تسنیم: نمایندگان مجلس شورای اسلامی در حالی طی روزهای آینده برای ترکیب جدید هیئت رئیسه در سال سوم تصمیم خواهند گرفت که طی دو سال گذشته از عمر مجلس یازدهم، چند طرح حاشیهساز هنوز به سرانجام نرسیده اند که قانون شفافیت بخصوص شفایت آرای نمایندگان و اصلاح قانون انتخابات ازجمله آنهاست.
تاکنون نمایندگان بسیاری در این موارد اظهار نظر کردند و وعده و وعیدهای داده شده خصوصا در مسئله شفافیت آرا بخش زیادی از جامعه را بر روی این موضوع حساس کرده است که بالاخره تکلیف این مهمترین وعده مجلس یازدهم چه خواهد شد؛ موضوعی که حالا نایب رئیسکمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس میگوید اختلافات شدیدی بر سر آن در میان نمایندگان وجود دارد.
محمد صفری ملکمیان نماینده املش و رودسر در مجلس و نایب رئیسکمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس به تشریح برخی از این موارد پرداخته و البته معتقد است در انتخابت پیش روی هیئت رئیسه، لااقل نیمی از این ترکیب تغییر خواهد کرد.
مشروح گفتوگو با این نماینده مجلس را در ادامه میخوانید:
* از چند ماه گذشته بحث اصلاح قانون انتخابات شوراها و مجلس در کمیسیون امور داخلی و شوراها مطرح شده است، آخرین وضعیت بررسیها درباره این موضوعات به کجا رسیده است؟
با توجه به تجریباتی که در امر برگزاری انتخاباتهای متعدد در کشور داریم و با توجه به شرایطی که در جامعه به وجود میآید میتوانیم از تجریبات به دست آمده استفاده کنیم و موانع و آسیبهایی که وجود دارند را در قالب اصلاح قانون مرتفع کنیم.
تاکنون 6 انتخابات شوراها، 11 دوره انتخابات مجلس و 13 دوره انتخابات ریاست جمهوری در کشور برگزار شده است که همه آنها تجربیات گرانبهایی را در اختیار ما قرار داده است، علیرغم اینکه در ادوار گذشته مجلس نسبت به اصلاح قانون انتخابات حساسیتهای وجود داشت اما این دل نگرانیها از کف جامعه به دست میآید که باید آنها را برطرف کنیم. مجلس یازدهم نیز از این قاعده مستثنی نیست و در این زمینه حساسیتهای ویژهای داشته است.
با توجه به اینکه مجلس یازدهم رویکرد انقلابی دارد، یکی از دغدغههای اصلی آن اصلاح قانون انتخابات مجلس است و در جلساتی که هیات رئیسه مجلس با روسای کمیسیون ها داشتند قرار بر این شد که هر کمیسیون دو مورد از اولویت های کاری خود را در یک پروسه 4 ساله تعریف کند و آن را به سرانجام برساند.
یکی از اولویتهای اصلی و اعلامی کمیسیون شوراها همین اصلاح قانون انتخابات بود که برای اصلاح قانون آن، جلسات متعددی را با مسئولان مربوطه برگزار کردیم و جمعبندی درباره انتخابات شوراها انجام شد و برخی موارد وارد صحن علنی شد و با رای نمایندگان قوانین این انتخابات اصلاح شد. البته یک بخش دیگری از این قانون نیاز به اصلاح دارد که کمیتهای در کمیسیون در حال بررسی این موضوع است تا برای تصویب شدن به صحن پارلمان ارجاع شود.
* درباره اصلاح قانون انتخابات مجلس، بین نمایندگان دو نظریه وجود دارد. یک بخشی از نمایندگان معتقدند انتخابات باید استانی برگزار شود و عدهای دیگر به دنبال تناسبی شدن انتخابات هستند. کلیت مجلس الان به کدام سمت است؟
هر قانونی که در مجلس تصویب می شود باید پیوست امنیتی، اجرایی، سیاسی، فرهنگی و ... داشته باشد. نباید کاری انجام دهیم که در این شرایط به التهابات سیاسی دامن بزنیم.
