همشهری: با وجود ممنوعیت فروش، خاک این جزیره خلیج فارس در وبسایت‌های رسمی به فروش می‌رسد.
«ممنوعیت فروش خاک و به‌ویژه برداشت خاک از جزایر خلیج فارس در سال ۹۷ مصوب و به همه ارگان‌ها و نهادها ابلاغ شد. این مصوبه در پی جنجال‌های فراوان رسانه‌ای که پیگیر فروش گسترده و معدن‌کاری در جزیره هرمز، رنگارنگ‌ترین جزیره خلیج فارس و صادرات این خاک رنگارنگ به خارج از کشور به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس بودند، تصویب شد. با وجود این مصوبه کافی است جمله خرید خاک هرمز را در گوگل جست‌وجو کنید تا وبسایت‌های متعدد فروش که بدون ممنوعیت فعالیت می‌کنند، در دسترس شما قرار گیرد.
خاک‌خواری
جملاتی مانند فروش خاک اخرای هرمز در کیسه‌های ۲۵کیلوگرمی، فروش خاک هرمز بشکه‌ای هفت میلیون و ۶۰۰هزار تومان، فروش خاک رنگی هرمز در شیشه، ارسال خاک هرمز به سراسر کشور همراه با آدرس‌های تلگرام، اینستاگرام و شماره‌تلفن‌های معرفی‌شده برای ثبت سفارش که بدون ترس از پیگیری قانونی به خریداران معرفی می‌شوند، جلب توجه می‌کند.
اگر سفری به جزیره هرمز کرده باشید، خواهید دید که خاک‌های رنگارنگ جزیره در شیشه‌ها و پلاستیک‌های کوچک در کنار زیورآلات ساخته‌شده از صدف از سوی بومیان به فروش می‌رسد. علاوه بر این برداشت بی‌رویه خاک از جزیره هرمز اعتراض بسیاری از فعالان محلی و همچنین فعالان محیط زیست سراسر کشور را برانگیخت که آن چه در هرمز انجام می‌شود، خاک‌خواری تدریجی است.
حالا اما با وجود اعلام رسمی ممنوعیت برداشت خاک و درخواست مجلس شورای اسلامی در سال ۹۷ از قوه قضاییه برای ورود به موضوع خرید و فروش و قاچاق گسترده خاک، تجارت مجازی و الکترونیک به جان خاک جزیره افتاده است.
توسعه؛ دستاویز تاراج خاک جزیره
در پیام به یکی از وبسایت‌های فروش خاک جزیره، ادمین و پاسخ‌دهنده عنوان می‌کند ارسال خاک به سراسر کشور انجام می‌شود و فروش به دو روش عمده و خرده‌فروشی خواهد بود. در صورت سفارش عمده بیش از ۱۴ روز کاری تا ارسال خاک به مقصد داخلی و در صورت سفارش خرده و از خاک‌های تزئینی غیرخاک اخرای هرمز در هفت روز کاری خاک سفارش داده شده در هر نقطه کشور در اختیار خریدار قرار خواهد گرفت.
همچنین یکی از وبسایت‌های فروش که از عبارت «ماساژدرمانی با خاک اخرای هرمز» برای تبلیغات استفاده می‌کند، عنوان کرده است بسته‌های خاکی که برای فروش آماده می‌شود از سوی بومیان منطقه به‌ویژه زنان و دختران جزیره مهیا و بسته‌بندی شده و در حقیقت توسعه اقتصادی جزیره را دستاویز تاراج خاک جزیره قرار می‌دهد؛ موضوعی که در صورت صحت نیز فقدان راهبردهای صحیح توسعه جامعه محلی در یکی از زیباترین جزایر ایران را یادآوری می‌کند.
