ایسنا: به گفته بسیاری از کارشناسان، با وجّود بارندگی‌هایی که به صورت برف و باران در چند ماه اخیر به خصوص در فصل زمستان در استان‌های شمالی به ویژه در مازندران اتفاق افتاد اما همچنان این استان با کمبود شدید آب در آبخوان‌ها و سدها مواجه است و کاهش چشمگیر بارندگی در این استان نشان از فصل تابستانی کم آب را در مازندران دارد.
در آذرماه سال جاری معاون توسعه و پیش‌بینی اداره کل هواشناسی مازندران در جلسه مدیریت منابع آب استان اشاره کرده بود که میزان بارندگی ۷۰ میلی‌متر و به لحاظ درصدی ۴۱ درصد در پایان پاییز کاهش داشته است هرچند این آمار در ماه دوم زمستان و اسفند ماه اندکی بهبود بخشیده شد و با کمی ارتقا به ۳۱ درصد کاهش بارندگی نسبت به سال زراعی قبل رسید.
وضعیت آبدهی رودخانه‌های استان و سد شهید رجایی نیز چندان رضایت بخش نبوده است و میزان ذخایر این سد تا درصد زیادی کاهش داشته است.
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای مازندران در این باره با اشاره به اینکه بارندگی اخیر تغییر چندانی در وضعیت سدها نداشته است و تنها وضعیت آبخوان‌ها را به حالت تعادل نزدیک کرده است، اظهار کرد: سدها به گونه‌ای هستند که باید آب ورودی خود را از بالادست دریافت کنند اما در همان ارتفاعات هم چندان باران نباریده است؛ بلکه به صورت برف بوده و این بارش هم چندان قابل توجه و چشمگیر نیست که بخواهد آورده‌های خوبی برای سدها داشته باشد.
فرهاد مشهدی خُلِردی با اشاره به نزدیک شدن آبخوان‌ها در پایین دست به حالت تعادل، افزود: آبخوان‌ها و همان آب‌های زیر زمینی در پایین دست از آنجا که قالب بارش‌ها به صورت باران بوده است در دشت‌هایی چون حوزه تجن، دشت ساری، نکا و قائم‌شهر وضعیت اندکی بهتر و به تعادل نزدیک شده است.
وی با بیان اینکه در صورتی که بارندگی‌ها ادامه یابد احتمال اینکه وضعیت بهتر شود وجود دارد، تصریح کرد: در غرب استان مازندران به جز سد میجران سد دیگری نداریم تا از طریق بالادست ذخیره سازی صورت گیرد که آنهم تنها حدود هشت میلیون متر مکعب ظرفیت دارد که با بارندگی شدید پر می‌شود.
تنها ۳۸ درصد مخازن سدهای مازندران دارای آب است
مدیر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای مازندران به درصد کل پرشدگی سدهای استان اشاره کرد و گفت: در مخازن سدهای استان در حال حاضر حدود ۱۲۶ میلیون متر مکعب آب وجود دارد که با این حساب تنها حدود ۳۸ درصد مخازن آب دارد.
کاهش ۵۹ درصدی ذخیره آب در سد شهید رجایی نسبت به مدت مشابه سال قبل
خلردی با ابراز نگرانی از وضعیت سد شهید رجایی، ابراز کرد: این سد حدود ۱۶۲ میلیون متر مکعب ظرفیت دارد که تا امروز تنها ۳۵ میلیون متر مکعب آب دارد یعنی تنها ۲۱ درصد ظرفیت آب سد پر است و نسبت به سال گذشته ۵۹ درصد کاهش ظرفیت مخزن دارد.
وی ادامه داد: حدود ۲۰ میلیون متر مکعب آب سد شهید رجایی برای پایداری سد باید وجود داشته باشد که قابلیت تخلیه ندارد و از مجموع ۳۵ میلیون متر مکعبی در حال حاضر وجود دارد اگر هم به فرض تا سه ماه آینده حدود ۷ میلیون متر مکعب دیگر با بارندگی آب وارد شود به ۴۲ میلیون می‌رسد و از سوی دیگر در ۶ ماه نخست فصل زراعی حدود ۱۷ میلیون متر مکعب باید برای شرب ساری و میاندرود اختصاص داده شود و با ۲۰ میلیون متر مکعب پایداری و ۱۷ میلیون به ۳۷ میلیون متر مکعب می‌رسد در حالیکه ۴۲ میلیون متر مکعب از سد به هیچ عنوان کافی نیست.
این مسئول به احتمال آب شدن برف کنار سد به عنوان ذخیره اندک اشاره کرد و افزود: اگر این برف‌ها با تابش آفتاب ذوب شود ممکن است آورده‌ها اندکی افزایش یابد.
خلردی با بیان اینکه از آنجایی که در بالادست بارش باران چندانی نبوده است در ماه‌های آینده فشار اصلی روی سفره‌های زیرزمینی خواهد بود، یادآور شد: خصوصا در تابستان با افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی مواجه خواهیم شد.
مهرداد خزایی پول مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران -نوشهر نیز در خصوص وضعیت آب‌های سطحی و آبخوان‌های استان گفت: بارندگی‌های اخیر بخشی از بارندگی یک سال زراعی است و در حال حاضر نمی‌توان به طور دقیق اعلام کرد که آیا بارندگی خوبی روی داده است یا خیر.
وی افزود: آبخوان‌ها به این سادگی پر نمی‌شوند زیرا در این مدت آنقدر از آب‌های فسیلی استفاده شده است که سطح آب در زیر زمین تا حد زیادی پایین رفته است و با بارندگی اینچنینی نمی‌توان توقع داشت که سطح آب‌های زیر زمینی تا حد قابل توجهی بالا بیاید.
کاهش ۳۱ درصدی بارندگی در سال زراعی فعلی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران نوشهر با اشاره به آمار هواشناسی براساس سال زراعی از پاییز یک سال تا سال بعد است، گفت: براساس آمار هواشناسی استان میزان بارندگی در سال زراعی جاری۳۱ درصد کاهش داشته است.
خزایی پول تصریح کرد: بارندگی‌ها بیشتر به صورت غیر منتظره و باشدت بوده است یعنی چند روز هوا آفتابی است و بعد در یک مدت زمان کوتاه حجم زیادی بارش اتفاق می‌افتد که این‌ها باعث بروز سیلاب می‌شود.
وی ادامه داد: دوره‌های بارندگی در حال حاضر با فواصل اما شدت بارندگی زیاد و کوتاه مدت شده است و این خود یک آسیبب است زیرا باعث می‌شود بخشی از آب به صورت هرز خارج و باعث فرسایش شود.
بابک مومنی استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران نیز اظهار کرد: نرخ بارشی که در شمال کشور و در باریکه خزر اتفاق افتاده است نسبت به بارندگی‌هایی که در بالا دست حوزه‌های دیگر کشور اتفاق افتاده است چندان معنادار نیست.
وی افزود: طی سال‌های زیادی کاهش نزولات جوی در فلات مرکزی و حوضچه‌های جنوب کشور دو تا سه برابر بود اما این رقم در باریکه شمال خزر تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد بود اما امسال حاکی از آن است که برعکس شده باشد یعنی در بارش‌های اخیر بخش قابل توجهی از کشور تکان جدی خورد و حتی ذخایر آب در دامنه جنوبی البرز به علت بارش برف تغییر قابل توجهی یافت.
وضعیت بارندگی در باریکه خزر نامناسب و نگران کننده است
این دکترای مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی با ابراز نگرانی از اینکه وضعیت بارندگی در باریکه خزر چندان مناسب نبوده است، خاطرنشان کرد: در بارندگی‌های زمستانه در این منطقه با فقر نزولات جوی جدی در سال جاری مواجه بودیم و تصاویر ماهواره‌ای از مخزن سد شهید رجایی و وشمگیر استان گلستان نشان می‌دهد همچنان وضعیت پرمخاطره و بحرانی نسبت به سال گذشته وجود دارد.
مومنی با تاکید براینکه به طور قطع امسال در خصوص تامین آب مورد نیاز برای کشت ۲۱۵ هزار هکتار اراضی زراعی استان با چالش مواجه خواهیم شد، گفت: حتی اگر مدیریت آبی بهتر از سال‌های قبل هم اعمال شود اما پیش‌بینی های جهاد کشاورزی حاکی از آن است که ممکن است ۱۰ تا ۱۵ هزار هکتار از زمین‌های زراعی استان امسال زیر کشت برنج نرود و نشان می‌دهد منابع آبی ما پاسخگو نبوده است.
با خطر افتادن امنیت غذایی کشور با ادامه اجرای پروژه‌های انتقال آب از مازندران
وی تاکید کرد: به متولیان استان و آب کشور هشدار می‌دهم که با وجود وضعیت تغییر اقلیم و خشکسالی‌های اخیر، ادامه روند اجرای پروژه‌های انتقال آب از سرشاخه‌های استان مازندران به استان‌های دیگر به طور حتم به صلاح نیست و امنیت غذایی کل کشور را متاثر خواهد کرد.
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مازندران با اشاره به اینکه امسال فشار به منابع آب زیر زمینی بیشتر خواهد شد، افزود: بایستی راهبردهای مدیریت بهینه آب توسعه یابد و منابع مالی بهتری به استان‌های شمالی کشور تخصیص یابد.
مومنی بر استفاده از سامانه‌های کم فشار، اصلاح شبکه، اصلاح و مرمت آب بندان‌ها به عنوان راهکار مناسب اشاره کرد و گفت: در حال حاضر نیاز آبی برنج ما ۱.۲ دهم میلیارد متر مکعب با کسری منابع آبی برای کشت برنج در فصول زراعی مواجه هستیم و اگر همین مقدار منابع آب زمستانه در آب بندان‌ها ذخیره می‌شد به طور قطع می‌توانست یک راهکار جدی و اساسی باشد.
اجرای بهسازی آب بندان‌ها، راهکار مناسب ذخیره آب
وی متذکر شد: باید به سمت اصلاح، مرمت و بهسازی آب بندان‌ها رفت و این پروژه‌های تاریخی شده همانند سد هراز را سریع‌تر به سرانجام رساند زیرا اگر با این روال عادی طی شود ۱۵ سال طول می‌کشد که در آن زمان زمینی برای کشت برنج باقی نمی‌ماند.
این دکترای مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی با بیان اینکه دولت باید اعتبارات ویژه‌ای برای اینگونه پروژه‌ها در نظر بگیرد، یادآور شد: به نظر می‌رسد تمهیداتی در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفته است و استفاده از تسهیلات بانکی برای پشتیبانی از پروژه‌ها راهبرد جدیدی است که در دستور کار قرار گرفته است و باید مورد توجه استان‌های شمالی قرار گیرد.
مومنی خاطرنشان کرد: راهکار مناسب در برنامه‌های کوتاه و میان مدت برای سه تا پنج سال، تکمیل پروژه‌های مخزنی و توسعه شبکه‌ها و پروژه‌های آبیاری زهکشی در پایاب سدهای مخزنی استان توصیه می‌شود و در کنار آن وزارت جهاد کشاورزی باید بتواند از سال آینده پروژه مهم و اساسی مدیریت آب و مزرعه اصلاح و ساماندهی زیر ساخت‌های اراضی کشاورزی استان را در دستور کار قرار دهد که این موارد می‌تواند مشکل منابع آبی استان را حل کند.
