۱۳۸۲؛ پیام ترکیه به ایران: پیگیری رسیدن به توانایی هسته‌ای مستقل را کنار بگذارید / موسویان در سفر به آنکارا به مقامات ترکیه چه گفت؟ / تعجب مقام ارشد ترکیه از سفر موسویان بدون حتی یک محافظ

موضوع سند: تلاش ایران برای جلب حمایت ترکیه از نشست هیات حکام آژانس

طبقه بندی: محرمانه

چهارشنبه 7:57 دقیقه بیست و هفتم آگوست 2003 (چهارشنبه، ۵ شهریور ۱۳۸۲)

از: ترکیه

به: نامشخص

خلاصه: مورالی مدیر بخش امور امنیت بین المل وزارت امورخارجه، روز 26 آگوست گزارش دقیق از دیدار حسین موسویان، معاون شورای امنیت ملی ایران، در روز 25 آگوست ارایه داد. به گفته مورالی، موسویان به طرف ترکیه ای گفته است که شورای امنیت ملی ایران در دو ماهه گذشته [مشغول] جدالی سخت [در داخل کشور] بوده تا بتواند برنامه هسته ای ایران را از طریق شفافیت و همکاری بیشتر با آژانس بین المللی را [نزد جامعه بین المللی] مشروع کند. علاوه بر این، ایران گفته است آماده امضای پروتکل الحاقی است. موسویان با هدف جلب حمایت ترکیه در نشست هیات حکام آژانس در روز 8 سپتامبر به آنکارا آمده و مدعی است اعلام عدم همکاری (Non-compliance) ایران به نفع تندروهایی خواهد بود که مدعی اند همکاری هیچ نتیجه ای نخواهد داشت. مورالی می گوید دولت ترکیه پیامی «واضح» به ایران منتقل کرده که این کشور باید کاملا پیگیری رسیدن به توانایی هسته ای مستقل را کنار بگذارد تا بتواند اعتماد بین المللی برای دستیابی به فناوری هسته ای در آینده را کسب کند. سفیر نکات تعیینی در تلگراف مرجع را به مورالی منتقل کرده و تاکید کرد که همکاری اخیر ایران با آژانس اساسا به دلیل این بود که در میانه ی تلاش برای فریب دادن آژانس بین المللی دست‎شان رو شده بود. مورالی اشاره کرده بود که موضوع ترکیه در نشست شورای حکام به احتمال زیاد پیروی از اتحادیه اروپا بوده، او درباره موضع روسیه پرسید و گمان می کرد که تایید عدم همکاری می تواند به معنی پایان یک بازار بزرگ برای روسیه باشد. پایان خلاصه.

مورالی، مسئول امور امنیت بین الملل در وزارت امورخارجه ترکیه روز 26 آگوست با سفیر دیدار کرده و گزارش دیدار روز قبل سید حسین موسویان، معاون شورای امنیت ملی ایران را بصورت دقیق ارایه کرد. مورالی گفت که موسویان که مهندسی درس خوانده آمریکا و انگلستان است، پیش از این سفیر تهران در آلمان بوده و [در پی] تماسی کوتاه با گل، وزیر امورخارجه ترکیه، با سنسوی، معاون وزیرامورخارجه [ترکیه] دیدار کرده بود. مورالی برایش جالب بود که موسویان به تنهایی از ایران آمده بود «بدون هیچ محافظی» هرچند در نشست ها چند ایرانی همراه او بودند. موسویان توضیح داد که شورای امنیت ملی ایران در دو ماه گذشته برای رسیدن به سیاست شفافیت و همکاری کامل با آژانس بر اساس الزامات ان پی تی در واقع «به معجزه» دست زده است و هیچ قصدی برای انحراف در برنامه های خود به سمت اهداف نظامی ندارد. شورای امنیت ملی تصمیم گرفته است که گزینه هسته ای نظامی هیچ جایی در سیاست دفاعی ایران ندارد و موسویان به دولت ترکیه یادآوری کرده بود که چند سال پیش فتوایی در تحریم تسلیحات کشتار جمعی در چند سال پیش صادر شده بود. البته باید بین حقوق و الزامات توازنی برقرار شود – ایران نباید صرفا ملزم به رعایت تعهدات خود بر اساس ان پی تی باشد بدون اینکه امکان استفاده از فناوری هسته ای را برای اهداف صلح آمیز داشته باشد. موسویان شکایت کرد که انتظار رعایت کامل الزامات بر اساس ان پی تی از امضاکنندگان آن می رود بدون اینکه امتیاز دسترسی کامل به فناوری هسته ای صلح آمیز به آنها داده شود. بسیاری در ایران معتقدند این یک «خیابان یکطرفه» است که تبعیض آمیز بوده و نگرانند که اجرای پروتکل الحاقی هم تبعیض آمیز خواهد بود. موسویان می گوید، اگر با وجود شفافیت و همکاری اخیر، ایران در نشست شورای حکام در 8 سپتامبر متهم به عدم همکاری شود، تندروهای ایران خواهند گفت که انزوای ایران غیرقابل اجتناب بوده و این کشور باید به دنبال اهداف امنیت ملی خودش برود. در چنین محیطی، سیاست جدید شفافیت و همکاری ایران یک دستاورد واقعی است که موسویان امیدوار است تایید و تشویق آن توسط دوستانی مانند ترکیه در نشست شورای حکام بتواند به تقویت آن بیانجامد. موسویان ابراز نگرانی کرد که نشست شورای حکام ممکن است توسط آمریکا سیاسی شود و گفته که به خطر انداختن «شان و امنیت» می تواند غیرسازنده بوده و منجر به در نظر گرفتن «همه گزینه های دیگر» توسط ایران شود (یعنی خارج شدن از ان پی تی).

