به گزارش خبرنگار ایلنا، کف حیاط شمالی ایوال آپادانا از سمتی که از دروازه ملل وارد می‌شویم، سنگفرش است که در بستر طبیعی کوه تراشیده شده است. در این بخش سازه‌ای معروف به حوض سنگی وجود دارد. هرچند کاربری دقیق آن مشخص نیست اما مانند یک حوض است. در زیر این بخش، کانال‌های هدایت آب وجود دارد که آثار این آبراهه‌ها در ایوان نیز دیده می‌شود. این آبراهه‌ها حدود ۳۰ سانتی‌متر پهنا دارند. حمید فدایی (مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید)، در پاسخ به سئوال خبرنگار ایلنا مبنی برآنکه گفته می‌شود بخشی از ادامه این کانال‌ها طی چند هفته گذشته برای هدایت آب با فرز و ابزار در بستر کوه کنده شده حال آنکه این صخره‌ها بخشی از بنای تخت جمشید هستند، گفت: دراقع شیب بندی در دروازه ملل انجام دادیم. دروازه ملل و حیاط بین این بخش با کاخ آپادانا ازجمله بخش‌های تخت جمشید است که طی سال‌های گذشته همواره با بارش باران و ... شاهد جمع شدن میزان زیادی آب در آن بودیم از این رو نیازمند شیب بندی برای جلوگیری از انباشت آب باران بودند.
او ادامه داد: ماندگاری این آب‌ها به گونه‌ای‌ست که طی گذر زمان بر روی پلکان اصلی (ورودی) سرازیر می‌شد و مشکل به شیب برعکسی بازمی‌گردد که در این بخش وجود داشت. این شیب به دلیل وجود مصالح و شن‌هایی است که در آنجا ریخته شده بود. از این رو با حضور بازدیدکنندگان این شیب تغییر میکرد و همیشه در این محل شاهد میزان زیادی آب بودیم که بر اثر بارندگی جمع می‌شد. طی چند دهه گذشته شاهد حضور آبشارگونه آب روی دیواره‌ها بودیم که آسیب زیادی را متوجه این بخش میکرد.
فدایی با اشاره به آنکه در سال ۹۹ در صدد ساماندهی این بخش و شیب بندی آن برآمدند، گفت: برای این منظور تمام شن‌هایی که در طول سال‌های گذشته به مقدار زیاد و خارج از قاعده ریخته شده بود را جمع‌آوری و اقدام به نقشه برداری با دوربین کردیم و از ابتدا این شیب را تصحیح کردیم. خاک‌هایی که ریخته شده بود را گردآوری و بخش‌هایی که بیش از حد خاک و شن طی چند دهه گذشته ریخته شده بود، برداشتیم. عمدتا شن‌هایی بود که طی سال‌های قبل به اشتباه اضافه شده بود. ضمن آنکه در حیاط آپادانا آبراه سنگی مربوط به دوره هخامنشی داریم، از این رو سعی کردیم با تصحیح شیب بندی‌ها آب‌ها را به سمت این آبراهه هدایت کنیم در نتیجه از این پس آب‌ها می‌توانند به راحتی از حیاط دروازه ملل منتقل شوند. این کار با حضور همکاران از دفتر فنی و باستان‌شناسان پایگاه انجام شد. برای این کار کوه را نتراشیدیم اما خاک‌هایی که سفت شده بود را تراشیدیم. البته به بخش‌هایی هم خاک اضافه کرده‌ایم.
او در پاسخ به این سئوال که آیا برای انجام این تغییرات در تخت جمشید، مجوزهای لازم از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی دریافت شده بود، گفت: خیر. نیازی به این کار نیست. مصالحی که طی ۲۰ یا ۳۰ سال گذشته ریخته شده بود را مجدد برداشتیم. مگر برای ریختن این پایه‌ها، مجوز گرفته بودیم که الان برای برداشتن آنها مجوز بگیریم؟ این یک موضوع فنی است که در دل پایگاه انجام شده. اقدامات لازم مورد تایید مجموعه برای انجام برنامه‌های مدون است.
