تهران از لندن دور می شود/دفتر حافظ منافع مساوی قطع روابط است

آذر ماه سال گذشته بود که عده‌ای به سفارت انگلیس در ایران حمله کرده و خاطره بستن سفارت امریکا در ایران را تازه کردند. پس از این اتفاق اعضای سفارت انگیس ایران را ترک کرده و کارمندان سفارت ایران نیز مجبور به ترک خاک بریتانیا شدند. در روابط دیپلماتیک این حوادث تنها نشان دهنده طعم تلخ قطع روابط و تنش میان دو کشور است. اما از آن تاریخ درباره کار دوباره سفارت‌ها صحبت نشد تا اینکه اعلام کردند دو کشور قصد به راه انداختن دفتر حافظ منافع را دارند. دیپلماسی ایرانی با شهریار ثابت سعیدی، کارشناس مسائل اروپا، درباره روزنه برقراری روابط میان دو کشور و به راه انداختن دفاتر حافظ منافع، گفتگویی داشت که در زیر می‌خوانید:

پس از آنکه سفارت انگلیس در ایران تعطیل و برعکس آن در انگلیس اتفاق افتاد، روابط دو کشور در چه سطحی قرار دارد؟

پس از حوادثی که سال گذشته اتفاق افتاد وقفه‌ای ایجاد شد، در آن وضعیت روابط به شکلی بود که طرفین هنوز تصمیم نگرفته بودند که آیا روابط سیاسی قطع شده و یا مایل به ادامه آن هستند. چراکه در روابط دیپلماتیک سه حالت وجود دارد:

۱. روابط در سطح سفیر برقرار است

۲. سطح روابط پایین‌تر و در سطح کاردار است

۳. روابط مطلقا قطع است

طرفین در ماجرای بستن سفارت انگلیس در ایران، هنوز به نتیجه نرسیده بودند که روابط باید قطع شود و یا احتمال این وجود دارد که روابط در حد سفیر و یا کاردار وجود داشته باشد.

اما ظاهرا در این دوران به این نتیجه رسیدند که احتمال برقراری مجدد روابط وجود ندارد و در حاشیه نشست کابل در دیداری که میان وزیران امور خارجه دو کشور انجام شد و طبق آنچه که رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه،

اعلام کردند طرفین بر تعیین حافظ منافع توافق کردند.

آیا تعیین حافظ منافع به معنای برقراری روابط دیپلماتیک است؟

خیر،تعیین حافظ منافع بدین معناست که روابط قطع است و دو کشور به این نتیجه رسیدند که امکان برقراری مجدد روابط وجود ندارد. برخی این مساله را به اشتباه نشانه مثبت در روابط میان دو کشور می‌دانند، در حالیکه این نشانه مثبتی نیست، بلکه نشان می‌دهد که طرفین به این نتیجه رسیدند که در حال حاضرامکان برقراری روابط مجدد در سطحی که وجود داشته، نیست.

آیا سابقه تعیین حافظ منافع در روابط دو کشور وجود داشته است؟

بله، این مساله اولین بار نیست که تاریخ در روابط دو کشوراتفاق افتاده است، در گذشته نیز سالیان سال در مقاطعی که روابطی میان دو کشور وجود نداشت پرچم سوئد بربام سفارت انگلیس برافراشته بود، به نظرم پاکستان حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در لندن بود. اما در مورد اخیر تصمیم بر آن شده تا عمان حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران در لندن باشد.

درباره وظایف  دفترحافظ منافع توضیح بیشتری می‌دهید؟

کار حفاظت منافع عبارت‌ است از موارد خاصی که عمده وظیفه آن این است : بازنگه داشتن کانال های ارتباطی میان دو کشوری که پرسنل دیپلماتیک در آنها وجود ندارد، اما در عین حال ممکن است این دو کشور در موارد زیادی نیاز به مذاکره و گفتگو داشته باشند. به دلیل آنکه مستقیما امکان تعامل وجود ندارد، از طریق حافظ منافع این کار انجام می‌شود که در موارد اضطراری سیاسی گفتگوها انجام می‌شود. همانطور که دفتر حافظ منافع ایالات متحده امریکا در ایران که سوئیس است، در مواردی که به طور مثال علیه اتباع ایرانی اتفاقی می‌افتد و یا در روابط سیاسی مشکلی به وجود می‌آید سفیر سوئیس در تهران احضار می شود و به عنوان حافظ منافع ایالات متحده در تهران نظرات جمهوری اسلامی ایران به آنها ابلاغ می‌شود. مشابه این رویه در روابط ایران با بریتانیا پیاده خواهد شد. بنابراین هرآنچه که به بریتانیا از نظر دپلماتیک و سیاسی ابلاغ شود، از این پس از طریق سفارت سوئد انجام خواهد شد و آنها نیز از طریق سفارت عمان اقدام خواهند کرد.

آیا دفتر حافظ منافع برای صدور روادید هم امکاناتی فراهم می‌کند؟

بخش دوم اعمال هر سفارتی بخش کنسولی آن است که حفاظت منافع این کشورها معمولا اعمال کنسولی را انجام می‌دهند، اما به شکل بسیار محدود و اضطراری این اعمال انجام می‌شود. همانطور که سخنگوی وزارت خارجه انگلیس گفته است در موارد بسیار محدود دولت سوئد خدمات کنسولی به اتباع انگلیس در ایران خواهد داد و حفاظت اموال و منافع دیپلماتیک بریتانیا همانند حفاظت از ساختمان سفارت و امثال آن را در تهران را به عهده خواهد داشت.

بنابراین به هیچ وجه خدمات گسترده کنسولی ارائه نخواهد شد از جمله روادید که اصولا صدور روادید مساله بسیار پیچیده‌ای است و در اختیار وزارت کشور انگلیس است و دارای مباحث لجستیک و عملیاتی بسیار گسترده‌ای است که مستلزم وجود سفارت است، در نتیجه اینکه شما درباره اخذ ویزا سوال کردید، به هیچ وجه امکان صدور ویزا وجود نخواهد داشت. درباره اتباع ایرانی در بریتانیا هم هنوز به طور دقیق مشخص نشده است که سفارت عمان چه خدماتی را ارائه خواهد داد. البته به نظر بسیار بعید است که بتواند خدمات اولیه کنسولی را به ایرانی‌ها در آنجا ارائه دهد و این خدمات از طریق دفاتر وزارت خارجه در ایران داده می‌شود. یعنی اتباع ایرانی که مشکلاتی دارند باید مدارک خود را به ایران بفرستند تا نمایندگان آنها در تهران اقدامات لازم را انجام دهند.

بنابراین تعیین حفاظت منافع به معنای کامل قطع روابط میان ایران و انگلیس است؟

کاملا درست است، درپایان باید دوباره تاکید کرد که تعیین حافظ منافع شک و شبه‌ها را در مورد سطح روابط ایران و انگلیس برطرف کرد و به این نتیجه رسیدیم که روابط قطع شده است و احتمالا پس از ابلاغ رئیس جمهور در باره کاهش سطح روابط به مجلس، که وزارت خارجه در مورد آن تعلل داشت، باید این اطمینان حاصل شود که به جمعبندی رسیدند.

در نتیجه به نظر می‌رسد ابلاغیه رئیس جمهور به مجلس را وزارت خارجه عملیاتی کرده و تعیین حافظ منافع به معنای قطع کامل روابط دو کشور است.