همشهری: خبر کوتاه است؛ قیمت ۷۰ درصد میوه‌ها در هفته اخیر ۱۰ درصد گران شد. این را مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی میوه و تره‌بار اعلام کرده است. گرچه بازار همه شهرها لبریز و رنگارنگ از همه میوه‌هایی است که بعضی‌های‌شان نوبر هستند و نارنگی و خرمالوی پاییزی در کنار انواع هلوی تابستانی، زیبایی میوهفروشیها را چند برابر می‌کند، اما کمتر رهگذری برای به خانه بردن آنها دست به جیب می‌شود. آنطور که دارایی‌نژاد گفته است گرانی موز و هزینه نگهداری میوه در سردخانه علت اصلی گرانی این میوه در بازار است؛ با این حال فروشندگان و اتحادیه‌های استان‌ها دخالت دلالان و نبود نظارت را هم بی‌تأثیر نمیدانند. به‌گفته دارایی‌نژاد، واردات موز باید در قبال صادرات همه محصولات کشاورزی باشد وگرنه قیمت موز افزایش می‌یابد؛ کمااینکه نرخ رسمی هر کیلوگرم موز در روزهای اخیر از ۲۳ تا ۲۴ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان رسیده است؛ قیمتی که در بیشتر استان‌ها تا ۳۵ هزارتومان هم بالا رفته است.
بررسی بازار فروش میوه نشان می‌دهد دست‌کم ۳میوه پرمصرف سیب، نارنگی و موز در کرمان، همدان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان و خوزستان از دیگر نقاط کشور گران‌تر است و خرده‌فروشان و خریداران بیش از هر گروه دیگری از این گرانی آسیب می‌پذیرند.
میوه‌هایی برای همه
نیازی نیست حتما سری به بازار بزنیم تا بدانیم قدرت خرید شهروندان چقدر کاهش یافته است، آمارهایی که از افزایش قیمت‌ها و تورم اعلام می‌شود گویای این است که میوه از سبد خرید قشر ضعیفتر جامعه حذف شده است. طبقه مرفه هم نیازی به آمار و ارقام و اخبار ندارند؛ زیرا توان خرید آنان هیچ‌گاه در حدی کم نخواهد شد که میوه از سبدشان حذف شود. در این میان قشر متوسط جامعه مانده است با بازاری متزلزل و قیمت‌هایی هر روز فزاینده. پاییز گرچه به اندازه بهار و تابستان میوه‌های رنگارنگ ندارد، اما گلابی و خرمالو در کنار زالزالک و ازگیل به قدر کافی جالب توجه هستند؛ میوه‌هایی که طبقه متوسط آنها را کمتر خریداری می‌کند. سیب و نارنگی و در بهترین حالت موز میوه‌هایی هستند که مردم عادی می‌خرند و به همین دلیل انتخاب شده‌اند.
استان‌های گران و استان‌های ارزان
بررسی میدانی قیمت ۳ میوه سیب، موز و نارنگی در ۳۱ مرکز استان نشان داد که مردم اهواز، همدان، کرمانشاه، زاهدان و کرمان این میوه‌ها را با قیمت بیشتری تهیه می‌کنند. در مقابل، این میوه‌ها در زنجان، قم، قزوین و یزد ارزان‌تر هستند؛ استان‌هایی که البته خودشان تولیدکننده هستند یکی از دلایلی است که موجب شده میوه‌ها را با قیمت ارزان‌تر در اختیار شهروندانشان بگذارند. با این حال آنطور که جدول قیمت این ۳ میوه هم نشان می‌دهد در همه استان‌ها همین ۳ میوه معمولی گران هستند.
نظارتی بر بازار نیست
گرانی میوه در خوزستان هم در روزهای گذشته خبرساز شد؛ موضوعی که فروشندگان میوه هم آن را تأیید می‌کنند. رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار اهواز در این خبر گفته بود که قیمت میوه در این شهر نسبت به تمام شهرهای ایران گران‌تر و رشد قیمت میوه، نجومی است.
یک میوه‌فروش اهوازی در این‌باره به همشهری می‌گوید: دلال‌بازی در اهواز زیاد است. کرایه گران یا هزینه‌های بالا دلیل گرانی میوه نیست. اگر از اهواز بیرون بروید و از مرز استان عبور کنید، قیمت میوه‌ها نصف می‌شود.