موسویان به ترکها گفته بود که تیم بازرسان آژانس در دیدار 10 تا 13 آگوست خود با همکاری بیش از حد مورد انتظار بر اساس ان پی تی مواجه شده است. او گفت که سایت کالا الکتریک و هاشف بازرسی شده است. سه مکان معرفی شده توسط مجاهدین خلق (منافقین): مزرعه، کارخانه شکلات سازی و دیگر مکان ها هم بدون هشدار قبلی بازرسی شده اند. نیروگاه نطنز سه بار بصورت کامل بازرسی شده و اجازه داده شد تا قطعات یدکی برای آزمایش بیرون برده شوند. به گفته موسویان، سطح تشعشعات در نطنز «قابل چشم پوشی» بوده و با سطح روندهای غنی سازی فاصله زیادی داشتند. او مدعی بود که این سطح از تشعشعات صرفا ناشی از آلودگی با منشا خارجی بوده است. سایت کالا الکتریک هیچ ماده وارداتی نداشته که بتواند آلوده بوده باشد اما موسویان مطمئن بود که آزمایش آنجا منفی خواهد بود. او اشاره کرد که ترکیب بندی برنامه هسته ای ایران و دستیابی به قطعات سانتریفیوژها کاملا به بازرسان توضیح داده شده است. بعد از بازرسی ها، دولت ایران نامه ای به البرادعی، مدیرکل آژانس نوشته و او را از آمادگی ایران برای مذاکره برای امضای پروتکل الحاقی آگاه کرده بود.

موسویان اشاره کرد که ایران آماده آغاز اعتمادسازی دوجانبه است که می توان آن را بصورت منطقه ای هم توسعه داد. او تاکید کرد که به دلیل دشواری های داخلی ایران، تصویب [قطعنامه] منفی علیه ایران در نشست شورای حکام آژانس در روز 8 سپتامبر می تواند غیرسازنده باشد و همه دستاوردهای میانه روها را به خطر بیاندازد. اگر نشست شورای حکام موضع مثبتی داشته باشد، راهبرد شورای امنیت ملی زیر سوال نخواهد رفت. مورالی می گوید موسویان ظاهرا منتظر نشست شورای حکام آژانس و خوش بین بوده است که گزارش 27 آگوست دید خوبی درباره فعالیت های اخیر ایران خواهد داشت. موسویان اضافه کرده است که امضای پروتکل الحاقی آسان تر خواهد بود اگر نوعی تضمین بعد از امضا داده شود که بعد از تصویب و اجرای این توافقنامه هیچ تبعیضی در کار نخواهد بود. بعلاوه، اجرای بازرسی های گسترده می تواند مشکل «حفظ اسرار» را برای ایران ایجاد کند. این موارد صرفا پیش شرط بوده و نه تاکتیک هایی برای به تاخیر انداختن نتیجه زیرا ایران در تصمیم به امضای پروتکل الحاقی جدی اما واقعا نگران است. موسویان همچنین ابراز نگرانی کرد که آمریکا و آلمان نشانه هایی ابراز کرده اند که امضای صرف پروتکل الحاقی کافی نخواهد بود. او متعجب بود که پس چه چیزی کافی خواهد بود. ایران باید مذاکرات را تا جایی ادامه دهد که بداند کل انتظارات آمریکا دقیقا چیست، پیش از اینکه توافقنامه را امضا کند.

