یکی از ویژگی های بیماری پوکی استخوان، در هر گرید و مرحله ای، بویژه در مراحل توسعه یافته تر، این است که تعداد قابل ملاحظه ای از اطرافیان، اعم از افراد خانواده، نهادهای بهزیستی و شبکه سلامت کشورها را تحت الشعاع خود قرار می دهد. این خسارت و عارضه، علاوه بر هزینه های مالی هنگفتی است که این بیماری همه ساله به خانواده ها و نظام های بهداشتی تحمل می کند.
این مساله باعث شده است سیاستگذاران نظام سلامت در سراسر دنیا و مدیران و محققین سازمان بهداشت جهانی تلاش کنند تصمیم های مناسبی را در زمینه کنترل و جلوگیری از این بیماری اتخاذ کرده و نسبت به عواقب آن هشدار دهند. بنابراین مطالعات بسیار گسترده ای با هدف بررسی شیوع و عوامل زمینه اثرگذار بر این بیماری در جهان انجام شده که در منابع معتبر جهانی، از جمله کتابخانه دیجیتال سازمان ملی سلامت آمریکا منتشر است.
تعریف پوکی استخوان
به طور معمول، علمی ترین و استانداردترین تعاریف را باید با ادبیات سازمان جهانی بهداشت WHO مورد سنجش قرار داد. براساس تعریف این سازمان، پوکی استخوان براساس BMD در ناحیه باسن یا ستون فقرات در یک جمعیت مرجع بزرگسال تعریف می شود. این میزان اگر کمتر یا برابر با 2 واحد در مقایسه با معیار مورد نظر باشد، شروع روند اضمحلال استخوانی تلقی می شود. البته بدیهی است که همه کیس های اضمحلال استخوانی در افراد مورد نظر، به شکستگی منتهی نمی شود که این مساله به شانس، رویدادها و سبک زندگی و میزان افت چگالی استخوان افراد مربوط است.
کلیاتی درباره پوکی استخوان براساس
براساس مقاله ای که در پایگاه علمی PMC یا آرشیو ملی مجلات زیست پزشکی و علوم زیستی کتابخانه پزشکی مؤسسه ملی سلامت آمریکا موسوم به NIH در دسترس است، عارضه پوکی استخوان به عنوان یک «قاتل خاموش» با ویژگی «عدم تعادل بین تشکیل استخوان و تحلیل استخوان به نفع دومی» تعریف شده است. این کتابخانه ملی دربردارنده نتیجه تحقیقات 332 ساله، در زمینه زیست پزشکی و علوم زیستی آمریکا و جهان است.
در این مقاله از عواملی چون: ژنتیک، تغذیه، وضعیت غدد درون ریز، فعالیت بدنی و سلامت عمومی شخص در طول دوران رشد به عنوان ایجاد کننده یا جلوگیری کننده از ابتلا به پوکی استخوان یاد شده است.
از عوامل دیگر ایجاد این عارضه به مواردی چون: سبک زندگی افراد مانند مصرف الکل، استعمال دخانیات، مصرف بیش از حد نمک و ویتامین A، فعالیت بدنی ضعیف و در نهایت دو فاکتور مهم و اصلی زیر اشاره شده است:
این مقاله علمی در ادامه تاکید می کند که پوکی استخوان به عنوان یک بیماری شایع، در وهله اول قابل پیشگیری و در نهایت قابل درمان است و البته مهم ترین عامل در این میان «ایجاد آگاهی عمومی نسبت به ماهیت و خصلت این بیماری» است.
«چه باید کرد؟های» مهم
همچنین در دستورالعملی که در پایگاه داده های علمی WEBMD می توان به آن دسترسی داشت، با ذکر این نکات که برخی از فاکتورهای منجر به پوکی استخوان اجتناب ناپذیر هستند، مانند ژنتیک، سن، جنسیت و امثال آن، در ادامه می نویسد که این بدان معنا نیست که نمی توان شانس ابتلا به این بیماری را با عملکردهای ارادی و تغییر لایف استایل افراد کاهش داد. این راهنما با عنوان « پیشگیری از پوکی استخوان: آنچه باید بدانید»، مجموعه ای از عملکردها و کنش های مختلف را تشریح کرده است که به طور فهرست وار و خلاصه به آن ها اشاره می کنیم:
کلسیم و ویتامین D استخوان ها را می سازند
در بخش توصیه های مقالات متعددی که در ژورنال های پزشکی می خوانیم معمولا به افراد بزرگسال توصیه می شود که حدود 1000 تا 1200 میلی گرم کلسیم دریافت کرده و آن را ترجیحا از طریق غذاهای روزانه برای مثال ماست، به دست آورند.
