پس از آنکه اخباری مبنی بر وجود وایتکس در شیرهای توزیع شده در شهر به گوش رسید و تکذیب شد، اخیرا در فضای مجازی پیام هایی منتشر شده که از جایگزین شدن شیرخشک های مشکل دار چینی به جای شیرتازه گاو، در صنایع لبنیاتی کشور خبر می دهد. برای بررسی صحت و سقم این شایعات با مدیر عامل اتحادیه تعاونی های تولیدکنندگان فراورده های لبنی گفتگو کردیم. محمد رضا اسماعیلی چنین امری را هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ اقتصادی غیرممکن می داند.
شما دو ماه قبل گفته بودید که فروش شیر برای دامداران صرفه اقتصادی ندارد. چرا با این همه افزایش قیمت باز هم فروش شیر مقرون به صرفه نیست؟
وقتی از صرفه اقتصادی صحبت می کنیم، باید به دید مقایسه به موضوعات نگاه کنیم. وقتی دامدار یا کارخانه دار می تواند سرمایه خود را در بانک بگذارد و بدون پرداخت مالیات و سایر هزینه های جاری کار تولید، سود بیست درصد و بیشتر دریافت کند، قطعا انگیزه ای برای تولید با پانزده درصد سود، باقی نمی ماند.
این کاهش صرفه اقتصادی ناشی از چه عواملی است؟
ببینید زنجیره تولید و مصرف لبنیات از چهار حلقه
تشکیل شده که هر یک از این حلقه ها باید حمایت شوند تا اتصال این زنجیره از بین نرود.
حلقه اول تولید
کنندگان نهاده های دامی یا خوراک دام هستند، حلقه دوم دامداران، حلقه سوم تبدیل
کنندگان یا به عبارت دیگر تولید کنندگان محصولات لبنی و حلقه چهارم مصرف کنندگان
یعنی مردم.
در جریان هدفمند سازی یارانه ها بالاخره دولت یا باید از تولید کننده
ها نهاده های دامی حمایت می کرد یا از دامداران یا به تولیدکنندگان محصولات لبنی و
یا یارانه پرداختی به مردم به گونه ای باشد که این افزایش قیمت لبنیات را جبران
کند. در حالیکه از ابتدای هدفمند سازی، یارانه بخش لبنیات حذف شد ولی این طور که
مشخص است رایانه های نقدی نتوانسته جوابگوی افزایش قیمت ها باشد.
مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران، اردیبهشت ماه گفته بود که هرکیلو شیرخام برای دامداران 830 تومان تمام می شود. در حال حاضر شیر خام با چه قیمتی به کارخانجات صنایع لبنی فروخته می شود؟
قیمت ها بسته به نوع شیر متغیر است و الان از کیلویی 850 تومان تا کیلویی هزار تومان، قیمت شیرخامی است که توسط دامداری ها به کارخانجات فروخته می شود.
آیا راهی برای کاهش این قیمت وجود دارد؟
راهکاری که ما چند بار هم پیشنهاد کرده ایم این است که نهاده های دامی در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد تا آن را با شیر مبادله کنند. دامدارها به دنبال نهاده های دامی هستند و این نهاده ها در اختیار واسطه ها و دلالان است. اما اگر این نهاده ها در اختیار کارخانجات لبنی و یا اتحادیه های تولید کنندگان قرار بگیرد، تولید کننده ها به دامداران نهاده های دامی را می دهند و از آن ها شیر می گیرند و به این ترتیب واسطه ها حذف می شوند و بخشی از قیمت تمام شده کاهش می یابد.
در حال حاضر این شائبه وجود دارد که تولید کننده ها برای جبران هزینه ها، از کیفیت محصولات می کاهند. این موضوع را تایید می کنید؟
نمی شود این اتفاق را انکار کرد و ممکن است چنین کارهایی انجام شود. اما بیشترین اتفاقی که در این بازار می افتد، رواج فله فروشی است. این موضوعی است که متاسفانه کمتر به آن توجه می شود و سلامت مردم را به شدت تهدید می کند.
احتمال افزودن مواد غیر خوراکی یا غیر بهداشتی به محصولات لبنی در کارخانجات هم وجود دارد؟
خیر ؛ این امکان وجود ندارد. تمام کارخانه های لبنی کشور بدون استثنا تحت نظارت واحد کنترل کیفیت هستند و در همه کارخانه ها ماموران اداره استاندارد مستقر هستند. به محض اینکه اولین مورد از چنین تخلفاتی مشاهده شود کارخانه پلمپ می شود و هیچ کس حاضر نیست چنین ریسکی انجام دهد و اعتبار کارخانه خود را زیر سوال ببرد.
بنابراین موضوع وجود وایتکس در شیرها و اخباری که درباره استفاده از شیرخشک های چینی به جای شیرتازه منتشر می شود، صحت ندارد؟
با توجه به آزمایشات مختلفی که روی شیرها انجام
می شود این امر به هیچ عنوان امکان ندارد. ضمن اینکه ارزان ترین شیرخشک دنیا هم
قیمت تمام شده اش از شیر تازه بیشتر است و به لحاظ اقتصادی استفاده از شیر خشک به
جای شیر تازه مقرون به صرفه نیست.