مورالی می گوید سنسوری، نماینده آمریکا کاملا واضح اعلام کرده است که ایران باید همکاری کامل با آژانس داشته باشد و تاکید کرده بود که ایران باید قدمهایی مهم برای از بین بردن عدم اعتماد به نیات خود بردارد. او از پیشنهادات شورای امنیت ملی استقبال کرد اما اشاره داشت که حتی اگر ایران مسیر پایبندی به ان پی تی را در پیش بگیرد، نباید انتظار دسترسی کامل به فناوری های هسته ای را داشته باشد تا زمانی که اعتماد به تهران مجددا برقرار شود. سنسوی درباره خروج از ان پی تی هم هشدار داده و گفت چنین اقدامی می تواند همه فرصت های همکاری را از میان برده و انزوای ایران را تضمین کند. ایران باید بدون شرط پروتکل الحاقی را امضا، تصویب و بدون تاخیر اجرا کند. سنسوی به نیاز منطقه برای استفاده از این دروه گذار برای ایجاد یکی دوره ثبات بر اساس احترام به الزامات بر اساس ابزارهای بین المللی اشاره کرد. او همچنین گفت که سیاست ترکیه در برابر ایران تبعیض آمیز نیست. آنها بارها از اسراییل، پاکستان و هند هم خواسته بودند که به ان پی تی بپیوندند و اشاره کرده بود که کشورهای غیرعضو، عنوان کشورهای هسته ای را دریافت نخواهند کرد.

مورالی از ایران خواست تا اقدامی «محکم و بزرگ» برای جلب اعتماد بین المللی انجام دهد. او گفت که برداشت این است که ایران یک برنامه مخفی داشته و به دنبال سیاست خودکفایی در فناوری هسته ای (یعنی استخراج و غنی سازی منابع اروانیوم خود) است. مورالی پیشنهاد داد که ایران تمامی برنامه های غنی سازی خود را تعلیق کرده و با همکاری روسیه برای تامین سوخت و بازگرداندن سوخت مصرف شده برنامه هسته ای خود، برنامه ریزی کند. خودکفایی یک موقعیت غیرقابل بازگشت است که مطمئنا به فشار بر ایران منجر خواهد شد. او گفت ایران باید به ترکیه کمک کند تا بتوانند به ایران کمک کنند. موسویان پاسخ داد که ایران نیازمند عمق هسته ای راهبردی است زیرا این خطر وجود دارد که بوشهر «از بین برده» شود.

سفیر نکات تلگراف مرجع را به آنها منتقل کرده و تاکید کرد که برداشت ما از شفافیت و همکاری ایران با آنچه موسویان توضیح داده کاملا متفاوت است. او گفت که علاوه بر امضای پروتکل الحاقی، ایران باید بسیاری از سوالاتی را توضیح دهد که با آشکار شدن برنامه هسته ای شان مطرح شده است. سفیر اضافه کرد که ایران باید عضوی از ان پی تی باشد نه به دلیل تضمین دسترسی به فناوری هسته ای، بلکه به این دلیل که همه از امنیت ایجادی توسط این پیمان استفاده می کنیم. هیچ تضمین ذاتی برای دسترسی به فناوری هسته ای وجود ندارد. در پاسخ به این سوال که آیا ترکیه موضع خود در نشست شورای حکام آژانس را بر اساس پیش بینی از گزارش 27 آگوست آژانس تعیین کرده است، مورالی گفت که تلاش ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا احتمالا آنها را به سمت پیروی از این اتحادیه خواهد برد. اما میخواست بداند با توجه به بازار بزرگ روسیه که در صورت تصویب عدم پایبندی ایران و ارجاع به شورای امنیت از بین خواهد رفت، موضع آنها چه خواهد بود.

نکته: مورالی که به عنوان سفیر ترکیه در ایران هم خدمت کرده است، ظاهرا از همکاری و شفافیت اخیر ایران حمایت کرده است. مورالی می گوید که وزارت امورخارجه و دولت ایران معمولا از دیگر بخش های این کشور روشن تر هستند که تلویحا منظورش حمایت از آنها بود. دولت ترکیه پیش از تعیین موضع خود در نشست شورای حکام آژانس، منتظر گزارش آنها است.

ادلمن