محسن افشاری / سرویس اجتماعی «انتخاب»: رسانه‌ها از خودکشی ۶ دانش آموز در رامهرمز خوزستان در یک ماه اخیر خبر داده اند. این خبر دردناک با خبر خودکشی یک دختر ۱۵ ساله در این شهرستان ناگهان برجسته شد؛ دختری که در اتفاقی به غایت تلخ شامگاه جمعه ۲۲ آبان خود را حلق‌آویز کرده است؛ خبری که فرماندار رامهرمز نیز آن را تایید کرد. این مقام مسئول البته به طور مستقیم درباره تعداد خودکشی‌هایی که رسانه‌ها بدان اشاره می‌کنند، صحبتی نکرده، اما تلویحا تایید کرده است که خودکشی فقط به مورد اخیر مربوط نبوده چراکه او به «خودکشی‌های اخیر در شهرستان رامهرمز» اشاره کرده.
آرش قنبری گفته: «برای بررسی این خودکشی و خودکشی‌های اخیر در شهرستان رامهرمز، یک تیم کارشناسی متشکل از نیروی انتظامی، اورژانس اجتماعی، بهزیستی، فرمانداری و آموزش و پرورش تشکیل شده است تا بررسی کند و ببیند چه عواملی منجر به خودکشی این دانش‌آموز شده است. درباره علت خودکشی این دانش آموز صحبت‌های مختلفی شده است؛ به عنوان مثال گفته می‌شود این دانش‌آموز، چون دوست خود را از دست داده، خودکشی کرده است. به هر حال حرف و حدیث‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد.»
فرماندار رامهرمز گفته است: «در خصوص خودکشی نمی‌توانیم تنها یک عامل را دخیل بدانیم، یک تیم برای بررسی عوامل خودکشی تشکیل شده است و پس از مشخص شدن علت، می‌توانیم در این خصوص تصمیم‌گیری کنیم؛ بنابراین در این مورد باید کار کارشناسی شده صورت گیرد تا علت مشخص شود.»
آموزش مجازی، فقر و خودکشی؟
با وجود اظهارات فرماندار رامهرمز درباره علت خودکشی، باز هم صحبت از فقر و نداشتن تبلت یا گوشی مناسب برای آموزش مجازی برجسته شده است.
رسانه محلی عصر جنوب از قول رئیس اداره آموزش و پرورش رامهرمز نوشته که او به صراحت دلیل خودکشی یکی از دانش‌آموزان دختر را مخالفت خانواده با تهیه تلفن همراه و عدم امکان ادامه تحصیل این نوجوان عنوان کرده است.
رحیم رستمی، همچنین علت خودکشی‌های اخیر در این شهرستان را «اختلافات خانوادگی، تعصبات کورکورانه، تعرضات فکری و عاطفی و عدم پاسخگویی به نیاز‌ها و اقتضائات زیستی» ذکر کرد.
او گفت: «از ۲۷ هزار دانش‌آموز رامهرمزی دستکم ۴ هزار دانش‌آموز از داشتن تلفن همراه برای ادامه تحصیل در سال جدید تحصیلی محروم بوده‌اند.»
بحران عمیق
ماجرا به رامهرمز محدود نیست. در ماه‌های اخیر گستره خودکشی نوجوانان از بوشهر تا آذربایجان غربی را دربرگرفته است. همه این خودکشی‌ها هم با آغاز پاییز و فصل مدارس رخ داده.
مهرماه امسال سه خودکشی در یک هفته در استان بوشهر ثبت شد؛ دست کم یکی از آن‌ها با تایید خانواده اش به دلیل نداشتن گوشی یا تبلت مناسب برای حضور در کلاس‌های مجازی خودکشی کرده است. هرچند آموزش و پرورش تلاش کرد با چند تصویر از حضور این دانش اموز در کلاس‌های آنلاین این موضوع را تکذیب کند، اما دست کم ادعای ان‌ها درمورد تحویل تبلت به این دانش آموز از سوی والدین او تایید نشد.