در همه کارخانه ها عملیات میکروب کشی و پاستوریزاسیون
به نهایت دقت انجام می شود. حتی شیر های تازه هم اگر کوچکترین افزوده غیر
بهداشتی و یا مشکل آفرینی داشته باشد
کارخانه ها آن شیر ها را تحویل نمی گیرند. این موارد همه در آزمایشات مشخص می شود
و کارخانه ها شیر غیر سالم را نمی پذیرند. بنابراین اگر افزودنی غیر مجازی هم به
شیر اضافه شود، فقط می تواند درباره شیرهایی باشد که به صورت فله ای به فروش می
رسند.
به طور کلی واردات شیر خشک از چین انجام می شود؟
در صنایع لبنیاتی برای تغلیظ و ثبات دادن به فراورده هایی مانند ماست، باید درصدی شیر خشک به محصول اضافه شود که این یکی از پر هزینه ترین قسمت های کار است. چون الان قیمت شیرخشک کیلویی 9000 تومان است که وقتی با آب مخلوط می شود شیر به دست آمده تقریبا کیلویی 2000 تومان تمام می شود. برای وارد کردن این محصولات هم دقیق ترین کنترل ها و نظارت ها انجام می شود و من به جرات می گویم کنترل و نظارتی که در بخش واردات مواد غذایی در کشور ما وجود دارد در بسیاری از کشورهای اروپایی هم وجود ندارد. بنابراین مردم می توانند مطمئن باشند که اگر شیر خشک یا هر ماده افزودنی دیگری وارد می شود کاملا بهداشتی و با کیفیت است.
درباره احتمال آلودگی شیرهای فله ای که به آن اشاره کردی هم توضیح می دهید؟
ببینید شیرهای موجود در دامداری ها ممکن است به
دلایلی مانند بیماری تب مالت یا برخی دیگر از مشکلات ، در کارخانجات صنایع لبنی
پذیرفته نشوند.
این شیرها گاها به صورت فله ای در مغازه ها عرضه می شود و مردم هم
به گمان اینکه این شیرها تازه و طبیعی هستند آن ها را می خرند. اما چون در دامداری
ها تجهیزات پاستوریزاسیون و دستگاه های خنک کننده وجود ندارد، به این شیرها مواد
قلیایی اضافه می کنند تا دیرتر فاسد شود.
این مسئله واقعا برای سلامت شهروندان خطرناک است و متاسفانه به دلیل عدم آگاهی عمومی از این شیرهای فله ای استقبال هم می شود. مضاف بر اینکه دامداری ها به دلیل اینکه فرایند پاستوریزاسیون و تکنولوژی نگهداری را ندارند، بدون انجام هرگونه عملیاتی شیر را ارزان تر به دست مصرف کننده می رسانند و این هم یکی از دلایل استقبال از شیرهای فله ای است.
منظور شما این است که دامدارها هم ترجیح می دهند شیر را به جای کارخانه ها به مصرف کننده ها بفروشند؟
متاسفانه دامدارها از این شرایط نا مساعد بازار استفاده می کنند. آن ها در درجه اول ترجیح می دهند شیر خود را به کارخانه های تولید شیرخشک بفروشند چون این کارخانه ها شیر را به بهای بالاتری می خرند. بعد از آن هم فروش آزاد و فله ای شیر برایشان راحت تر و مقرون به صرفه تر است و متاسفانه گاهی اوقات به شایعاتی از قبیل آلوده بودن شیرهای کارخانه ای هم دامن می زنند تا فروش شیرهای فله ای بیشتر شود.
مگر نظارتی روی تولید و فروش شیرها وجود ندارد؟
متاسفانه به دلیل وجود دامداری های متفرقه و پراکنده در سرتاسر مناطق ایران، آمار و نظارت دقیقی وجود ندارد. اما اگر دولت بخواهد این امکان وجود دارد که مثلا برای مدت سه روز اجازه ندهند شیر هیچ استانی از آن استان خارج شود. در این صورت می شود فهمید که هر استان چقدر تولید دارد و با توجه به ظرفیت کارخانه های لبنیات استان ها، میزان شیر مازاد یا کسری شیر را محاسبه کرد و هر استان از مازاد نزدیکترین استان خود شیر تهیه کند تا عرضه و تقاضا متوازن تر شود.
متاسفانه سود برخی ها در این است که این توازن وجود نداشته باشد و به همین علت اجازه نمی دهند تا میزان تولید و مصرف استان ها به طور دقیق مشخص شود و در نتیجه الان ما استان هایی داریم که روزانه 300 تن شیر تولید می کنند در آمارها تولید آن ها 1000 تن ثبت می شود و این استان ها به صورت ضربدری با همدیگر کار می کنند. اما چون برخی ها در این رابطه منافع دارند اجازه اصلاح سیستم را نمی دهند.
منبع: عصر ایران
