سرویس تاریخ «انتخاب»: به تازگی فیلم و عکس‌هایی توسط پایگاه میراث فرهنگی تخت جمشید در فضای مجازی دست به دست می‌شود که نشان از مرمت بلوک‌های پلکان محوطه باستانی تخت‌جمشید دارد. انجمن «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» طی بیانیه‌ای ضمن غیرکارشناسی خواندن این نحوه مرمت، نگرانی‌های خود را در این باب ابراز داشته. متن بیانیه به این شرح است:
بیانیه دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
تمامی کشورها و ملت‌های جهان، فارغ از نقش و جایگاه خود در سیر تکوین و رشد تمدن بشری، پاسداری از نمادهای میراث ملی خود را یک وظیفه و چراغ راه برای خود می‌دانند. در این میان، محوطه‌ها مجموعه آثار و بناهایی هستند که اهمیت آن‌ها فراتر از ابعاد یک ملت بوده و به شهادت کارشناسان و متخصصان سراسر جهان با ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو دارای ارزش جهانی و به مثابه میراثی برای کل بشریت به شمار می‌روند. محوطه میراث جهانی تخت‌جمشید یا پارسه بی‌تردید یکی از مهم‌ترین محوطه‌ها و مجموعه آثار درخشانی است که تاکنون در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است؛ محوطه‌ای که در میان تمامی محوطه‌های باستانی و تاریخی کشورمان بیش‌ترین شمار بازدیدکنندگان تخصصی و غیرتخصصی را از درونِ کشور و سراسر جهان به خود اختصاص داده است. درک و شناختِ ارزش بی‌نظیرِ مجموعه آثارِ معماری و فرهنگی پارسه، چون گوهری نفیس و بی‌بدیل، کافی است تا به حساسیت هرگونه فعالیت و مداخله به هر بهانه‌ای، اعم از پژوهشی، سامان‌دهی، حفاظت و مرمت، در مجموعه میراث جهانی تخت‌جمشید پی ببریم و بی‌دلیل نبوده است که کارشناسان و متخصصان باستان‌شناسی، مرمت و همچنین حقوقی در معاونت محترم حرائم سازمان میراث فرهنگی کشور در سال 1390 و در فرایند بازنگری مجموعه ضوابط حفاظتی عرصه و حرائم سه‌گانه تخت‌جمشید به عنوان بند نخست از ضوابط حفاظتی، هرگونه دخل و تصرف خودسرانه در محدوده عرصه تخت‌جمشید را توسط مدیران منصوب ممنوع اعلام کرده و انجام هرگونه فعالیت پژوهشی، سامان‌دهی، حفاظت و مرمت را «تنها» پس از تهیه طرح و تصویب آن از سوی سازمان میراث فرهنگی امکان‌پذیر دانستند. تردیدی نیست که دلیل مشروط کردن هرگونه فعالیت حفاظتی به دارا بودن «طرح مصوب»، استفاده از بیشینه دانش و تجربه و خرد جمعی متخصصان حوزه مرمت و باستان‌شناسی و با علم به درجه بالای اهمیت و ارزش اثر تاریخی و جهانی تخت‌جمشید صورت گرفته است.
با این اوصاف انتشار فیلم و گزارش «مرمت بلوک‌های پلکان ورودی تخت‌جمشید» توسط پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید جدای از ایجاد شبهه و طرح انتقادهای جدی و کارشناسی به جهت کیفیت و رعایت الزامات و منشورهای قانونی و حفاظتی در سطح ملی و جهانی روشن ساخته است که پروژه یادشده، بر خلاف صراحت و تأکید قوانین، فاقد هرگونه طرح مطالعاتی اولیه و مشورت‌گیری از کارشناسان و در نتیجه بهره‌مند شدن از خرد جمعی و کسب تصویب و تأییدیه شورای فنی پایگاه میراث جهانی بوده است؛ اقدامی که بر خلافِ ضوابط مصرحِ مصوب سازمان میراث فرهنگی و گویا خودسرانه و با اراده و اقدام مدیر مجموعه به انجام رسیده است.
همچنین تصویرها و گزارش‌های دریافتیِ دیگر حکایت دارد از «برش بخشی از بستر کف‌سازی‌شده باستانی» به سنگ فرز و ابزار برش در حیاط شمالی کاخ آپادانا و البته هم‌چنان بدون مشورت با گروه‌های تخصصی پایگاه در بهار امسال، و به بهانه هدایت آب‌های سطحی. هرچند مدیریت محترم مجموعه میراث جهانی تخت‌جمشید در گزارش‌های نخستین، منکر چنین اقدامی شده‌اند و صریحاً هرگونه کف‌تراشی بستر باستانی را منکر گردیده‌اند اما شواهد موجود با وجود تلاش برای پُرسازی بخشی از کف کانال ایجادشده، با شن و ماسه، واقعیت این رخداد سلیقه‌ای را هرچند طبیعتاً با نیت خیر اما فاقد وجاهت قانونی نشان می‌دهد.
افزون بر موردهای یادشده، اقدام به ایجاد ترانشه‌هایی بر بستر کاخ آپادانا بدون طرح مصوب و به بهانه هدایت آب‌های سطحی که منجر به شکستن و تخریب بخش‌هایی از کف اصلی کاخ تا رسیدن به آبراهه‌های 2500 ساله زیرزمینی گردیده است و یا شست‌وشوی سنگ‌نوشته‌های مربوط به شاپور ساسانی در غار موسوم به حاجی‌آباد بدون کسب تأییدیه اعضای شورای فنی پایگاه، به ویژه نسبت به به‌کارگیری دستگاه «کارواش»، بر نگرانی کارشناسان، متخصصان و دل‌سوزان میراث ملی و جهانی ایرانیان افزوده است. و فراموش نشود که این رویدادها برای کارشناسان تداعی‌کننده گودالی ــ به زعم حفاران گمانه‌ای ــ است که پیش از این نیز سرخود و بدون مجوز از پژوهشکده باستان‌شناسی در محوطه زندان سلیمان در پاسارگاد عملیاتی شد که حتی خارج از حدود اختیاراتِ شورای فنی تخت‌جمشید نیز خارج بود و اعتراض‌های فراوانی را باعث شد. و نیز مورد تل‌آجری که در گزارش‌های دیده‌بان به دقت مورد توجه قرار گرفت. به نظر می‌رسد که برای چنین رفتارهای غیرقانونی باید تذکری جدی به مدیریت و مسئولان محوطه میراث جهانی تخت‌جمشید داده شود.
«دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران»، با توجه به حساسیت موضوع حفاظت و حراست از آثار جهانی تخت‌جمشید و محوطه‌های وابسته به این مجموعه و اقدام خلاف قانون و ضابطه، تحت هر نام و عنوانِ فعالیت حفاظتی، سامان‌دهی و مرمتی از جناب آقای مونسان، وزیر محترم «وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری»، درخواست دارد جهت جلوگیری از هرگونه خسران مادی و معنوی، تمامی فعالیت‌هایی را که به نظر می‌رسد بر اساس نگاه شخصی مدیریت محترم مجموعه گرفته شده و فاقد وجاهت قانونی یعنی طرح مدون، بحث و بررسی در جلسات کارشناسی و تأیید اعضای فنی و کارشناسی است تا زمان تکمیل بررسی‌های کارشناسی و کسب تأییدیه‌های لازم به حالت تعویق درآید. انتظار می‌رود پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید با توجه به اهمیت و جایگاه این اثر تاریخی با جدیدترین تجهیزات، مواد و مصالح و روش‌های نوین و بهره‌گیری از آخرین دانش روز در زمینه حفاظت، سامان‌دهی و مرمت آثار سنگی و تاریخی به حفاظت این اثر شاخص بشری اقدام نماید و برای این امر از بیشینه رایزنی با کارشناسان و متخصصان بهره ببرد.
دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
هجدهم تیرماه ۱۳۹۹ خورشیدی
سرپرست تیم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید اعلام کرد: یکی از دریچه‌های حیاط شرقی کاخ آپادانا مربوط به دوره هخامنشی در واپسین روزهای فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید کشف شد. این دریچه در دوران هخامنشی برای دفع آب‌های سطحی این حیاط ایجاد شده و پس از این دوره، با توجه به ویرانی مجموعه پنهان شده بود.
