چراغ سینماها حالا تقریبا ۶ ماهی می‌شود که تقریبا خاموش است؛ سوت و کور. فروش‌ها به شدت کاهش یافتند و کرونا کاری کرده که حتی باز بودن درهای سینماها نمی‌گذارد رونق گذشته به صندلی‌های این سالن‌ها برگردد.
سینما که در سال‌های گذشته به شدت گران شده بود و تهیه‌کنندگان مستقلش با انتقادهای شدید از ورود پول‌های بدون منبع و یا سرمایه‌های مشکوک، از تبعات گرانی‌اش می‌نالیدند، حالا در شرایط بحرانی قرار گرفته است. ستاره‌های سینما میلیاردی شده‌اند و فروش فیلم‌ها به کف رسیده است. تجربه تلخ حوادث زمستان گذشته تا امروز، حکایتی عجیب را برای این صنعت آغاز کرده است.
بدبیاری‌های گیشه سینما که از آبان گذشته آغاز شد باعث شکست تجاری فیلم‌هایی چون «جهان با من برقص»، «زیر نظر»، «خوب، بد، جلف ۲: ارتش سری» ، «خروج» و فیلمی چون «شنای پروانه» که از شانس‌های اکران ۹۹ به شمار می‌رفت، شده است.
فیلم‌هایی که در ماه‌های گذشته تجربه‌های گوناگون اکران را پشت سر گذاشتند اما به سرانجام مطلوب نرسیدند. فیلم‌هایی که در حالت معمولی باید حداقل بین ۱۰ تا ۲۰میلیارد فروش را تجربه می‌کردند اما رقم ته گیشهشان به دو تا سه میلیارد هم نرسیده است.
در این بلبشوی فروش کم و نابودی گیشه اما هزینه‌های بالای ۵ تا ۷میلیاردی ساخت هر کدام از این فیلم‌ها مثل آواری است بر سر سازندگان‌شان. هزینه‌هایی که بخش عمده آن تنها در بخش دستمزد بازیگران صرف می‌شود.
سیدزاده: ستاره‌های سینما دستمزدی بین ۷۵۰میلیون تا یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان برای بازی در یک فیلم سینمایی درخواست می‌کنند
از دیرباز در ایران هزینه استخدام سوپراستارها بیش از سایر هزینه فیلم‌ها بوده است و تهیه‌کنندگان با رغبت این هزینه را به امید بازگشت در گیشه پرداخت می‌کردند. مثلا سال قبل بود که سعید مطلبی در گفت‌وگو با خبرآنلاین به این نکته اشاره کرد و گفت: «فردین گران‌ترین بازیگر تاریخ سینماست. او ۶۰درصد بودجه فیلم را دستمزد می‌گرفت. وقتی یک فیلم ساخته می‌شد و ۵۰۰هزارتومان تمام می‌شد، ۳۰۰هزارتومان دستمزد فردین بود و می‌ارزید.»
اینجا بیشتر بخوانید: سعید مطلبی: همه ما همان‌جا مردیم؛ فردین و ناصر شیرینی می‌فروختند و ایرج برنج، من هم دیگ مواد شیمیایی می‌سابیدم
حالا هم تقریبا همین است. از رضا عطاران و حمید فرخ‌نژاد تا جواد عزتی، امیر آقایی، بهرام رادان، محمدرضا گلزار، حامد بهداد و پژمان جمشیدی یا هوتن شکیبا و نوید محمدزاده بین هنرپیشه‌های مرد تا نیکی کریمی، هدیه تهرانی، مریلا زارعی، باران کوثری، پگاه آهنگرانی، ساره بیات، لیلا حاتمی، سارا بهرامی، سحر دولتشاهی، طناز طباطبایی و پریناز ایزدیار و الناز شاکردوست، حضورشان جلوی دوربین یک فیلم، هزینه تولید آن فیلم را میلیاردی بالا می‌برد.
این بازی برای حضور در پروژه های سریالی نمایش خانگی که این روزها تنها بخش سودده صنعت سینما هستند، بی شک هزینه‌های مضاعفی به همراه می‌آورد. تعطیلی پروژه‌ها به دلیل قرنطینه ناشی از شیوع کرونا، مانند آنچه که در ماه پایانی سال گذشته و ماه‌های ابتدایی سال۹۹ رخ داد، هم می‌تواند هزینه‌ای سربار بر پروسه تولید باشد در این روزگار غریب سینمای ایران.
اگرچه سازندگان پروژه‌های سینمایی و دو سریال در حال ساخت نمایش خانگی در گفت‌وگو با خبرآنلاین از همراهی ستاره‌ها در دوران کرونا گفتند و آمار دستمزدهای درخواستی و قراردادهای بسته شده حکایت از تثبیت رقم دستمزدها در سال افزایش بی‌رویه قیمت دلار دارد، اما باز هم ارقام تولید فیلم‌ها نجومی است.
