کارشناس مسائل بینالملل میگوید، شواهد و قراین موجود نشانگر آن است که خروج از NPT به هیچ عنوان در راستای مصالح و منافع ملی کشورمان نیست. ایران میتواند همکاریهای خود را محدود -و نه حتی قطع- کند؛ بهتر آن است که ایران دیگر پروتکل الحاقی NPT را اجرا نکند.
حسن بهشتیپور کارشناس مسائل بینالملل در ارتباط با تاثیرات احتمالی عملی شدن اظهارات محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با این مضمون که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه ایران از NPT خارج خواهد شد، به خبرنگار «انتخاب» گفت: «پیمان NPT یک پیمان مادر است که در زمینه جلوگیری از اشاعه سلاحهای هستهای فعالیت میکند، از طرف دیگر این پیمان به برخوردار شدن کشورها از دسترسی به انرژی صلحآمیز هستهای کمک میکند. اولین مشکلی که در صورت خارج شدن ایران از NPT پیش میآید این است که استنباط خواهد شد تهران در پی ساخت سلاح هستهای است. خروج از این پیمان بدین معنی است که یک کشور میخواهد ترتیباتی را که آژانس در سال ۱۹۷۳ پیرامون آنها به اجماع رسیده است، اجرا نکند. این موضوع از اساس میتواند مشکل آفرین باشد.»
وی افزود: «پیشنهاد من و بسیاری دیگر از ناظران سیاسی این است که ما در درجه اول باید به جای خروج از NPT همکاری خود را با آژانس محدود کنیم و سطح روابط را به سطح ترتیبات اجرایی سازمان انرژی اتمی کاهش دهیم، این امر بدین معنی است که حتی همکاریها با آژانس کنار گذاشته نشود در ضمن خروج از NPT به معنای خروج از پروتوکل الحاقی است که از سال ۱۹۹۴ تا کنون به صورت داوطلبانه اجرا میکنیم، ما میتوانیم پروتکل الحاقی را اجرا نکنیم؛ یعنی تعهد داوطلبانه خود را کنار بگذاریم در این صورت به نوعی به طرفهای مقابل فشار وارد میشود، اما زمانی که به طور کامل از NPT خارج شویم در جهان این تبلیغات بازنمایی میشود که تهران در پی ساخت سلاح اتمی است و در سطحی دیگر بر اساس بند دوم پیمان NPT تاکید داشتیم انرژی هستهای حق مسلم ماست، استدلال ما این بود که در بند دوم این پیمان حق استفاده از انرژی هستهای صلحآمیز برای تمام کشورها مورد استفاده قرار گرفته است و ما نیز سالها با اتکا به همین بند خواهان استفاده از انرژی هستهای بودیم ولی اگر اکنون بیاییم به طور کامل از NPT خارج شویم کلیت اساس استدلال خود را از دست خواهیم داد.»
این کارشناسن مسائل بین الملل در ادامه تاکید کرد: «در سطح سوم در صورت خروج از NPT همکاری کشورهایی همچون روسیه و چین را نیز از دست خواهیم داد این دو قدرت بینالمللی تنها تا زمانی که ایران به نظارت و همکاری با آژانس متعهد باشد، حاضر به حمایت از تهران خواهند بود، در غیر این صورت میتوان تکرار رویه دو کشور طی سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ را که شاهد همگرایی کامل آنها با همکاری امریکایی و اروپاییها بود را شاهد بود. در آن زمان قطعنامههای زیر فصل هفتم شورای امنیت به اتفاق آرا بر رای مثبت پکن و مسکو تایید میشد. واقعیت این است که این کشورها نیز ایران هستهای را تهدیدی علیه خود میبینند.»
بهشتی پور در بخشی دیگر از گفتههای خود تاکید کرد: «خروج از NPT به نوعی به تندروهای آمریکایی این فرصت را میدهد با تبلیغات گسترده به درستی ادعاهای خود پیرامون ایران به شکل جدیتر بپردازند، بنابراین تحلیل من این است که شواهد و قراین موجود نشانگر آن است که خروج از NPT به هیچ عنوان در راستای مصالح و منافع ملی کشورمان نیست. ایران میتواند همکاریهای خود را محدود -و نه حتی قطع- کند؛ بهتر آن است که ایران دیگر پروتکل الحاقی NPT را اجرا نکند.»
این کارشناس مسائل بین المل در بخش پایانی گفتههای خود تصریح کرد: «سفرهای اخیر وزیر امور خارجه عمان، پاکستان و مقامات دیگر کشورها به منظور فراهم کردن زمینه مذاکره میان ایران و آمریکا را میتوان با نیت خیر ارزیابی کرد، اما مهم این است که طرحی جدید برای مذاکره ارائه شود. در همین زمینه تنها مساله قطعی این است که خروج ایران از برجام برای تمامی طرفها از اهمیتی فوق العاده برخوردار است و در صورت تحقق کامل این امر هیچ طرفی برنده نخواهد بود.»
سارا فلاحی با اشاره به جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: طرح الزام دولت به تعلیق اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در اولین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی مطرح خواهد شد. پروتکل الحاقی به عنوان ضمیمهای برای اجرای درست ان پی تی تا کنون به امضای ۱۴۷ کشور رسیده است و ایران نیز از سال ۸۱ به صورت داوطلبانه آن را اجرا میکند. در شرایط فعلی اجرا نکردن این پروتکل از لحاظ قانونی منعی ندارد، اما میتوان آن را بهنوعی بازی در زمین ترامپ دانست، چرا که اجرا نکردن آن مانع بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی هستهای نیست.