فارع از این، تردیدی نیست که بحران بسیار عمیق‌تر از آن است که با یک اسکرین شات از کلاس آنلاین بتوان آن را جمع و جور کرد. هنوز زمان زیادی از این خبر شوکه کننده نگذشته بود که خبر خودکشی کودک ۱۱ ساله همدانی نیز منتشر شد. خبر جان‌باختن یک کودک اهوازی در در چالش مومو نیز اوضاع را بدتر کرد. خبر خودکشی سه جوان ۱۵،۱۶ و ۲۲ ساله نیشابوری هم همه را بهت زده کرد. از این‌ها بدتر خودکشی دانش آموزی در نازلوی ارومیه بود که باز هم گفته شد که به دلیل نداشتن تبلت یا گوشی برای حضور در کلاس‌های مجازی مدرسه بوده. آموزش و پرورش مطابق انتظار باز هم این موضوع را تکذیب کرد، اما در عین حال، اینکه او گوشی مناسب نداشته را نیز تلویحا پذیرفت و صرفا توضیح داد که «او از طریق تلویزیون مطالب آموزشی را فرا می‌گرفت» و «مدیر و معاون مدرسه نیز پیگیر این موضوع بودند».
چند دانش آموز تبلت ندارند؟
با وجود آنکه عمده آموزش امسال دانش آموزان به دلیل شیوع کرونا، مجازی شده، مسئولان آموزش و پرورش در ابتدای سال تحصیلی جاری تایید کردند که ۳ میلیون دانش آموز به دلیل نداشتن گوشی یا تبلت یا عدم دسترسی به اینترنت امکان حضور در کلاس‌های مجازی را ندارند. این تعداد معادل ۲۰ درصد کل جمعیت ۱۵ میلیونی دانش اموزان کشور است.
از آن پس تلاش‌های متعددی عمدتا از سوی افراد خیر امجام شد تا بلکه دانش آموزان مذکور صاحب تبلت یا گوشی شوند. امار‌هایی پراکنده نیز منتشر شد، اما هنوز آموزش و پرورش رسما اعلام نکرده است که چه تعداد از این سه میلیون نفر مشکلشان حل شده. هرچند گزارش‌ها نشان می‌دهد درصصد بسیار بسیار ناچیزی از مشکل رفع شده و قریب به اتفاق این سه میلیون نفر همچنان از امکانات حضور در کلاس‌های مجازی محرومند.
طبعا این موضوع یک مشکل بزرگ است که مسئولان به هر نحوی که بود باید آن را رفع می‌کردند، اما این اتفاق رخ نداده است. از نگاه حقوقی هم از آنجا که قانون اساسی تحصیل رایگان مدارس را حق مردم دانسته طبعا پیش نیاز‌های این تحصیل نیز باید در اختیار دانش آموزان قرار بگیرند. حال این پیش نیاز در شرایط کرونایی تبلت و اینترنت رایگان است که باید از سوی دولت تامین شود.
چرا خودکشی؟
حتی اگر بخواهیم خودکشی‌های اخیر را بی ارتباط با موضوع فقر و نداشتن گوشی و تبلت برای حضور در کلاس‌های مجازی بدانیم، قطعا این موضوع در تشدید خودکشی‌ها موثر بوده. در نگاهی کلی تر، فشار‌های یکی دو سال اخیر که عمدتا اقتصادی بوده، اکنون به کودکان و نوجوانان هم رسیده و چه بسا موضوع تبلت و کلاس آنلاین، مهمترین جایی بوده که این فشار‌ها از آن بیرون زده و در پیش چشم جامعه قرار گرفته.
این موضوع را مصطفی اقلیما رییس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران هم به نوعی تایید کرده و گفته «جامعه در حال فوران از فشار‌ها است» و «خودکشی نوجوانان معلول است و تا حل نکردن علت‌ها نمی‌توان از آن جلوگیری کرد.»
جامعه دست کم از دو سال پیش تاکنون با تحریم‌های یکجانبه آمریکا، اوضاع اقتصادی بسیار بغرنجی را تحمل کرده. آمار‌ها گویای همه چیز است؛ قدرت خرید بسیار کمتر شده و سفره مردم هر روز کوچک‌تر می‌شود. اخبار مانند حذف مواد غذایی موردنیاز از گوشت قرمز گرفته تا شیر، به اخباری عادی تبدیل شده و اوضاع به قدری نگران کننده است که حتی برخی کارشناسان درباره احتمال مواجه شدن جامعه با تعذیه نامناسب و بروز مشکلات مربوط به سلامتی هشدار داده اند.
طبعا برای رفع ریشه‌ای این مشکل، باید علت آن رفه شود که چه بسا همان حل مشکلات اقتصادی جامعه است، اما نمی‌توان دست روی دست گذاشت و پدیده خودکشی نوجوانان را به چشم دید. این موضوع حتما راهکار‌های کوتاه مدت و مقطعی هم دارد که باید مسئولان آن‌ها را دنبال کرده و به نتیجه برسانند.
