حسین امیرعبداللهیان دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی شب گذشته (یکشنبه ۲۶ بهمن ماه) با حضور در برنامه "پرونده ویژه" در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رویکرد غرب و اروپا نسبت به ایران چگونه است، گفت: به عنوان یک تجربه دیپلماتیک در زمان حضورم در سال‌های بین ۸۲ تا ۸۴ در زمان آقای خرازی جزو کمیته سیاسی – امنیتی و تیم مذاکره کننده هسته‌ای در ژنو بودم و به عنوان شاهد می گویم که مدل رفتار اروپایی‌ها معطل کردن است.
امیرعبداللهیان افزود: در مذاکرات قرار شد در ازای تعلیق غنی سازی از سوی ایران سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان به همراه نماینده اتحادیه اروپا که در مذاکرات حضور داشتند، تحریم‌ها را لغو کنند. غنی سازی از سوی ما لغو و قرار شد سه کمیته سیاسی- امنیتی، هسته‌ای و اقتصادی درباره چگونگی لغو تحریم‌ها تصمیم گیری کنند و ما بر این اساس تقریباً هر ۲۰ روز یکبار برای مذاکره به ژنو می‌رفتیم.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی بیان کرد: در مذاکرات زمانی که بعد از دو ساعت بحث درخصوص مقدمات پایان یافته و وارد مسائل اصلی شدیم، طرف غربی به بهانه آغاز تعطیلات ژانویه مذاکره را تعطیل و بعد موکول کرد که بعد از آن حدود ۲۰ روز دیگر دوباره برای مذاکرات رفتیم و اینبار هم بعد از مباحث مقدماتی، باز هم بهانه آوردند که در جلسه سوم اتفاق دیگری افتاد.
وی ادامه داد: رفتار زشتی که نتوانسته ام تاکنون فراموش کنم، طرف فرانسوی در آن جلسه یکی از مذاکره کنندگان را تغییر داده و مدیرکل مطالعات استراتژیک وزارت خارجه خود را جایگزین کرده بود، این شخص ۵۰ دقیقه درباره تئوری‌ها و مسائل صحبت می‌کرد که تنها حتی ۳۰ ثانیه هم حرف مفید از این سخنان به دست نمی‌آمد که در این موقع ضمن اعتراض، اعلام کردیم ما به دنبال مباحث آکادمیک نیستیم، زیرا دیپلمات هستیم.
امیرعبداللهیان اظهار کرد: دو کمیته اقتصادی و هسته‌ای در سه جلسه بعد از مذاکرات به نتیجه رسیده بودند، اما کمیته سیاسی- امنیتی به طور مدام مطالب رو طول می‌داد و بازی را با تاکتیک تعلیق کردن پیش می‌بردند که حتی بعد از درخواست ما برای لغو تحریم‌ها به دلیل پایان مذاکرات دو کمیته دیگر، باز هم آنها اعلام کردند که این موضوع امکان ندارد، زیرا ما در قالب یک پکیج بحث می‌کنیم که البته اکنون هم رفتار آمریکایی‌ها و ترامپ هم کاملاً مشخص است.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی درباره همکاری ایران و روسیه در کشور سوریه نیز گفت: شهید سلیمانی زمانی که می‌خواستیم در بحث سوریه با روسیه مذاکره کنیم به ما گفت که من با روس‌ها در افغانستان کار کردم و باید با آنها حرف بزنید و در صورت توجیه روس‌ها و تعریف منافع مشترک می‌توانید از کار کردن با روسیه نتیجه بگیرید.
وی افزود: بنده در زمان حضورم در وزارت خارجه در زمان مذاکره با نماینده ویژه پوتین در امور خاورمیانه، زمانی که شروع به بحث درباره بحران سوریه کردم، احساسم این بود که نمی‌شود با روس‌ها کار کرد، اما بعد از ۵ سال کار نزدیک با آنها اعلام می‌کنم روسیه پوتین، متفاوت از جماهیر شوروی و حتی متفاوت از روسیه قبل از پوتین است و این را در راستای تأمین حداکثری منافع ملی در نگاه به حوزه آسیا و شرق بیان می‌کنم.
امیرعبداللهیان در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه چرا سفر دیپلماتیک رئیس مجلس به روسیه اینقدر با حواشی همراه بوده است با بیان اینکه من به عنوان یک وزارت خارجه‌ای، مسئولیت هماهنگی‌های پروتکلی و هماهنگی‌های اصلی سفر را می‌پذیرم اظهارکرد: با توجه به ویژگی‌های آقای قالیباف و شخصیتی که روس‌ها از وی از دوران دفاع مقدس تاکنون شناخته اند، جایگاهی برای رئیس مجلس قائل هستند. آقای قالیباف در آستانه سفر خود، مأموریت جدیدی پیدا کرد تا پیام مقام معظم رهبری را در این مقطع زمانی خاص که با تغییر شرایط بین المللی و رئیس جمهور آمریکا همراه بوده، به رئیس جمهور روسیه برساند.
دستیار ویژه رئیس و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی ادامه داد: متحدان و دوستان در دنیا نسبت به روابط بین المللی ما حساس بوده و رفتار ما را در این مورد رصد می‌کنند، بنابراین زمانی که قرار شد این سفر در راستای دعوت رئیس دومای روسیه انجام شود، نیاز به یک سری مقدمات داشت. دومای روسیه با آغاز مجلس یازدهم یک رفتار ویژه ای را نسبت به ما داشتند، رئیس دومای روسیه فردی معتبر و از نزدیکان پوتین در حاکمیت روسیه است.
وی تاکید کرد: رئیس دومای روسیه در آغاز مجلس یازدهم، رئیس کمیسیون روابط خارجی این کشور را برای تبریک همراه با یک دعوت نامه فرستاد و از آقای قالیباف خواست تا اولین سفر خارجی خود را به روسیه انجام دهد. این موضوع هم به دلیل نگاه راهبردی بود که در سطح دیدار رهبری با پوتین در سفر رئیس جمهور روسیه به ایران به وجود آمده بود، می‌خواستند ترجمان این دیدار را ایجاد کنند.
امیرعبداللهیان با بیان اینکه مناسبات ویژه ای میان ایران و روسیه در سطح دولتی و پارلمانی طی سال‌های اخیر داشته ایم، بیان کرد: بحث‌های مختلفی مانند ساخت نیروگاه اتمی، کاهش فشارهای تحریمی آمریکا و… در کنار موضوع همسایگی، ارتباطات ویژه ای را به وجود آورده، بنابراین زمانی که قرار شد پیام رهبر معظم انقلاب به پوتین داده شود، باید یکسری پروتکل‌هایی به دلیل شیوع بیماری کرونا رعایت می‌شد.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بعد از اعلام سفر رئیس مجلس به روسیه، من شخصاً ۵ دیدار را سفیر روسیه در مجلس داشتم که اتفاقاً برخی از همین جریان‌های ضدروس در فضای مجازی با ارائه آمار غلط اعلام کردند که چرا اینقدر مجلسی‌ها در دامان روسیه غش کرده اند.
وی گفت: ابتدا به طرف روسی اعلام کردیم که باید این پیام تسلیم رئیس جمهور روسیه شود، اما آنها به ما گفتند که طبق پروتکل برای دیدار با پوتین، باید شخص مورد نظر با عزت و احترام بین ۱۰ تا ۱۴ روز همراه تیم پزشکی کرملین در این کشور حضور یافته و بعد از آن می‌تواند حتی با پوتین دیدار و مصافحه کند.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: ما در پاسخ به طرف روسی اعلام کردیم که رؤسای قوای ما آنقدر بیکار نیستند که بتوانند دو هفته در آنجا بمانند، مجدداً روس‌ها با ما دیدار و پیام‌ها و یادداشت‌هایی بین ما رد و بدل شد، آنها بیان کردند که اگر می‌خواهید مدل پروتکلی که با رؤسای جمهور دو کشور CIS داشته باشید، یعنی تیم پزشکی کرملین به ایران بیاید و بین ۱۰ تا ۱۴ روز در کنار رئیس مجلس شورای اسلامی بماند و بعد با همان تیم به روسیه بیاید، که ما اعلام کردیم این موضوع عزتمند نیست و شرایط ما اجازه حضور تیم کرملین در مجلس را نمی‌دهد.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی گفت: برای طرف روس مضمون پیام رهبری بسیار اهمیت داشت و می‌خواست هر چه سریع‌تر از آن اطلاع پیدا کند، بنابراین دبیر شورای عالی امنیت روسیه با کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه دیدار و اعلام کرد یکی از این روش‌ها را بپذیرید، زیرا منتظریم که شما هر چه سریع‌تر پیام مهم رهبری را به ما تحویل دهید، در نهایت آنها بعد از آنکه مخالفت‌های ما را با این پروتکل‌ها دیدند، پیشنهاد دیگری را مطرح کرده و گفتند که پوتین فردی را مکلف کند که این شخص نامه رهبر معظم را تحویل بگیرد که البته در این میان باز هم اعلام شد هر کسی که می‌خواهد در روسیه دیدار داشته باشد، باید تست کرونا بدهد که باز ما ضمن مخالفت، بیان کردیم این موضوع با حفظ شئونات و عزت ما مطابقت ندارد و رئیس مجلس ما در روسیه تست نخواهد داد. ما تا این حد برای رعایت عزت ملی و پروتکل‌های مدنظر خود در جزئیات دقیق بودیم.
وی تصریح کرد: در نهایت آنها اعلام کردند ما فردی را با یادداشت رسمی برای دریافت پیام رهبری مشخص می‌کنیم که رئیس دومای روسیه از طرف رئیس جمهور روسیه مکلف به دریافت پیام رهبر معظم انقلاب شد و در کنار آن هم به ما اعلام کردند که رئیس مجلس ایران در روسیه تست کرونا نخواهد داد و بعد از این موضوع حتی ما در زمان سفر آقای قالیباف به روسیه، گفتیم ما حامل پیام هستیم که بسیار مهم است، ما پروتکل‌های طرف روسی را به دلیل عدم حفظ عزت ایرانی نپذیرفتیم و با اطلاع رسانی شفاف و به دور از جنجال‌های فضای مجازی و شفاف این سفر انجام شد.
امیرعبداللهیان اظهار کرد: این سفر در عالی‌ترین سطح دیپلماتیک خود و حتی به لحاظ محتوایی در جدی ترین فرم مباحث انجام و پیام رهبری تحویل داده شد و طرف روسی هم آنقدر پیام مقام معظم رهبری برایشان اهمیت داشت که حتی در تصاویر هم مشخص است که رئیس دومای روسیه حتی در زمان نشست خبری هم این پیام را در دستان خود نگاه داشته و بارها تاکید کرد که بعد از پایان دیدار با ما این پیام را به رئیس جمهور روسیه تحویل خواهد داد که ما در کمتر از ۲۴ ساعت، اولین واکنش‌ها و بازخوردهای این پیام را در دیدار با شورای عالی امنیت ملی روسیه و مقامات ارشد این کشور دریافت کردیم و اهمیت این پیام مورد توجه جدی پوتین قرار گرفت. البته هنوز نمی‌توانم درباره محتوا و پاسخ پیام، مسائل را مطرح کنم.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی در ادامه این بحث در پاسخ به سوالی درباره اینکه ضرورت و تأثیر پیام رهبری بر روابط تهران و مسکو به چه میزان است، گفت: همواره مقام معظم رهبری به ما سیاستمداران و دیپلمات‌ها توصیه داشته اند که در حوزه سیاست خارجی، متوازن عمل کرده و با چسبیدن به یک طرف، طرف دیگر را رها نکنیم.
وی ادامه داد: ما ایرادی در حوزه ارتباط با چین و روسیه که عضو دائم شورای امنیت هستند و هر کدام به لحاظ فرهنگی با ما مشترکاتی دارند، داریم و متأسفانه نتوانسته ایم این رابطه را طی ۴ دهه خوب تنظیم کنیم. نگاه دولت آقای روحانی به غرب و آمریکا به صورت ویژه بوده و این موضوع در بیان واژه‌ها و سخنان رئیس جمهور کاملاً مشخص است تاجایی آقای روحانی صراحتاً از آمریکا به عنوان کدخدا نام برده بود.