علی حیاتی با بیان اینکه قیمت‌ها دلخواه تعیین می‌شود، می‌افزاید: نظارت بر قیمت‌ها در اهواز صفر است. میوه‌هایی مثل انار باغ‌ملک که مستقیم از باغ‌های استان به میدان می‌آید، چندان گران نیست، ولی میوه‌ای که از خارج استان می‌آید آنقدر دست به‌دست میگردد که قیمتش چند برابر می‌شود.
وی معتقد است یک دلیل دیگر گرانی میوه در اهواز، خرید میوه بازار اهواز از سوی خریداران عراقی است و ادامه می‌دهد: خریداران عراقی میزان زیادی میوه از شلمچه خارج می‌کنند. تولید استان و غیراستان هم ندارد. اگر شب‌ها به میدان بروید می‌بینید که عراقی‌ها آمده‌اند و هرچه بتوانند می‌خرند. همین کار موجب شده است که قیمت‌ها در اهواز بیشتر باشد.
این فروشنده میوه‌وتره‌بار با بیان اینکه کمبود میوه در اهواز وجود ندارد، ادامه می‌دهد: گرانی موجب شده است مردم کمتر بتوانند میوه بخرند.
ردپای دلالان
بازار میوه اهواز از جنبه‌های بسیاری آسیب دیده و نظارت بر آن ممکن است بخشی از مشکل را حل کند. رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار اهواز به همشهری می‌گوید: نخستین گله ما از جهادکشاورزی است که قیمت محصول را از مبادی تولید تعیین نمی‌کند؛ برای مثال، مگر گلابی از کشاورز کیلویی ۴۰ هزار تومان خریداری می‌شود که باید کیلویی ۶۰ هزار تومان در بازار فروخته شود؟
به‌گفته عبدالرضا جمال‌پور، ۲ سال است دلالهای خرد و کلان در همه استان‌ها میوه را زمانی که گل نداده است، می‌خرند و محصول را انبار می‌کنند و هر وقت با هر قیمتی بخواهند می‌فروشند. وی با بیان اینکه مشکل دیگر کیفیت نداشتن باری است که به اهواز فرستاده می‌شود، می‌گوید: مصرفکننده اهوازی باید برای میوه‌ای که کیفیت قابل‌قبولی ندارد به اندازه جنس درجه یک هزینه کند. میوه‌ای که در تهران فروخته می‌شود در هیچ‌یک از مغازه‌های اهواز پیدا نمی‌شود. هم‌اکنون میوه از انبارهای کرج برای ما فرستاده می‌شود و امکان خرید مستقیم از باغ‌ها را نداریم؛ حتی اگر ۱۰ درصد جنس خوب وارد اهواز شود هم دست مغازه‌دار نمیرسد، بلکه نگه‌داشته می‌شود تا گران‌تر به فروش برسد. رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار اهواز با بیان این که مغازه‌دار حلقه آخر فروش است، می‌گوید: میادین حقالعملکار هستند و سودشان از فروش را برمیدارند. مغازه‌دار باید بار را خودش بخرد، می‌تواند ۳۰ تا ۳۵ درصد از قیمت خرید سود روی جنسش بکشد، اما اگر خریداری نباشد بارش خراب می‌شود و ضرر می‌کند.
فروش بدون شرط میوه به خریدار خارجی
رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار اهواز آنچه میوه‌فروش اهوازی درباره فروش میوه به عراقی‌ها گفته می‌شود را تأیید می‌کند. جمالی‌پور می‌گوید: عراقی‌ها آزادانه هرچه بخواهند می‌خرند و اگر کالای مورد نظر خود را پیدا نکنند هم دلالان ایرانی برایشان می‌خرند. هر محصولی در عراق کم باشد برای تهیهاش به اهواز میآیند. قیمت هم برایشان فرقی ندارد و همین موجب می‌شود ناگهان قیمت یک جنس در اهواز
افزایش یابد.
