یک کارشناس سیاست خارجی با اشاره به واکنش وزرات امور خارجه به اظهارات محسن رضایی اعتقاد بر این دارد که علی الاصول هرکسی چه صاحب عنوان و چه فرد عادی می‌تواند نظر خودش را در مورد امور مربوط به سیاست خارجی و داخلی مطرح کند ولی باید در نظر داشت که وضعیت کسانی که در تصمیم گیری ها نفوذ دارند، کمی متفاوت با افراد عادی است.
کوروش احمدی در گفت‌وگو با «انتخاب» با اشاره به اظهارات اخیر محسن رضایی گفت: معمولا وضعیت به این شکل است که در کشور ما طیفی از افراد اعم از مقامات انتخابی و افراد غیرانتخابی راجع به سیاست خارجی صحبت می‌کنند که این مساله علی‌القاعده اشکالی ندارد و افراد می‌توانند نظرات خودشان را مطرح کنند، مثل من که یک بازنشسته وزارت خارجه هستم یا چهره‌هایی که نظرات شخصی شان را مطرح می‌کنند.
این کارشناس سیاست خارجی ادامه داد: مساله مهمی که باید به آن توجه شود این است که دستگاه‌های متولی سیاست خارجی در کشور ما مشخص هستند که در راس آن رهبری قرار دارد. شورای عالی امنیت ملی، ریاست جمهوری و وزارت امورخارجه دیگر ارکان رسمی کشور در حوزه سیاست خارجی هستند. افراد دیگری که خارج از این نهادها قرار دارند صرفا نظرات شخصی خودشان را مطرح می‌کنند. حالا چه این فرد یک امام جمعه باشد یا یک امام جماعت یا در یک ارگانی فعالیت کند یا نماینده مجلس باشد. نظراتی که این افراد در مورد سیاست خارجی مطرح می‌کنند، صرفا نظرات شخصی آنها است.
وی افزود: دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز چون در رده ارگان‌های متولی سیاست خارجی قرار ندارد نیز می‌تواند نظر شخصی خودش را مطرح کند. لذا این نظرات آقای محسن رضایی باید به عنوان یک نظر شخصی تلقی شود و غرب نیز باید این نظرات را نظرات شخصی بشمار آورند. این مساله در همه جای دنیا رایج است و طرفهای خارجی هم به این مساله توجه دارند که در حوزه سیاست خارجی باید صرفا مواضع مقامات رسمی ذی ربط را معتبر بدانند.
احمدی خاطرنشان کرد: البته نکته مهم دیگری که باید به آن توجه شود این است که هرکسی چه صاحب عنوان و چه فرد عادی می‌تواند نظر خودش را مطرح کند ولی باید این مساله را مدنظر قرار داد که برخی افراد صاحب نفوذ در تصمیم‌گیری‌ها هستند و این مساله کمی متفاوت با دیگر افراد غیرمرتبط و بدون نفوذ است. آقای محسن رضایی چون عضو و دبیر مجمع است می‌توانند در برخی روندهای تصمیم گیری نفوذ داشته باشد. همچنان که پالرمو و CFT اکنون در مجمع در حال بررسی است و بر همین اساس تصور می‌شود که آقای رضایی می‌تواند نقشی داشته باشد. بنابراین از نظر غربی ها می‌تواند نظرات آقای رضایی در این موارد مهم تلقی شود. این در حالی است که اظهارنظر یک امام جمعه چون تاثیر مستقیمی بر روند تصمیم گیری در سیاست خارجی ندارد از نظر خارجیان موثر محسوب نشود.
این کارشناس سیاست خارجی افزود: همچنین اگر رییس مجلس درباره سیاست خارجه نظری بدهد، چون عضو شورای عالی امنیت ملی است، این نظر به عنوان نظری که در شورای مذکور نیز مطرح می شود، ممکن است مهم تلقی شود و از این حیث چنین افرادی که دارای این نوع مقام‌ها و نفوذ‌ها هستند باید در اعلام نظرها رعایت حقوق مسئولین سیاست خارجی را بکنند. رییس مجلس بطور معمول تقریبا در همه کشورها نقش دبیر جلسات مجلس را دارد و نقش اثرگذاری مانند آن نقشی که رییس مجلس در کشور ما دارد را دارا نیست.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا در عرصه سیاست خارجی اختلاف نظر جناحی اینقدر جدی است، گفت: اینکه چرا افراد نمی‌پذیرند یا چرا به این اندازه اختلاف نظر وجود دارد، به دلیل تداخل شدید وظایف در کشور ما است. در سایر کشورها وقتی یکی بعد از ارائه نظراتش به مردم از آنها رای می گیرد و رئیس قوه مجریه می شود، طی دوره 4 ساله خودش اختیار عمل و اجرای نظراتش را دارد و دیگران هم البته می توانند انتقاد کنند، اما در امور اجرایی مداخله حق و امکان مداخله ندارند.
احمدی ادامه داد: در کشور ما نیز رییس جمهوری باید بتواند تحت نظر رهبری وظایفش را انجام دهد. ولی مشکلی که وجود دارد این است که افراد مختلف در امور اجرایی دخالت دارند. در نتیجه شرایط به گونه‌ای رقم خورده است که برخی مسئولان در آن واحد که مسئولیت دارند، اپوزوسیون هم هستند. بخشی از این مساله مربوط به آن است که مسئولیت مشخص نیست و تداخل مسئولیت وجود دارد و در این میان هم مردم نمی‌دانند که در قبال یک موضوع خاص باید از چه کسی مسئولیت بخواهند. حتی فراتر از این ما شاهد آن هستیم که برخی اقدامات اجرایی توسط برخی افراد در حوزه کار برخی دیگر انجام می شود و باعث می‌شود که یک مسئول صراحتا درباره حوزه وظایف خودش اعلام کند که او فقط مسئول بخشی از اقدامات انجام شده است.
این کارشناس سیاست خارجی در پاسخ به هزینه بر بودن گفت: این هزینه آنجایی معنا خواهد داشت که فرد مورد نظر یک نقش موثر ولو اندک در حوزه مربوطه داشته باشد. شاید تصور خارجی‌ها این باشد که چون آقای رضایی نظامی بوده است هنوز دارای یک نفوذ کلامی است و سیاست و نظرات او با سیاست نهادهای نظامی تطابق دارد یا حداقل نزدیک است، بنابراین نظرات او می‌تواند تاثیرگذار باشد. لذا چنین نظراتی می‌تواند باعث ایجاد پیچیدگی‌ها و سوتفاهمات و هزینه‌هایی برای کشور شود. مورد دیگر این است که برخی مقامات که اظهار نظر می کنند به یکی از طیف های سیاسی نزدیک اند و اظهار نظرشان به نوعی انتقال نظرات آن طیف سیاسی به طرفهای خارجی محسوب می شود. مثلا وقتی گفته می شود که آمریکا ظرف یک سال تحریم ها را بردارد، طرف خارجی ممکن است تصور کند که طیف سیاسی مربوطه توصیه به عدم تعجیل در لغو تحریم ها دارد.
