ایران نوشت: شب گذشته عوامل فیلم «خروج» از طرح سینما ماشین برای نمایش این فیلم در دوران شیوع کرونا رونمایی کردند؛ طرحی که البته اگرچه برای اولین بار در سال های پس از انقلاب اجرایی می شود اما سابقه ای ۵۰ ساله در کشورمان دارد و پیش از انقلاب در دو نقطه از تهران اجرایی شده است. اولین سینمای ماشین رو برای اولین بار ششم اردیبهشت ۱۳۳۹ در «درایوین سینما تهرانپارس» با نمایش فیلم آلمانی «پطرفوس، دزد میلیون ها» افتتاح شد و آن طور که عباس بهارلو در گزارشی مفصل از تاریخچه درایوین سینما در مجله فیلم آورده، پرده وسیع سینما روی پایه های بتنی تعبیه شده بود و در کنار محل پارک هر ماشین میله ای قرار داشت که بلندگوها روی آن تعبیه شده بود و بلندگو هر ماشین از داخل به شیشه چسبیده می شد تا کم و زیاد کردن آن در اختیار مخاطب باشد. همچنین مسئولان برای افرادی که اتومبیل نداشتند هم در محوطه ای که چمن آرایی شده بود لژ مخصوص با میز و صندلی در نظر گرفته بودند. شهریور ۱۳۴۸ «درایوین سینما ونک» هم افتتاح شد و «درایوین سینما تهرانپارس» به فعالیتش پایان داد. به بهانه فعالیت دوباره سینما ماشین با نمایش فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی کیا در پارکینگ شماره ۳ برج میلاد که به مدت یک هفته ادامه دارد، با فریدون جیرانی درباره اولین های این طرح در زمان پیش از انقلاب و دلایل شکست درایوین سینما تهرانپارس و ونک گپ و گفتی کوتاه داشتهایم که در ادامه می خوانید.
درایوین سینما که اصالتا پدیده ای امریکایی است قرار است پس از انقلاب با فیلم «خروج» دوباره تجربه شود. از اولین تجربه این طرح در سال های قبل از انقلاب بگویید.
زمان فعالیت درایوین سینمای تهرانپارس تهران نبودم و سال های ۶۹-۶۸ آقای اصغر هاشمی مکان سابق آن را در فلکه دوم تهرانپارس که پارکینگ شده بود نشانم داد. اما زمان افتتاح درایوین سینما ونک یعنی شهریور ۱۳۴۸ در تهران بودم. اگر چه چون ماشین نداشتم از تماشای فیلم در این درایوین هم تجربه ای ندارم. این درایوین که متعلق به رضا انوری رئیس سندیکای سینماداران بود با نمایش فیلم «روس ها دارند می آیند» نورمن جویسون افتتاح شد. در فیلم «رضا موتوری» مسعود کیمیایی هم تصویری از درایوین سینما ونک در صحنه ای که بهروز وثوقی و فریبا خاتمی مقابل آن می ایستند ثبت شده است. اما از این درایوین سینما هم استقبال چندانی نشد و آقای انوری مجبور شد سالن سینمای ونک را هم بسازد و با عنوان کلی درایوین رستوران سینما فعالیت کند. همه فیلم ها همزمان هم در درایوین ونک و هم در سینما ونک به نمایش در می آمد. سینمای ونک برخلاف درایوین این مرکز، سینمای موفقی شد و یک سال پس از انقلاب هم فعالیت داشت ولی بعدها مصادره شد و آخرین باری که از آنجا عبور کردم اثری از این سینما نبود و احتمالا پاساژها جای آن را گرفته اند.
ارزیابی تان از فعالیت این دو مرکز چطور بود. آیا در زمانه خودشان طرح های موفق بودند؟
درایوین سینما هم در ادامه پروژه هایی بود که بعد از تجربه کشورهای دیگر به ایران وارد شد که البته چندان موفق هم نبود. هر دو مرکز فیلم های قابل توجهی نمایش ندادند. درایوین سینما تهرانپارس فیلم های معمولی به نمایش می گذاشت و درایوین سینمای ونک هم به نمایش یک گروه سینمایی خاص اختصاص داشت. من ماشین نداشتم و پیرامون خودم هم کسی را نمی شناسم که فیلم دیدن در درایوین سینما را تجربه کرده باشد. معمولا آن زمان تعداد ماشین ها کم بود و فقط پولدارها ماشین داشتند، بخصوص در دهه ۳۰ و زمان فعالیت درایوین سینما تهرانپارس. اواخر دهه ۴۰ و فعالیت درایوین سینما ونک اگرچه تعداد اتومبیل ها بیشتر بود اما باز هم تعداد ماشین های شخصی کم بود.
یعنی به اعتقاد شما کیفیت فیلم ها و تعداد محدود ماشین ها باعث شکست این طرح در ایران شد؟
معمولا تماشاگران آثار تفریحی فرهنگی در همه جای دنیا طبقه متوسط هستند. طبقه مرفه تفریحات زیادی داشت که به آن عادت کرده بود. آن زمان طبقه متوسط اغلب ماشین نداشت. طبقه پایین هم که اصلا ماشین نداشت و در سالن های شهر فیلم فارسی می دید. طبقه متوسط پیاده یا با وسیله نقلیه عمومی خودش را به سینمای شهر فرنگ و سینما دیاموند می رساند تا فیلم های مورد پسندش را ببیند. اگر طبقه متوسط بیشتری آن زمان صاحب ماشین شده بود شاید استقبال بهتری می شد. نکته دیگر هم البته تلقی عموم از درایوین سینما بود. درایوین سینما به عنوان محلی برای خوشگذرانی جوانان جا افتاده بود که هدفشان خیلی تماشای فیلم نبود. فرصتی برای جوانان این طبقه بود که در ماشین هایشان خوشگذرانی کنند حال فیلم را هم ندیدند، ندیدند.
پیش بینی تان از استقبال مخاطبان از این طرح در شرایط امروز که سینماها تعطیل است و ناگزیر از رعایت فاصله گذاری اجتماعی هستیم چیست؟
در شرایط امروز که هر خانواده صاحب چندین ماشین است احتمال استقبال از این طرح هم زیاد است. با توجه به طولانی شدن زمان دوری مردم از حضور در اجتماع با تدابیری که برای ضدعفونی ماشین ها اتخاذ می شود، می توان پیش بینی کرد که تعداد قابل توجهی از مردم علاقه مند به تجربه درایوین سینما باشند. اگر چه امروز تجهیزات فنی مدرن شده و به لحاظ کیفیت صدا و تصویر شرایط خوبی داریم اما اینکه فیلم دیدن در ماشین جواب بدهد یا نه را، باید تجربه کرد و بعد درباره آن قضاوت کرد.
