخی است، مجازات می‌کند به نوعی تشویقی برای ارتکاب مجرمانه دیگر سلبریتی‌ها می‌شود».
روزنامه همشهری هم این حکم را حاصل خطای محاسباتی عدلیه و نظمیه دانست و پیشنهاد داد که پرونده این بازیگر‌ها در دادگاه‌های امنیتی برگزار شود. در شبکه‌های اجتماعی هم به وضوح دیده می‌شود که جریان‌های مدافع حجاب به شدت از این حکم دادگاه ناراحت هستند و منتظر احکامی سنگین‌تر بودند. این در حالی است که گفتگو با کارشناسان حقوقی و همچنین وکلای پرونده نشان می‌دهد که رأی دادگاه در سخت‌گیرانه‌ترین حالت ممکن صادر شده و اشد مجازات برای چنین جرمی در نظر گرفته شده است.
واکنش رسانه‌های اصولگرا به جریمه یک و نیم میلیون تومانی بازیگر‌هایی که حجاب از سر برداشته‌اند موجب شد قوه قضائیه به این خبر واکنش نشان دهد و اعلام کند که «جریمه ۱.۵ میلیونی دو بازیگر یعنی پانته‌آ بهرام و کتایون ریاحی مربوط به پرونده گذشته این دو نفر درمورد کشف حجاب است که به تازگی منجر به صدور حکم شده است. این در حالی است که پرونده جدید کشف حجاب این دو بازیگر با عنوان جریحه‌دارکردن عفت عمومی تشکیل شده و به‌تازگی منجر به صدور قرار مجرمیت شده است».
خروج پرونده‌ها از حالت امنیتی
در حالی که در هفته گذشته یک روزنامه اصولگرا درخواست کرده بود که پرونده بازیگران زنی که کشف حجاب کرده‌اند به دادگاه‌های امنیتی ارجاع داده شود، اما یک مسئول حقوقی در خانه سینما می‌گوید که رویه برخورد‌ها با پرونده بازیگر‌ها تغییر کرده و از حالت امنیتی خارج شده است.
«مهدی کوهیان»، عضو کمیته پیگیری حقوقی وضعیت هنرمندان، می‌گوید که لازم است در این زمینه یک قدردانی هم بکنیم. شاید جالب باشد بدانید که این قدردانی بابت احضار انجام می‌شود، ولی لازم است بابت اینکه مسیر تشکیل پرونده‌ها به روال درست و قانونی‌اش بازمی‌گردد تشکر کنیم. یعنی به جای اینکه رفتار‌های امنیتی رخ بدهد و دادسرای امنیت به این‌گونه موارد بپردازد دادسرای عمومی و دادسرای فرهنگ و رسانه در حال رسیدگی به پرونده هنرمندان است. این مسئله گام مهمی در راستای رعایت حقوق متهم است.
اگر به خاطر داشته باشید در شش، هفت ماه گذشته عمده برخورد‌ها امنیتی بود و نهاد‌های امنیتی وارد کار می‌شدند و عمده بازداشت هنرمندان و چهره‌ها توسط نهاد‌های امنیتی رخ می‌داد. دادسرای رسیدگی به پرونده آن‌ها دادسرای اوین بود و نوع پرونده هم امنیتی تلقی می‌شد و نهایتا هم کار به دادگاه انقلاب ارجاع داده می‌شد. همان‌طور هم که می‌دانید در پرونده‌های امنیتی هم به‌دلیل تبصره ذیل ماده ۴۸ همه وکلا نمی‌توانند اعلام وکالت کنند و تنها وکلای منتخب ذیل این ماده می‌توانند به پرونده دسترسی داشته باشند. در حال حاضر شاهد این هستیم که فرایند تشکیل و رسیدگی به پرونده‌ها از این مسیر خارج شده که نشان می‌دهد جلسات و گفتگو‌های ما با مسئولان به نتیجه رسیده است.
الان می‌بینیم که دادستان تهران رویه خودش را تغییر داده و پرونده‌ها را به دادسرای عمومی و دادگاه عمومی ارجاع می‌دهد که این یک پیشرفت مهم در میانجیگری‌های کمیته حقوقی و قضائی در حمایت از هنرمندان است. نکته دیگر اینکه عناوین اتهامی و دادگاه رسیدگی‌کننده به آن هم مطابق قوانین رعایت شده است. یعنی برای کشف حجاب پرونده به دادگاه کیفری ۲ ارجاع داده شده است. دوستانی هم که برای تشکیل پرونده به دادگاه عمومی مراجعه کرده‌اند می‌گویند که شکل رسیدگی به پرونده به درستی در حال انجام است و به وکلای‌شان دسترسی دارند. برخلاف چیزی که در رویه پرونده‌های امنیتی رخ می‌داد که هیچ دسترسی به این موارد نداشتند.
قراری برای بازیگران صادر نشده
انتشار خبر جریمه یک و نیم میلیون تومانی دو بازیگر زن در هفته گذشته شایعاتی را هم درباره روند رسیدگی به پرونده آن‌ها ایجاد کرد. نازنین ثقفی‌پور، وکیل چند نفر از بازیگران زن سینما که به خاطر برداشتن حجاب احضار شده‌اند، در گفتگو با «شرق» جزئیاتی از روند رسیدگی به پرونده را بیان کرد.