ماست مهم ترین منبع کلسیم، چگونه عمل می کند؟
منابع مختلف در نشریات گوناگون بین المللی، بویژه در حوزه تغذیه و سلامتی به طور پیوسته مطالبی را منتشر می کنند که در آن ها علاوه بر تاکید بر اهمیت مصرف روزانه ماست به عنوان منبع غنی کلسیم، به نحوه اثربخشی این ماده غذایی خوش طعم که عاشقان زیادی هم دارد، اشاره می کنند.
برای مثال یک مطالعه که با عنوان « Study shows yogurt reduces osteoporosis risk» توضیح می دهد که در میان محصولات لبنی که دوست استخوان های ما و تقویت بخش آن ها هستند، نقش اول را ماست ایفا می کند و نه هر محصول لبنی. در ادامه تاکید شده است که قدرت استخوان سازی ماست در کمک به میکروبیوم روده نهفته است.
این مقاله که بازتاب دهنده نتیجه مطالعه ای در سال 2017 بین 4000 فرد بالای 60 سال است، ضمن بررسی معیارهای فیزیولوژیک کیفیت استخوان و معیارهای عملکرد فیزیکی افراد، به صراحت درباره ارتباط کامل مصرف ماست و تراکم استخوان لگن سخن می گوید.
البته گفته شده است: «در حالی که این تحقیق ارتباط قوی بین ماست و سلامت استخوان ها را نشان می دهد؛ اما این بدان معنا نیست که با خوردن چند وعده ماست، خطر پوکی استخوان را از خود دور خواهید کرد، بلکه این فرایند باید مستمر و همراه با ابعاد دیگری از تغذیه و زندگی سالم باشد.»
همه ماست ها یکسان نیستند
اگرچه در پایان این پژوهش، ماست با توت بهترین گزینه در میان ماست های اروپایی معرفی می شود، اما به نظر می رسد شرکت های تولید کننده در این زمینه دستاوردهای موفق و تازه ای داشته اند که محصولات تولیدی شان به اهداف مندرج در این مطالعات بسیار نزدیک تر هستند. برای مثال می توان در ایران از محصول تازه کلسیویتای شرکت کاله نام برد که پروژه موفقی در این زمینه است. این محصول در واقع مجموعه دستاوردهایی که همه پژوهش ها به آن اشاره می کنند را در خود یکجا دارد.
نقش مهم ویتامین دی را فراموش نکنید
در این راهنمای سلامتی و مقاله پزشکی که با عنوان Osteoporosis Prevention: What You Need to Know منتشر شده در نهایت به نقش بسیار پررنگ ویتامین D اشاره شده و ذکر می شود که ویتامین دی به بدن افراد کمک می کند تا کلسیمی را که خورده اند به طور کامل جذب کنند. البته به طور طبیعی غذاهای زیادی نیستند که این ماده مغذی را در خود دارند، اما منابع لازم برای دریافت آن در قفسه های فروشگاهی وجود دارند که از جمله می توان به ماست کلسیویتا از تولیدات برند کاله اشاره کرد که به دلیل اهمیت همکاری ویتامین دی و کلسیم، با هر دوی این ماده ها به اندازه کافی غنی شده است.
اگر فکر می کنید تهیه و مصرف روزانه یک ظرف کوچک ماست کلسیویتا کار دشواری است، طبق توصیه همین مقاله می توانید این مواد را از طرق زیر هم برای بدن خود فراهم کنید: ماهی های چرب مانند سالمون، ماهی خال مخالی و تن، جگر گاو، پنیر و زرده تخم مرغ، غذاهای غنی شده مانند شیر، غلات و آب پرتقال طبیعی.
البته همچنان که بارها اشاره شده است قرار دادن حداقل یک چهارم پوست بدن خود به مدت کافی، در معرض نور طبیعی خورشید هم منبعی برای دریافت ویتامین دی به شمار می رود. حتما می دانید که این نور باید مستقیم بوده و حتی از پشت شیشه های معمولی نیز بر شما نتابد.
البته زیاده روی در این کار خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می دهد.
منابع:
