هر سال با فرارسیدن فصل پاییز و خنك شدن هوا، میزان ابتلا به بیماری ویروسی آنفلوآنزا افزایش می‌یابد و معمولا تا ماه‌های پایانی پاییز با اوج شیوع و همه‌گیری این بیماری تنفسی روبهرو می‌شویم.
اما موضوعی كه امسال بیش از سال‌های گذشته موجب نگرانی افراد و به‌ویژه كادر درمان شده، این است كه این‌بار شیوع آنفلوآنزا در سایه شیوع بیماری ویروسی كرونا خواهد بود كه به نظر می‌رسد حالاحالاها قصد رها كردن گریبان ما را ندارد. شیوع همزمان آنفلوآنزا و كووید-19 به دلیل تشابهات علائم نه‌تنها در روند شناسایی بیماران ممكن است اختلال ایجاد كند، بلكه از آنجا كه هر دو بیماری در حالت حاد نیاز به مراقبت‌های ویژه بیمارستانی دارد، ممكن است كادر درمان بیمارستان‌ها و مراكز درمانی را با مشكلاتی برای تأمین تجهیزات پزشكی روبهرو كند.
این روزها توصیه می‌شود همه افراد و به‌ویژه گروه‌های پرخطر پیش از آغاز فصل سرد و همراه شدن موج شیوع آنفلوآنزا و كووید-19 از واكسن آنفلوآنزا برای كاهش خطر ابتلا به این بیماری استفاده كنند. در گفت‌وگو با دكتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری علت این توصیه و نكاتی را كه باید هنگام تزریق واكسن آنفلوآنزا به آن توجه كنیم، جویا شدیم.
امسال با توجه به ادامه‌دار بودن شیوع بیماری كووید-19، آیا تزریق واكسن آنفلوآنزا اهمیت بیشتری خواهد داشت؟
با توجه به این‌كه بیماری آنفلوآنزا نیز نوعی بیماری ویروسی تنفسی است، می‌تواند در صورت شیوع گسترده در كنار همه‌گیری كرونا، روند انجام اقدامات تشخیصی و كمك‌درمانی كووید-19 را با مشكلاتی روبهرو كند و كشورها را در موج شدیدتری از این بیماری قرار دهند.
از طرفی گروهی كه همیشه به عنوان پرخطر برای بیماری آنفلوآنزا شناخته می‌شدند و هر سال به آنها تزریق واكسن آنفلوآنزا را توصیه می‌كردیم؛ مانند سالمندان، بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن (ناراحتی‌های قلبی، ریه، دیابت و چاقی) گروه پرخطر برای بیماری كووید-19 نیز هستند. بنابراین مانند هر سال توصیه می‌کنیم این افراد و كودكان زیر هشت سال، به محض تأمین واكسن آنفلوآنزا برای تزریق اقدام كنند. به‌ویژه اگر این افراد تاكنون به بیماری كووید-19 مبتلا نشده‌اند، بهتر است با تزریق واكسن تا جای ممكن خود را از ابتلا به آنفلوآنزا مصون نگه دارند.وزارت بهداشت نیز قول داده امسال به میزان دو تا سه برابر سال‌های گذشته این واكسن از طریق شركت‌های واردكننده در كشور تأمین شود.
واكسن آنفلوآنزا برای چه افرادی منع مصرف دارد؟
اساسا تزریق واكسن آنفلوآنزا ممنوعیت ویژه‌ای برای سنین بالای شش ماه ندارد. این واكسن در برخی از افراد كه در سال‌های پیش هنگام تزریق آن با واكنش‌های آلرژیك یا بیماری‌های اعصاب روبهرو شده باشند یا سابقه نوعی نارسایی عصبی به نام نشانگان گیلن‌باره داشته باشند، توصیه نمی‌شود. همچنین به‌دلیل این‌كه ذرات ویروس برای تولید واكسن آنفلوآنزا در جنین تخم‌مرغ كشت می‌شود، بهتر است افرادی كه به تخم‌مرغ حساسیت دارند نیز از این واكسن استفاده نكنند.
بنابراین به‌جز این موارد محدود، با اولویت قرار دادن گروه‌های پرخطر كه حتما باید واكسن دریافت كنند، در صورتی كه واكسن به میزان كافی در كشور موجود باشد، همه افراد می‌توانند برای تزریق واكسن آنفلوآنزا اقدام كنند.
یعنی حتی افرادی كه مبتلا به كووید-19 هستند در دوران بیماری می‌توانند این واكسن را دریافت كنند؟
از آنجا كه كووید-19 بیماری جدید و كمتر شناخته‌‌شده‌ای است، هنوز مستندات علمی درخصوص مشكلات احتمالی یا توصیه به تزریق واكسن آنفلوآنزا در هنگام ابتلا به كووید-19 مشاهده نكرده‌ام.