وی ادامه می‌دهد: البته این کار دیگر محدود به اهواز نیست، همه جای کشور خریدار عراقی پیدا می‌شود؛ حتی از باغ‌ها مستقیم خریداری می‌کنند. تا جایی که موضوع صادرات و افزایش فروش محصولات غیرنفتی مطرح باشد، خوب است، اما وقتی نظارتی نیست و این خریداران بازار داخلی را تحت‌تأثیر قرار دهند، فروشندگان جزء و خریداران ضرر می‌کنند.
گرانی میوه در همدان
همدان هم از استان‌هایی است که شهروندانش میوه‌ها را گران‌تر از سایر مناطق خریداری می‌کنند. رئیس اتحادیه میوه‌وتره‌بار همدان با بیان این که گرانی میوه در تمام کشور وجود دارد و ویژه استان خاصی نیست به همشهری می‌گوید: هزینه‌های تولید، حمل بار، کارگر و بسته‌بندی میوه در یکی، دو سال اخیر چند برابر شده و همین بر قیمت نهایی میوه تأثیر بسیار گذاشته است.
رضا البرزی با بیان این که همدان تابستان‌ها میوه موردنیاز خود را تولید می‌کند، می‌افزاید: در پاییز و زمستان میوه و به‌ویژه مرکبات از استان‌های شمالی و جنوبی وارد همدان می‌شود. خوشبختانه ایران ۴فصل است و کمبود میوه‌ای در استان‌ها وجود ندارد و فقط گاهی با تمام شدن محصول یک منطقه، قیمت آن بالا می‌رود، اما این موضوع گذراست. وی که خودش هم میوه‌فروش است با بیان این که خرده‌فروشان نقشی در قیمت‌ها ندارند، ادامه می‌دهد: قیمت در میدان و با توجه به عرضه و تقاضا تهیه می‌شود و هرچه میوه بیشتر و ارزان‌تر باشد به نفع آنهاست. میوه‌وتره‌بار را نمی‌شود قیمتگذاری کرد و ممکن است هر چند روز یک‌بار به دلایل مختلف ازجمله فروش نرفتن قیمت‌ها عوض شود.
نیمه دوم سال، مسائل خاص خودش را دارد؛ از افزایش سرماخوردگی گرفته تا موج جدید کرونا و تهیه میوه شب عید. مردم به دلایل مختلف نیاز دارند در این ماه‌های سال میوه بیشتری مصرف کنند و گرانی این امکان را از آنها میگیرد.
رئیس اتحادیه بارفروشان میدان مرکزی هشدار داده است امسال اجازه ذخیره‌سازی هیچ میوه‌ای داده نمی‌شود؛ زیرا این کار منجر به افزایش قیمت میوه خواهد شد. شاید نظارت‌هایی از این دست باید بیشتر شود تا مردم بهتر و راحت‌تر به میوه دسترسی داشته باشند.
میوه ارزان در قم
برخلاف بسیاری از شهرها، میوه در قم بسیار ارزان است، بازار کمبودی ندارد و شهروندان آنچه نیاز دارند را به‌راحتی می‌توانند تهیه کنند. رئیس اتحادیه میوه‌وتره‌بار قم با بیان این که میوه نسبت به دیگر نقاط کشور در قم ارزان‌تر و فراوان‌تر است به همشهری می‌گوید: دلیل این موضوع آن است که تولید میوه در قم زیاد است و در میادین، میوه تولید خود استان فروخته می‌شود. حتی بعضی شهروندان تهرانی که به قم رفتوآمد دارند، میوه و تره‌بار مصرفی خود را از قم می‌خرند.
عباس موحدی‌مقدم با بیان اینکه دلالان میوه در قم کمتعداد هستند، ادامه می‌دهد: حدود ۵ درصد از فروشندگان میوه در قم واسطه هستند و حجره‌های فروش در بازار میوه قم متعلق به کسانی است که خودشان تولیدکننده هستند و به همین دلیل مشکلات بازار میوه دیگر استان‌ها در قم وجود ندارد.
وی با اشاره به این که در قم ۵۵۰ مغازه میوهفروشی دارای پروانه کسب و ۵۰۰ مغازه بدون پروانه کسب وجود دارد، می‌افزاید: مغازه‌های بدون پروانه ممکن است قیمت‌ها را به میل خود تعیین کنند و به گرانی میوه دامن بزنند. تا پیش از کرونا نظارت بر این واحدها بیشتر بود که دوباره باید به این موضوع در قم توجه شود.
