اگر تا پیش از این صحبت از نزدیک شدن به توافق و احیای برجام بود، حال با توجه به حمله روسیه به اوکراین و آنچه نماینده ارشد اتحادیه اروپا در روابط خارجی و سیاست‌های امنیتی، «عوامل بیرونی» عنوان کرده، مذاکرات متوقف شده است، عواملی که به باور برخی از کارشناسان بین‌المللی همان درخواست تضمین روسیه از امریکاست.
با این مقدمه با محمود عباس‌زاده، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به گفت و گو نشسته ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
*آقای عباس‌زاده! گفته شده است مذاکرات به علت «عوامل بیرونی» متوقف شده است، منظور از این عوامل بیرونی چیست؟
چه کسی این حرف را زده است؟
*جوزف بورل، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در توییتی علت توقف مذاکرات را عوامل بیرونی عنوان کرد.
ما به آن طرف کاری نداریم، از طرف ما چه کسی چنین ادعایی را کرده است؟
* آقای امیر‌عبداللهیان هم چندی پیش در توییت خود گفته بودند که اجازه نمی‌دهیم «عوامل خارجی» در کار مداخله کنند.
عوامل خارجی! مذاکره به ایستگاهی رسیده که مذاکره‌کنندگان باید به پایتخت‌های خود بازگردند. تقریبا مذاکره چند لایه دارد و طولانی‌ترین لایه مذاکره، لایه فنی است. وقتی به لایه سیاسی می‌رسد یک تواقفی ایجاد می‌شود، بدان معنا که باید پایتخت‌ها تصمیم گیرند. جمع بندی ما نشان می‌دهد که ما با اعضای 1+4 بین 80 تا 90 در صد موضوعات اختلافی به یک نتایج مشترکی رسیده‌ایم و تنها چند مورد، از جمله بحث تضمین، باقی‌مانده که برای ما مهم است و اعتقاد داریم تا این موضوعات حل نشود، یک توافق خوب به دست نمی‌آید. بنابراین مصر هستیم که این موارد باقی‌مانده هم حل شود. خواسته‌های ایران حق قانونی و طبیعی‌اش است و اصرار داریم که 4+1 حسن نیت و جدیت داشته باشند. اگر غربی‌ها این حسن نیت و جدیت را داشته باشند، ما فردا هم می‌توانیم به توافق برسیم. به نظر ما توپ در میدان حریف است و اگر آن‌ها در این موارد حسن نیت نشان دهند، توافق را دست‌یافتنی می‌دانیم. اما توافقی که منافع ما را تامین نکند و فقط منافع طرف مقابل تامین شود، زیر بار چنین توافقی نمی‌رویم و به عنوان نمایندگان مردم اجازه نمی‌دهیم که این توافق بد به کشور ما تحمیل شود.
*این اختلافات باقی‌مانده بر سر چیست؟
اهم این اختلافات بحث تضمین است چراکه هیچ توافقی بدون تضمین به درد نمی‌خورد. ما یک توافقی به نام برجام داشتیم که امضا شد و مسئولین وقت گفتند امضای کری هم تضمین است، ولی زیرش زدند. ما نمی‌خواهیم کشور و مردم را معطل کنیم بلکه می‌خواهیم توافق کنیم و طرفین هم به تعهدات خود عمل کنند. طرف غربی چون یک‌بار به تعهدات خود عمل نکرد، در این دور می‌خواهیم یک مکانیزم تضمینی در این توافق باشد و این حق ماست. همچنین چند مورد از تحریم‌ها هم باقی‌مانده که احساس می‌کنیم طرف غربی با نگه داشتن برخی تحریم‌ها می‌خواهند ساختار تحریم را حفظ کنند ولی مجلس به این امر رضایت نمی‌دهد. جمع بندی ما نشان می‌دهد که این مسائل باید حل شوند. مجلس از تیم مذاکره‌کننده انتظار دارد این موارد را حل کند چراکه اگر قرار است در این توافق امتیازی دهیم، امتیازی هم باید بگیریم.
آیا روسیه در توقف به وجود آمده در مذاکرات نقشی دارد؟
تلقی من این است که از زمانی که به لایه سیاسی مذاکره رسیده‌ایم، این موضوع کمی سرعتش کم شده است و به نظر من به پیش از مناقشه اوکراین بر می‌گردد. یعنی قبل از اینکه موضوع اوکراین به وجود بیاید، این روند ایجاد شده بود. ما سعی می‌کنیم متاثر از این قضیه نشویم یعنی مذاکرات ما با 4+1 یک موضوع مستقلی است و ربطی به آن ندارد.
*درخصوص تضمینی که روسیه از امریکا خواسته است چطور؟ به نظر شما این خواسته روسیه منجر به توقف در مذاکرات نشده است؟
با توجه به اینکه امریکا روسیه را تحریم کرده است، تضمین خواستن روسیه مرتبط با تحریم خود است. خود غربی‌ها روسیه را تحریم کردند دیگر، اینطور نیست؟
*خواسته روسیه مبنی بر این بوده است که امریکا تضمین دهد که در صورت اسیدن به توافق احیای برجام، تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه در روابط و همکاری‌هایش با ایران خللی وارد نشود.
روسیه به نوعی شریک تجاری ما بوده و بالاخره در شانگهای به عنوان هم‌پیمان عمل می‌کند. البته بر اساس منافع ملی خود عمل می‌کنند، همانطور که ماهم بر اساس منافع ملی خودمان عمل می‌کنیم. چون بعد از مناقشه اوکراین تحریم‌های روسیه جدی شده است، روسیه بر این اساس این خواسته را مطرح کرده است.
*آیا ممکن است ایران خواسته روسیه را نادیده بگیرد؟
روسیه که از ما درخواست نکرده، از امریکا درخواست کرده است.
*ولی به باور برخی از تحلیلگران بدون روسیه هم رسیدن به توافق ممکن است.
طرف ما در این قضیه 1+4 است و فقط روسیه نیست. همراهی روسیه با ما بیش از دوره پیش بوده است. انتظاراتی که ما داریم از 4+1 است و روسیه هم جزوی از آن است. همراهی روسیه با ما، در این دور از برجام بیشتر بوده است. حال بین روسیه و غربی‌ها یک مناقشه‌ای به وجود آمده است که سعی می‌کنیم مسئله ما متاثر از این قضیه نشود.