اگرچه ممکن است استانی شدن انتخابات کار را راحتتر کند و ما را به سمت عقلانیت ببرد و مجلس را به سمت پارلمان محوری سوق دهد که درست هم هست اما قطعاً مشکلاتی را هم ایجاد میکند.
متاسفانه در 30 سال گذشته تجربه نشان داده کارهای اجرایی کشور پارلمان محور شده است و اگر نماینده مجلس نباشد، کسی پیگیر تخصیص اعتبارات پروژهها نیست و این نماینده مجلس است که مدام این موضوعات را پیگیری میکند.
ورود نماینده به مسائل حداقلی و جزئیات باعث میشود تا نماینده از مسائل کلان کشور غافل شود و از مسائل مهم عقب بماند.
ما در مجلس کلی کار داریم مثلاً تنظیم قانون جدید و تنقیح قوانین بر اساس نیاز کشور که ما از این موضوع در پارلمان عقب ماندهایم و توان نمایندگان بیشتر به سمت کارهای اجرایی رفته است که این موضوع اساساً ایراد دارد.
پروژه انتخابات به صورت استانی یک بخشی از این مشکلات را میتواند حل کند اما یک سری مشکلات را هم به وجود می آورد که آنها را باید لحاظ کنیم.
* درباره تناسبی شدن انتخابات نظرتان چیست؟
به اعتقاد من شیوه تناسبی شدن انتخابات مثلت نیست. همین شیوه که الان داریم بهتر است اما باید اصلاح شود.
* صحبتی درباره اصلاح قانون انتخابات با وزارت کشور و شورای نگهبان به عنوان مجری و تفسیر کننده قانون داشته اید؟
نمایندگان وزارت کشور و شورای نگهبان در جلسات کمیسیون و کارگروهها به صورت مداوم شرکت میکنند و اگر نظراتی داشته باشند در آنجا اعلام میکنند.
جایگاه شورای نگهبان نیز مشخص است و باید تفسیر قانون از لحاظ تطابق با قانون اساسی و شرع را انجام دهد. موضوع در آنجا به صورت تخصصیتر بررسی میشود و ممکن است ایراداتی که از چشم نمایندگان و کمیسیون دور مانده باشد در آنجا با شرع و قانون اساسی تطبیق داده میشود و از سوی مجلس باردیگر برطرف میشود.
* فکر میکنید پروسه اصلاح قانون انتخابات مجلس تا چه زمانی به سرانجام برسد؟
به نظرم تا سه ماه آینده موضوع در کمیسیون شوراها و در صحن مجلس جمع بندی شود.
* اخیراً طرح شفافیت قوای سه گانه و سایر نهادها در کمیسیون شوراها بررسی و برای اعلام نظر به صحن مجلس فرستاده شد که مواردی از آن هم به تصویب رسید و برخی موارد هم باقی مانده است. برخی از نمایندگان اعتقاد داشتند که نباید این طرح به کمیسیون شوراها ارجاع داده می شد و باید در کمیسیون تدوین آییننامه مورد بررسی قرار میگرفت. چرا این اتفاق افتاد؟
بنده هم خیلی متوجه نشدم که چرا این طرح به کمیسیون شوراها ارجاع داده شد. قرار بر این بود این طرح به کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس ارجاع داده شود. دستور هیئت رئیسه این بود که این طرح در کمیسیون شوراها بررسی شود.
* منتقدان این طرح معتقد بودند چون مجلس نمیتوانست شفافیت را از خودش شروع کند توپ را به زمین قوای دیگر و سایر نهادها انداخت.
با این حرف موافق نیستم. چون هیچ نهادی مانند مجلس در جمهوری اسلامی شفاف نیست. همه کارت ویژه دارند و در صحن مجلس و کمیسیون ها تردد میکنند، روزانه 100 دوربین بالای سر نمایندگان مجلس است، خبرنگاران از موبایل نمایندگان عکس میگیرند و روی آن زوم میکنند. حتی موبایل نمایندگان شفاف است. در کمیسیونها هم همه چیز مشخص است. یک چیز می ماند آن هم رای نماینده است.
ولی آیا تنها مجلس موظف به شفاف شدن است؟ اگر بحث قانون است و میخواهیم شفافیت را تبدیل به قانون کنیم، باید قانون جامع بنویسیم. شما الان می توانید به راحتی به نهاد ریاستجمهوری بروید؟ قطعا نمیتوانید اما خیلی از مردم میتوانند به راحتی به مجلس بیایند و با نمایندگان دیدار داشته باشند. در شفافیت فقط باید پیوست امنیتی را رعایت کنیم. این بخش تنها 5 درصد اطلاعات است و مابقی 95 درصد را می توانیم در اختیار مردم قرار دهیم و مشکلی نیست.
چرا نباید رای وزیر در جلسه هیئت دولت شفاف باشد؟ البته در بخش شفافیت باید فضای جامعه را هم در نظر گرفت. بنده به عنوان یک نماینده ممکن است درباره طرح یا لایحه ای رای مثبت یا منفی بدهم، آیا تضمینی وجود دارد که امنیت بنده در جامعه تامین شود؟ خیر، الان زن و بچه بنده کجا زندگی میکنند؟ در شهرستان. بنده آمدم به یک طرح رای دادم، شما چه ضمانتی میدهید که حاکمیت امنیت بنده یا خانواده بنده را تامین کند؟ اینجاست که نمایندگان بر روی شفافیت تردید داشتند.
* همین الان طرح شفافیت آرای نمایندگان در دستور کار پارلمان است. بالاخره تکلیف این طرح چه میشود؟
چند روز پیش بحثی در مجلس انجام شد که این طرح هم در قالب همین شفافیت قوای سه گانه گنجانده شود، البته بر سر این موضوع اختلافات شدیدی در مجلس وجود دارد که باید حل شود.
* زمانی که طرح شفافیت در کمیسیون بررسی شد، نهادهایی بودند که تماس بگیرند و از وضعیت خود باخبر شوند؟
بله، مثلاً فلان سازمان تماس میگرفت و میپرسید که آیا مجموعه ما هم شامل شفافیت میشود و تا چه مرحله ای باید انجام شود؟ اگر پا بر روی خط قرمز دستگاهها بگذاریم می آیند و لابی میکنند و نمیگذارند کار پیش برود.
* چه ضمانتهایی برای اجرایی شدن شفافیت در دستگاهها در نظر گرفته شده است؟
این موضوع اگر به قانون تبدیل شود، هر فرد یا نهادی از آن تخلف کند قطعاً با آن برخورد میشود. پس از تصویب قانون و در زمان اجرایی آن، همه قوا مکلف هستند سامانهای را تعبیه کنند و اطلاعات لازم را برروی این سامانه بارگذاری کنند که در دسترس عموم قرار گیرد.
* روز چهارشنبه 4 خرداد انتخابات هیئت رئیسه مجلس برای اجلاسیه سوم را در پیش داریم. به نظرتان ترکیب فعلی برای سال آینده چند درصد تغییر خواهد کرد؟
انتخابات هیئت رئیسه برای اجلاسیه سوم با شور بیشتری برگزار میشود و به نظر میرسد نمایندگان بیشتری برای انتخابات ثبتنام کنند. البته این نکته هم جای سوال است که چرا در اجلاسیه سوم به این میزان افراد میخواهند ثبت نام کنند؟
شاید مهمترین دلیل، انتقاد به مدیریت مجلس از جمله مدیریت جلسه است. هیئترئیسه باید بازوی رئیس مجلس باشد. هم مشاوره بدهد و هم کار را پیش ببرد. هدایت کردن مجلس کار راحتی نیست. باید از سوی هیئت رئیسه موضوعات اولویت بندی شود و همراهی دولت و مجلس را نیز باید آنها انجام بدهند.
بنده با صحبتهایی که با سایر نمایندگان داشتیم احتمال اینکه 50 درصد تغییرات در هیئت رئیسه برای اجلاسیه سوم داشته باشیم وجود دارد.