امیرعبداللهیان با اشاره به یکی از سفرهای خود همراه با علی لاریجانی رئیس سابق مجلس شورای اسلامی به روسیه گفت: در این سفر یکی از مقامات ارشد روسیه به من گفت که شما ۸ سال پیش با ما توافقات اساسی را انجام داده و ما براساس آن توافقات، زیرساخت‌هایی را آماده کردیم، اما بعد از آن رفتید و در مذاکرات هسته‌ای با دولتمردان غربی حضور پیدا کرده و زیرساخت‌ها ما معطل ماند. آن پروسه را پیش بردید و بعد که با نقض قرارداد اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها مواجه شده اید، بار دیگر آمدید، بنابراین باید تضمینی وجود داشته باشد که شما دوباره با تغییر مسئولان کاخ سفید ما را رها نمی‌کنید.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: پیام رهبری به رئیس جمهور روسیه در شرایطی که اعلام می‌شود با حضور بایدن، شرایط بهتر می‌شود به روسیه ارسال شد در صورتی که تیم بایدن شناخت خوبی از ایران دارد و در مذاکرات هسته‌ای به عنوان معاون اوباما حضور داشته و حتی رفتار آنها دقیق‌تر، سنجیده‌تر و پیچیده و دشوارتر نسبت به ایران خواهد بود، بر این اساس با درک این مناسبات، نفس سفر رئیس مجلس شورای اسلامی و همراه داشتن پیام راهبردی رهبر معظم یک پیام بسیار مهم برای روسیه، چین و متحدان ما و آمریکا و اروپا دارد و این موضوع در راستای تأمین حاکثری منافع ملی ما انجام شد.
وی اظهار کرد: صرفنظر از محتوا، مطالب بیان شده در پیام مبتنی بر نگاهی درازمدت در حوزه سیاست خارجی پایدار و حفظ امنیت و منافع ملی کشورمان است و به منافع مشترک ایران و روسیه توجه داشته که می‌تواند بر مناسبات ما با چین هم اثرگذار باشد، اتفاقاً این سفر و پیام رهبری می‌تواند باعث شود سه کشور غربی بازیگر در برجام و آمریکایی‌ها به این فکر بیفتند که رفتار غلط شأن را با ایران باید اصلاح کنند.
امیرعبداللهیان اظهار کرد: پیام رهبری در حقیقت، راهبردی، مهم و در یک مقطع زمانی درست بود که بعداً در زمان مناسب درباره جزئیات پیام ایشان و پاسخ روس‌ها به آن صحبت خواهم کرد، اما تنها می گویم که طرف روسی با جدیت این پیام را بررسی و مورد توجه ویژه پوتین قرار گرفت و ما بعد از ملاقات با رئیس دومای روسیه و تقدیم پیام رهبر معظم انقلاب، در ملاقات‌های بعدی بازخوردها و نحوه ورود روس‌ها به صورت جدی به محتوا را شاهد بودیم که بدون تردید ملت ما آثار این سفر را در عرصه عبور ازتحریم ها و فشارهای بایدن به شکل دیگر مشاهده خواهند کرد.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال دیگری درباره اینکه دستاوردهای سفر رئیس مجلس به روسیه غیر از پیام مقام معظم رهبری چیست، گفت: این سفر دستاوردهایی درحوزه های راهبردی، سیاستی و اجرایی داشت، مقامات روس جایگاه و موقعیت ایران در نظام کنونی و در منطقه می‌دانند و آنها تجربه موفقی از همکاری با ایران در برخی حوزه‌ها مانند سوریه داشته اند. ایران در پرونده سوریه دست برتر را داشته و دارد، اما در یک مقطعی روس‌ها متقاعد شدند که در پرونده سوریه ورود کرده و کمک کنند و در این پرونده منافع مشترکی میان ایران، روسیه و سوریه تعریف شد و این موضوع یک نمونه موفق در بحث همکاری ما و روسیه بود. همچنین نیروگاه برق اتمی یکی از کارهای بزرگ با روس‌ها بود که آنها در حال ساخت نیروگاه ۲ و ۳ هستند و با یک سرعت خوب پیش می‌روند و حتی روابط و پروژه‌های اقتصادی هم در کشور ما از طرف روس‌ها در حال انجام است.