او در این زمینه می‌گوید: موضوع پرونده‌هایی که در حال حاضر درخصوص چند نفر از بازیگران زن سینما تشکیل شده، متعاقب اعلام جرمی است که نیروی انتظامی انجام داده و پرونده‌ها به قوه قضائیه ارجاع داده شده است. این پرونده‌ها در دو موضوع برای بازیگران زن تشکیل و ارجاع داده شده است. یکی جرم موضوع تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات درخصوص کشف حجاب است که از آنجایی که این ماده یک جرم تعزیری درجه ۸ محسوب می‌شود، مراحل تحقیقات مقدماتی آن مطابق قانون باید در دادگاه طی شود. موضوع پرونده‌های حاضر نیز اکنون در مجتمع قضائی ارشاد در حال بررسی است.
ثقفی‌پور درباره شکایت دیگری که از بازیگران صورت گرفته هم به «شرق» می‌گوید: شکایت دیگری نیز از سوی نیروی انتظامی صورت گرفته که موضوع انتشار تصاویر بی‌حجاب هنرمندان در مراسم‌های اخیر است. موضوع این شکایت مشمول جرایم درجه هشت نبوده؛ بنابراین تحقیقات مقدماتی آن از دادسرا شروع می‌شود.
در چند مورد اخیر نیز پرونده به دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع داده شده که در حال تحقیقات مقدماتی است.
به نظر می‌رسد در این پرونده‌ها باید به دو موضوع مهم توجه کرد؛ یکی موضوع حکم مجازاتی است که برای هنرمندان صادر شده است و در هفته گذشته خبرش منتشر شد. عمده انتقادات و فضای رسانه‌ای در برخی رسانه‌ها چنین بوده که مجازات کمی برای بازیگران در نظر گرفته شده. این در حالی است که باید توجه داشت که حداکثر مجازات حبس در نظر گرفته‌شده برای تبصره ماده ۶۳۸ دو ماه است که مطابق ماده ۶۵ قانون مجازات اسلامی باید تبدیل به مجازات جایگزین حبس شود؛ یعنی حبس اجرا نمی‌شود و به جزای نقدی به عنوان مجازات جایگزین حبس تبدیل می‌شود. جزای نقدی در نظر گرفته‌شده برای این منظور هم طبق آخرین مصوبه هیئت وزیران در سال ۱۳۹۹ تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تعیین شده. پس ادعا‌های مطرح‌شده درباره کم‌بودن مجازات‌ها صحیح نیست.
نازنین ثقفی‌پور در بخش دیگری از گفت‌وگویش با «شرق» به شایعاتی نظیر صدور قرار برای چند موکلش اشاره می‌کند و می‌گوید: موضوع دیگری که در رسانه‌ها به آن اشاره شده، صدور قرار مجرمیت برای موضوع پرونده انتشار تصاویر است. این ادعا نیز درست نیست و پرونده همه بازیگران زن در حال حاضر در مرحله تحقیقات مقدماتی است و هنوز قرار نهایی در این زمینه صادر نشده است. تحقیقات توسط بازپرس محترم در حال انجام است و عمده دفاع هم در این زمینه این است که تصاویر توسط بازیگران منتشر نشده، بلکه اغلب توسط رسانه‌هایی منتشر شده که خود هنرمندان از آن بی‌اطلاع بودند؛ بنابراین پرونده دادسرای فرهنگ و رسانه در مرحله تحقیقات مقدماتی است و ادعا‌ها در زمینه صدور قرار مجرمیت نادرست است. همچنین مطابق ماده ۹۱ و ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری، تحقیقات مقدماتی (به جز موارد استثنا مندرج در قانون) باید به صورت محرمانه صورت پذیرد و انتشار اطلاعات مربوط به محتویات یا افراد دخیل در پرونده، امری خلاف قانون است. به همین خاطر در حال حاضر از بیان جزئیات پرونده‌های مذکور معذور بوده و همچنین انتظار می‌رود مراجع مختلف نیز به این مهم توجه کنند.
روند رسیدگی‌ها ادامه دارد
از صحبت‌های وکیل بازیگران زن چنین برداشت می‌شود که دادگاه در رسیدگی به این پرونده در سخت‌گیرانه‌ترین حالت ممکن وارد عمل شده و اشد مجازات را برای برداشتن حجاب در نظر گرفته است. همچنین تلاش‌های صورت‌گرفته برای اینکه جرایم دیگری به این بازیگر‌ها نسبت داده شود هم در جریان است و دادسرا مشغول رسیدگی به این موارد اتهامی است و هنوز از مرحله تحقیقات مقدماتی فراتر نرفته است.
قوه قضاییه از صدور قرار جلب به دادرسی برای آزاده صمدی و لیلا بلوکات بازیگران سینما به دلیل «کشف حجاب» خبر داد.