اما براساس دانش پزشكی؛ افرادی كه مبتلا به نوع حاد كرونا هستند، به دلیل شدت درگیری سیستم ایمنی، این امکان وجود دارد که در صورت دریافت واكسن آنفلوآنزا، پاسخ ایمنی مورد انتظار در برابر ویروس آنفلوآنزا در بدن‌شان شكل نگیرد.لذا بهتر است این افراد تا بهبودی كامل تزریق واكسن را به تعویق بیندازند.
بهتر است چه زمانی برای تزریق واكسن آنفلوآنزا اقدام شود؟
تقریبا از نیمه دوم شهریور این واكسن در كشور تأمین خواهد شد و افراد پرخطر بهتر است با توجه به این كه هوا رو به سردی می‌رود، زودتر برای تزریق اقدام كنند. البته در سال‌های گذشته گفته می‌شد با توجه به این‌كه آنتی‌بادی‌های حاصل از تزریق این واكسن پایداری طولانی‌مدتی ندارد، بهتر است زمان تزریق به ماه‌های نزدیك اوج همه‌گیری آنفلوآنزا در كشور (دی و بهمن) منتقل شود.
اما با توجه به رفتار متغیر شیوع بیماری‌های ویروسی به‌ویژه در شرایط كنونی، بهتر است از نیمه دوم شهریور و پیش از شروع فصل سرد برای تزریق واكسن اقدام شود.
با توجه به كوتاه‌مدت بودن اثر ایمنی‌بخشی واكسن آنفلوآنزا، آیا نیاز به تكرار تزریق واكسن در ماه‌های بعدی هست؟
تنها گروه كودكان زیر هشت سال كه تا به‌حال سابقه ابتلا به آنفلوآنزا یا خاطره ایمنی در برابر این بیماری را نداشته‌اند، بهتر است در فاصله چهار هفته‌ای دوز دوم واكسن را دریافت كنند.اما معمولا برای سایر افراد همان یك نوبت تزریق سالانه مناسب خواهد بود.
برخی خانواده‌ها با تزریق واكسن به كودك‌شان موافق نیستند و فكر می‌كنند این كار بیشتر او را در برابر عوامل بیماری‌زا قرار خواهد داد. آیا این نگرانی پایه و اساس علمی دارد؟
نوزادان بالای شش ماه تا سه سال از گروه‌های پرخطر بیماری‌های ویروسی هستند. معمولا در قسمت مراقبت‌های ویژه نوزادان، بخش عمده‌ای از آنها كه به مشكلات ریوی و تفسی مبتلا هستند، مشكل‌شان همین بیماری‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا است. بنابراین خانواده‌ها تحت‌تأثیر مطالبی كه در فضای مجازی با آن روبهرو می‌شوند، نباید مانع تزریق واكسن‌ها از جمله واكسن آنفلوآنزا به فرزندشان شوند.
واكسن آنفلوآنزایی كه نسخه سال 2021-2020 است را بخرید
دكتر عبدی درخصوص نكاتی كه باید هنگام خرید واكسن آنفلوآنزا به آنها دقت شود، به جام‌جم می‌گوید: «بیشترین میزان واردات واكسن آنفلوآنزا به كشور از دو شركت معتبر داروسازی هلند و فرانسه انجام می‌شود و عملا تفاوت عمده یا ارجحیتی میان این دو برای اثربخشی بهتر وجود ندارد.»وی تأكید می‌كند:
«نكته مهمی كه افراد باید هنگام تهیه این واكسن به آن توجه كنند، این است حتما نسخه‌ای از واكسن را كه ویژه سال 2020-2021 تولید شده است بخرند. زیرا سازمان بهداشت جهانی به صورت سالانه زیرگونه‌های همه‌گیر شده ویروس آنفلوآنزا را در هر منطقه جغرافیایی معرفی و واكسن‌های هر سال براساس این اطلاعات تغییر می‌كنند.
در نتیجه اگر واكسن مربوط به سال پیش را امسال تزریق كنید احتمالا اثربخشی چندانی نخواهد داشت».این متخصص بیماری‌های عفونی تصریح می‌كند: «پیش از این تصور می‌شد تزریق واكسن آنفلوآنزا اثربخشی زیادی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری دارد. اما امروز می‌دانیم كه ممكن است افرادی كه واكسن را دریافت كرده‌اند به این بیماری مبتلا شوند، اما به نوع خفیف آن! در نتیجه حتی اگر مصونیت صد درصدی هم ایجاد نكند، تزریق آنبه مراتب بهتر از مصرف نكردن خواهد بود.»
دكتر عبدی می‌افزاید: «معمولا در دوران اوج همه‌گیری‌های آنفلوآنزا در كشور، نزدیک به صد درصد بیمارانی كه به نوع شدید آنفلوآنزا مبتلا شده و به بیمارستان منتقل می‌شوند، كسانی هستند كه واكسن آنفلوآنزا را تزریق نكرده بودند. بنابراین وقتی می‌توان با یك تزریق عضلانی ساده از ابتلا به مشكلات حاد تنفسی پیشگیری كرد، واكسن نزدن اشتباه است.»
روزنامه جام جم