وی با اشاره به دستاوردهای ملموس سفر دکتر قالیباف به روسیه گفت: نفس انجام سفر در سطح رئیس قوه یک پیام مثبتی برای طرف روس داشت و یک شتاب دهی بالایی را نسبت به سایر پرونده‌های بین کشورها ارائه کرد و به وضوح دیدم که در این سفر مخصوصاً بعد از دریافت پیام رهبری، برخی مسائل را که در ردیف ۸ و ۹ قرار داده بودیم، روس‌ها بسیار زودتر از ما مطرح کردند.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: در این سفر درباره همکاری‌های پایدار و مستمر نیز بحث و بررسی صورت گرفت، ما هنوز بین تهران و مسکو یک سند راهبردی و درازمدت نداریم، بلکه تنها یک سندی داریم که باید به روزرسانی شود. از سال گذشته مقامات وزارت امور خارجه یعنی آقایان ظریف و لاوروف وارد این بحث شده اند، اما این موضوع هم نیاز به یک شتاب و کاتالیزور داشت که در این سفر بر روی اهمیت این موضوع تمرکز شد.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی افزود: اکنون بحث هسته‌ای و برجام یکی از موضوعات بین المللی و مهم است که درگیر آن هستیم و مصوبه مجلس هم تاکید دارد که در ۲۱ فوریه مطابق با ۵ شهریور ماه خروج ما از پروتکل الحاقی است و از سوی دیگر روسیه عضو دائم شورای امنیت است که ما در کنار رایزنی‌های سیاسی قالیباف به روسیه درباره جدیت ایران برای اجرای این مصوبه، می‌تواند تأثیر و پیام خود را داشته باشد. دوستان روس ما براساس همان توصیه شهید سلیمانی که روس‌ها بعد از توجیه در کنار ما هستند و اگر سه کشور اروپایی و آمریکا بخواهند هر رفتاری را انجام دهند، بدانند که جمهوری اسلامی ایران یک رفتار حکیمانه و منطقی در پشت مصوبه مجلس خود دارد و این کار را انجام خواهد داد.
وی با بیان اینکه موضوع پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا هم در این سفر مورد بحث و بررسی قرار گرفت، گفت: کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تا ۷ هزار قلم کالا از معافیت مالیاتی برخوردار بوده و درحقیقت صفر محسوب می‌شود، ایران اکنون عضو موقت این اتحادیه بوده و از معافیت ۲۶۲ قلم کالا برخوردار است که این میزان در ماه‌های آینده به ۹۰۰ قلم کالا افزایش می‌یابد.
امیرعبداللهیان تاکید کرد: دبیر کل اتحادیه اقتصادی اوراسیا با حضور در محل هتل رئیس مجلس با وی دیدار و گفت وگوهای تکنیکال و دقیقی درباره این موضوع داشتند و قرار شد از هفته آینده مذاکرات درباره پیوستن ایران به این اتحادیه به عنوان یک عضو دائم آغاز شود که این مسئله می‌تواند به تجارت میان ایران و کشورهای عضو این اتحادیه کمک کند.
دستیار ویژه و مدیرکل امور بین الملل مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه موضوع کریدور شمال به جنوب یکی دیگر از مباحث مهم میان ما با طرف روسی بود، تصریح کرد: کریدور شمال به جنوب ترانزیت مسافر و کالا را شامل می‌شود، یعنی کالا از هند با راه آهن به داخل ایران وارد شده و از سمت روسیه به طرف اروپا برود و این خط ارتباطی که از داخل ایران می‌گذرد، البته سه مسیر کریدوری دیگر هم وجود دارد که در دیدار و مذاکرات اقتصادی رئیس مجلس با مسئولان و تجار روسی و ایرانی به این موضوع توجه ویژه شد.
وی گفت: اقدامات و توافقات مهمی در این سفر انجام شد تا روابط اقتصادی دو کشور با یکدیگر گره بخورد، بر این اساس جلسات، دیدارها و اینکه کمیسیون مشترک دولتی ما به علت کرونا نزدیک به دو سال است که برگزار نشده که توافق شد در آینده‌ای نزدیک کمیسیون اقتصادی تشکیل جلسه بدهد. ما از دو سال پیش کمیسیون عالی پارلمانی را داریم که ۵۰ درصد آن دولتی و ۵۰ درصد دیگر آن رؤسای کمیسیون‌ها و پارلمانی‌ها هستند که توافق شد طی ۳ ماه آینده رئیس دومای روسیه به ایران سفر کند تا همین کمیسیون برگزار و در موازات آن هم نمایشگاه بازرگانی ایران و روسیه و هفته فرهنگی این دو کشور برپا شود. البته همزمان با ما، معاون وزیر بهداشت و رئیس انستیتو پاستور هم در روسیه بودند که مذاکرات دکتر قالیباف به تسریع تولید و ارسال واکسن روسی به ایران انجام شد.