ضرورت توانمندسازی جوامع محلی
یک کارشناس توسعه جامعه محلی در این باره می‌گوید: متأسفانه باید پذیرفت فقدان درآمد کافی برای تامین معاش، می‌تواند راه‌حل‌هایی مانند فروش خاک را پیش روی جامعه محلی قرار دهد؛ امری که می‌تواند با آموزش و توانمندسازی جامعه محلی تغییر مسیر دهد.
ناصر بارانی ادامه می‌دهد: در جزیره هرمز علاوه بر طبیعت خدادادی کم‌نظیر در سراسر ایران و حتی منطقه که می‌تواند منجر به شکوفایی گردشگری در این جزیره شود، صنایع دستی غنی مانند سوزن‌دوزی وجود دارد که بیشتر دختران و زنان جزیره خبره و استاد آن هستند. سوزن‌دوزی که معمولا روی لباس‌های محلی زنان نقش می‌بندد می‌تواند تبدیل به محصولات کاربردی دیگری مانند کوسن، رومیزی، کیف، پرده و مانند آن شود اما متأسفانه از آن بهره اقتصادی برده نمی‌شود. اگر به هرمز سفر کنید خواهید دید که فروش خاک‌های رنگی در کنار فروش محصولات دست‌ساخته به‌عنوان زیورآلات که آن هم عمدتا از صدف‌های وارداتی از چین تهیه می‌شود، سوغات این جزیره را تشکیل می‌دهد و سود اندکی هم نصیب فروشندگان می‌کند.
بارانی اضافه می‌کند: بدون شک دو راهکار اجرایی پیش روی جزیره است. نخست این که دولت در راستای توسعه زیرساخت‌های گردشگری جزیره تلاش کند و دوم این که تسهیلگران محلی در این منطقه دست‌به‌کار توانمندسازی به‌ویژه در جامعه زنان شوند.
گردشگرانی که آورده ندارند
بنا بر اعلام بخشداری هرمز، سالانه بیش از ۴۰ هزار نفر از جزیره هرمز بازدید می‌کنند. با وجود امکان اقامت گردشگران در جزیره اما بیشتر بازدیدکنندگان از این منطقه یا به صورت کمپ شبگذرانی یا شب را در بندرعباس سکونت می‌کنند و بنابراین میزان آورده مالی در جزیره به حداقل ممکن می‌رسد.
اشتغال اصلی مردان در جزیره هرمز صیادی میگو و ماهی است که شغلی فصلی به حساب می‌آید و بنا بر اعلام رسمی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در این جزیره بالای ۲۰درصد است. به نظر می‌رسد خاک بدیع‌ترین و بکرترین موهبت خدادادی جزیره، به عنوان ساده‌ترین راه حل کسب درآمد ساکنان درآمده و در این میان بازار داغی را برای دلالان نیز ایجاد کرده است.
خاک جعلی به جای خاک هرمز
از سوی دیگر به گفته یک کارشناس معادن و خاک، سوءاستفاده از خاک جزیره تا جایی است که خاک جعلی به جای خاک هرمز فروخته می‌شود.
میرزارضایی می‌گوید: برخی کارخانه‌های فروش خاک و محصولات معدنی با ترکیب مصالح و خاک‌های گوناگون، نمونه جعلی از خاک جزیره به‌ویژه خاک اخرای قرمزرنگ که در میان خاک‌های جزیره دارای شهرت بیشتری است، را تهیه می‌کنند و به نام خاک هرمز به خریداران می‌فروشند.
او با بیان این که در نبود نظارت، خاک جزیره به قیمت اندک از بومیان خریداری و به قیمت بالا فروخته می‌شود، می‌افزاید: از سوی دیگر، خاک جعلی به نام خاک هرمز به‌ویژه از طریق وبسایت‌ها به مشتریان فروخته می‌شود. در نهایت کسی که ضرر می‌کند بومیان جزیره هستند که محیط زیست یعنی عامل اصلی و اهرمی را که می‌تواند آنان را به توسعه پایدار برساند، از دست می‌دهند.
