سرویس تاریخ «انتخاب»: شامگاه دوشنبه ۱۴ فروردین ۱۳۴۰ حاج محمدحسن طباطبایی بروجردی، فرزند ارشد آیت‌الله بروجردی، از علمای طراز اول شهر قم دعوت کرد که صبح روز سه‌شنبه ۱۵ فروردین در منزل آیت‌الله حضور یابند و در مراسم گشایش دفاتر و اسناد وصیتنامه مرحوم آیت‌الله شرکت جویند. روزنامه کیهان مورخ سه‌شنبه ۱۵ فروردین ۱۳۴۰، در این باره چنین گزارش داد:
از ساعت ۶ و نیم صبح امروز [سه‌شنبه ۱۵ فروردین ۱۳۴۰] کلیه علمای طرازاول حوزه علمیه قم و عده‌ای از سایر آقایان علما و همچنین چند تن از وعاظ و گروهی از علمای سایر نقاط کشور که در قم حضور دارند به منزل مرحوم آیت‌العظمی آمدند و در اطاقی که بین حیاط بیرونی و اندرونی قرار دارد اجتماع کردند.
ساعت هفت صبح امروز از آقایان دعوت شد که برای گشایش دفتر و رسیدگی به حساب‌ها در حیاط اندرونی و اطاق کتابخانه مرحوم آیت‌الله العظمی حضور یابند. پس از ورود آقایان به اندرون مهر و موم اطاق کتابخانه که در روز رحلت ایشان توسط حضرت آیت‌الله شریعتمدار و حضرت آیت‌الله گلپایگانی و در حضور وجوه علمای طراز اول شهر قم و بستگان مرحوم آیت‌الله انجام شده بود باز شد و آقایان وارد اطاق کتابخانه شدند.
آن‌گاه مطالعه اوراق و اسناد مربوط آغاز گردید تا پس از رسیدگی به میزان وجوهات سهم امام مطالبات و احیانا قروض صورت‌مجلسی از حساب‌ها تهیه کنند.
نزدیک به نیم ساعت پس از ورود آقایان به اندرون یک چرتکه که در حیاط بیرونی بود با چند دفتر به اندرون منتقل گردید – در تمام مدتی که آقایان مشغول رسیدگی به حساب‌ها بودند درِ مستقل اندرون و درِ کوچک دیگری که اندرون و بیرونی را به یکدیگر مربوط می‌کند بسته بود – گاهی اوقات نیز که بعضی آقایان برای بردن دفاتر و اوراق لازم به بیرونی مراجعه می‌کردند در پشت سر ایشان بلافاصله بسته می‌شد و پس از بازگشت نیز در را به روی سایرین می‌بستند – به طور کلی از ورود اشخاص جز کسانی که شب قبل دعوت شده بودند حتی کارکنان داخل منزل به حیاط اندرون به شدت جلوگیری می‌شد.
قبلا انتظار می‌رفت که پس از ورود آقایان به اطاق کتابخانه و باز کردن اسناد و دفاتر محاسبات به زودی پایان یابد و متن وصیتنامه فاش شود ولی پس از این‌که محاسبات آغاز شد اطلاع حاصل کردیم که رسیدگی به حساب‌ها مدتی به طول خواهد انجامید – هم‌اکنون آقایان مشغول رسیدگی به حساب‌ها هستند (ساعت ۱۰ و ۳۵ دقیقه) گفته می‌شود علت طولانی شدن مدت محاسبه کسالت و ضعف مرحوم آیت‌الله العظمی در چند ماه آخر بوده است – در جلسه‌ای که به منظور گشایش دفاتر و اسناد و وصیتنامه در منزل مرحوم آیت‌الله العظمی تشکیل شده است کلیه آقایان علمای اعلامی که نام آنان در شماره‌های گذشته از نظر خوانندگان گذشت به جز حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی که کسالت دارند شرکت کرده بودند.
[...] آقای علوی، داماد حضرت آیت‌الله العظمی، که در این جلسه شرکت داشتند پس از پایان کار اطلاعاتی بدین شرح در اختیار خبرنگاران ما گذاشتند:
«کلیه آقایانی که شب قبل برای گشایش دعوت شده بودند به جز حضرت آیت‌الله خمینی امروز در منزل حضرت آیت‌الله حضور یافتند. ابتدا درهای کتابخانه صندوق، و در سایر اطاق‌ها که مهر و موم شده بود باز گردید.
در روز رحلت حضرت آیت‌الله العظمی پس از شکستن مهر ایشان درهای اطاق و دفاتر و صندوق مهر و موم شد و حضرت آیت‌الله شریعتمدار و حضرت آیت‌الله گلپایگانی در حضور سایر آقایان علما با مهرهای شخصی لاک درها را ممهور ساختند.
امروز ابتدا مهر و موم‌ها توسط خود آقایان شکسته شد، آن‌گاه از اشیا و لوازم داخل خانه دقیقا صورت‌برداری گردید و کلیه آقایان پای صورت‌مجلس را امضا کردند. سپس رسیدگی به حساب‌ها آغاز شد و مطالبات و دیون حضرت آیت‌الله مورد رسیدگی قرار گرفت. موجودی صندوق نیز به دقت محاسبه شد. آن‌گاه وصیتنامه حضرت آیت‌الله بروجردی در حضور کلیه آقایان باز و قرائت شد.
در قسمتی از وصیتنامه اشاره شده بود که مابقی موجودی صندوق پس از پرداخت دیون صرف مخارج طلاب علوم دینی شود اما پس از محاسبه و رسیدگی دقیق به دفاتر معلوم شد که حضرت آیت‌الله در حدود ۶ میلیون ریال بدهکاری داشته در حالی که موجودی صندوق به نصف این رقم نیز بالغ نمی‌شد و بدین ترتیب تنها حتی کفاف نیمی از دیون را نیز نمی‌داد.»
آقای علوی درباره سایر مطالب وصیتنامه گفتند: «مهم‌ترین نکته مربوط به دیون و مطالبات بود که ذکر آن گذشت و چون بیشتر نکات وصیتنامه جنبه خانوادگی دارد آقایان علما اعلام انتشار متن آن را صلاح ندانستند.»
در این جلسه آیت‌الله آقای حاج سید محمدرضا گلپایگانی، آیت‌الله شریعتمدار تبریزی، آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی، آیت‌الله نجفی، آیت‌الله حاج شیخ عبدالنبی اراکی، آیت‌الله حاج سید محمد محقق یزدی (داماد مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم یزدی)، حجت‌الاسلام آقای آقا مرتضی آیت‌الله‌زاده یزدی و آقازادگان مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی، آقای حاج محمدحسن دفتردار و حاج احمد خادمی پیشکار پیشوای فقید شیعیان جهان حضور داشتند... پس از مذاکرات زیادی که بین حاضرین در این جلسه صورت گرفت سرپرستی و مسئولیت حوزه علمیه به آیت‌الله حاج سید محمدرضا گلپایگانی و آیت‌الله شریعتمدار تبریزی پیشنهاد شد و این دو روحانی عالی‌قدر مسئولیت حوزه علمیه را تقبل فرمودند...