عمده‌ترین دلیل فرسایش سنگ‌ها در تخت جمشید، عوامل محیطی است که در این میان، رطوبت مهم‌ترین عامل به حساب می‌آید. اگر بتوانیم رطوبت را تخت جمشید کنترل کنیم، بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد موضوع فرسایش در آنجا کنترل شده است
به گفته مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، با ارزیابی بارندگی‌ها بخصوص آنچه طی دو هفته گذشته اتفاق افتاد، متوجه شدیم این شیب بندی مناسب عمل کرده و تمام آبهایی که زمانی روی دیواره اصلی پلکان سرازیر و سبب فرسایش سنگ‌ها می‌شدند، کنترل کنیم.
او خاطرنشان کرد: آب باران که در این بخش می‌ماند در طول دهه‌های گذشته آسیب زیادی به تخت جمشید وارد کرد. از یکسو سطوح سنگ را فرسایش و سبب تورق سطحی سنگ‌ها شده است و از دیگر سو از آنجا که آب برای مدت زیادی در این بخش باقی می‌ماند سبب نفوذ به عمق دیواره‌ها و وجود رطوبت در دل آن می‌شد. آسیب این رطوبت خیلی شدیدتر است و شوره‌زدگی سنگ‌ها و متلاشی شدن آنها مسئله‌ای‌ست که در عمق این دیواره‌ها مشاهده می‌کردیم.
فدایی یادآور شد: عمده‌ترین دلیل فرسایش سنگ‌ها در تخت جمشید، عوامل محیطی است که در این میان، رطوبت مهم‌ترین عامل به حساب می‌آید. اگر بتوانیم رطوبت را تخت جمشید کنترل کنیم، بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد موضوع فرسایش در آنجا کنترل شده است.
عمل نکردن به ضوابط تخلف است
افشین یزدانی (عضو شورای فنی تخت جمشید) با تاکید برآنکه انجام کارهای مرمتی در تخت جمشید و پاسارگاد نیازمند طرح‌های مرمتی است که باید به تصویب پژوهشکده حفاظت و مرمت و شورای فنی برسد، گفت: مرمت از کاوش حساس‌تر است و روی خود اثر تاثیر می‌گذارد.
البته یزدانی با تاکید برآنکه طی سال‌های گذشته عرف بوده که مدیران تخت جمشید بارها طرح‌های مرمتی را بدون آنکه مجوزهای لازم را دریافت کنند، انجام داده‌اند؛ در خصوص تصحیح شیب بندی اظهار کرد: به نظر من انجام چنین کارهایی اشتباه است چراکه برای تخت جمشید و پاسارگاد ضوابط مصوب داریم و بر این اساس هر گونه دخل و تصرف در عرصه شامل کند و کاو، کاوش و هر گونه طرح مرمت باید در مرحله نخست به تصویب و تایید وزارت میراث و گردشگری و پژوهشگاه میراث و گردشگری برسد و سپس وارد عمل شوند؛ در غیر این‌صورت تخلف انجام شده است.
این عضو شورای فنی تخت جمشید با اظهار بی‌اطلاعی از انجام طرح مرمتی که در حوزه آبراهه‌های تخت جمشید طی سال جاری انجام شده‌است، گفت: برای انجام این طرح بهتر بود پروپوزال تهیه و نظر شورای فنی خواسته می‌شد. البته اگر این اتفاقات درخصوص برداشت شن و ماسه‌هایی باشد که طی دهه‌های گذشته انباشت شده‌اند، برداشتن آنها بلامانع است.
سرپرست تیم کاوش آبراهه‌های تخت جمشید اعلام کرد: یکی از دریچه‌های حیاط شرقی کاخ آپادانا مربوط به دوره هخامنشی در واپسین روزهای فصل چهارم کاوش آبراهه‌های تخت‌جمشید کشف شد. این دریچه در دوران هخامنشی برای دفع آب‌های سطحی این حیاط ایجاد شده و پس از این دوره، با توجه به ویرانی مجموعه پنهان شده بود.