سهم دستمزد بازیگران از هزینه تولید
اما از این ارقام درشت که به عنوان هزینه ساخت فیلم‌ها عنوان می‌شود، سهم دستمزد بازیگران چقدر است؟
محمد شایسته تهیه‌کننده «زیر نظر» که در زمستان سال گذشته در سینماها و پس از آن به صورت آنلاین اکران شد، این سهم را بین ۶۰ تا ۷۰ درصد هزینه تولید می‌داند و از دستمزد میلیاردی برخی از ستاره‌ها برای حضور در فیلم‌ها خبر می‌دهد.
حامد عنقا که این روزها سریال پرسروصدای «آقازاده» را در شبکه نمایش خانگی دارد در این‌باره می‌گوید: «در سریال این سهم تقریبا ۵۰-۵۰ است و در فیلم سینمایی سهم دستمزد بازیگران ۷۰درصد از هزینه کلی تولید است.»
سیدامیر سیدزاده تهیه‌کننده دیگری است که به تازگی برای ساخت یک فیلم کمدی پروانه ساخت گرفته است. او در پاسخ به این سوال می‌گوید: «بستگی به میزان هزینه کلی پروژه دارد. برای مثال اگر یک پروژه با ۵میلیارد تومان ساخته شود و دو بازیگر ستاره داشته باشد، حداقل ۴۰درصد هزینه بابت آن دو بازیگر می‌رود و ده درصد هم برای دیگر بازیگران. به این ترتیب حدود ۵۰درصد هزینه یک پروژه سینمایی برای دستمزد بازیگران آن هزینه می‌شود.»
تهیه‌کننده فیلم «مادر قلب اتمی» در ادامه رِنج دستمزد ستاره‌های سینما در سال۹۹ را اینطور بیان می‌کند: «این روزها ستاره‌های سینما دستمزدی بین ۷۵۰میلیون تا یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان برای بازی در یک فیلم سینمایی درخواست می‌کنند.»
شرایط کرونایی و سینمایی که رو به ورشکستگی می‌رود
شیوع کرونا نه فقط در ایران که در تمام دنیا صنعت سینما را با بحران روبه‌رو کرده است. این روزها بهترین فیلم‌ها از بهترین کارگردان‌ها هم در سینماهای کشورهای مختلف، حتی آنها که پس از یک موج شیوع کرونا شرایط سفید را تجربه می‌کنند، با استقبال خوبی مواجه نمی‌شود و برخی سالن‌های مهم سینما در دنیا رو به تعطیلی می‌روند.
در ایران هم علاوه بر اینکه خبر از تعدیل ۳۰درصدی نیروهای بزرگترین سینمادار کشور منتشر می‌شود، تهیه‌کننده‌ها هم با ترس به سراغ ساخت پروژه‌های جدید می‌روند و اغلب عوامل پشت صحنه ساخت پروژه‌های تصویری با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستند.
یک تهیه‌کننده سینما دراین‌باره می‌گوید: «باور نمی‌کنید روزی چندین تماس از عوامل پشت صحنه دارم که اصرار دارند پروژه جدید شروع کنیم. آنها که پروژه‌ای دستمزد می‌گرفتند و حالا در خرج روزمره‌شان ماندند.»
این تهیه‌کننده که در شرایط شیوع کرونا یک پروژه سینمایی ساخته اما می‌گوید: «آن یک پروژه را هم اگر کارهای پیش‌تولید و اجاره لوکیشن‌هایش انجام نشده بود، قطعا جلوی دوربین نمی‌بردم. نه فقط برای سلامتی عواملم، برای اینکه اصلا با تضمین سلامتی همه عوامل فیلم هم بسازیم، چه دورنمایی از اکران آن در این آینده مبهم داریم؟»
اما راهکار چیست؟
شاید مهمترین راهکار برای نجات سینما در شرایط شیوع کرونا و تعطیلی سینماها و در حالی‌که به گواه آمار روزانه سمفا روزانه در کل کشور تنها حدود ۲هزار نفر به سینما می‌روند، کم کردن هزینه‌های تولید و در حقیقت بار اصلی این هزینه‌ها یعنی کم کردن دستمزد ستاره‌های سینما باشد. اتفاقی که می‌توان آن را با افزایش حضور ستاره‌ها در پروژه‌های اسپانسرینگ و بالا بردن درآمد تبلیغاتی آنها جبران کرد.
از سوی دیگر قرار گرفتن ساخت فیلم‌های مناسب نمایش در وی‌اودی‌ها و پلتفرم‌های جدید عرضه محصولات ویدئویی در دستور کار تهیه‌کننده‌های مستقل راهکار دیگری برای نجات سینما و معیشت خانواده سینما در ماه‌های پیش رو است.
