اولین مرحله از نصب تجهیزات راکتور آب سنگین خنداب (مدار ثانویه و درپوش راکتور) با حضور علی‌اکبر صالحی، معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی در سایت تاسیسات آب سنگین خنداب راه‌اندازی شد.
علی اکبر صالحی در مراسم راه‌اندازی مدار ثانویه راکتور تحقیقاتی خنداب گفت: یکی از بزرگترین دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در عرصه هسته‌ای، طراحی و ساخت راکتور تحقیقاتی خنداب اراک است که پدیده با ارزشی است. جوانان ما ۲۰ سال قبل اقدتمی را شروع کردند و قدم‌های بلندی تا امروز برداشته شده است.
وی با بیان اینکه امروز شاهد راه‌اندازی بخش مدار ثانویه هستیم، اظهار داشت: اگر سیستم راکتور را به ۵۰ بخش تقسیم کنیم، ۲۰ سیستم تا به امروز تکمیل شده، ۱۸ سیستم در حال تکمیل و ۱۲ سیستم کارهایش انجام شده و در حال عقد قرارداد هستیم و امیدواریم تا ۱۳۹۹ بقیه هم انجام شود.
رییس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه امروز بخش قابل توجهی از راکتور را تحت عنوان بخش ثانویه راه‌اندازی می‌کنیم که ربطی به قسمت اولیه راکتور ندارد، یادآورشد: راکتور از دو قسمت تشکیل می‌شود؛ قسمت اولیه که قلب رآکتور آنجاست و فعل و انفعالات در آن انجام می‌شود و حرارتی که تولید می‌شوند باید این حرارت برداشت شود که این حرارت با قسمت ثانویه برداشته می شود که ما امروز شاهد راه‌اندازی آن خواهیم بود.
طی سه چهار ماه آینده تجهیزات تعویض سوخت راکتور را نصب خواهیم کرد
صالحی با بیان اینکه اتاق کنترل قسمت ثانویه هم تکمیل شده گفت: ضمناً در قسمت اولیه راکتور هم ما شاهد جاگذاری درپوش رآکتور خواهیم بود که متشکل ۳ قطعه و مجموعا حدود ۱۰۰ قطعه هست که آن هم قدم بزرگی است.
رییس سازمان انرژی اتمی اظهار داشت: طی سه چهار ماه آینده وقتی درپوش رآکتور را گذاشتیم و بقیه اجزا جاسازی شد، ما ان‌شاءالله تجهیزات تعویض سوخت را که سه محوره هست و x، y و z را پاسخ می‌دهد، آن تجهیزات را هم نصب خواهیم کرد و با آن تجهیزات مانور می دهیم که ببینیم تجهیزات تعویض سوخت کار می‌کند یا نه.
رآکتور تحقیقاتی آب سنگین مدرن شده خُنداب اراک با هدف کسب تجربه و دانش فنی در طراحی و ساخت رآکتورهای اتمی، تربیت نیروی انسانی متخصص، ایجاد امکانات تحقیق و توسعه در زمینه‌های فیزیک نوترون، ترموهیدرولیک و درمان و تولید رادیو ایزوتوپ در جهت مصارف پزشکی، صنعتی و کشاورزی در حال تکمیل مراحل طراحی و ساخت است.
بازطراحی این رآکتور با گردآوری گروهی از کارشناسان و متخصصان داخلی در زمینه‌های گوناگون برای اجرای یکی از پیچیده‌ترین طراحی‌های صنعت هسته‌ای با بالاترین سطح استانداردهای جهانی در دستورکار قرار گرفت.
این رآکتور دارای دو مدار است. مدار اول که وظیفه آن برداشت حرارت از قلب رآکتور بوده و مدار ثانویه که وظیفه آن انتقال حرارت مدار اول به برج‌های خنک‌کننده و نهایتاً به محیط است.
مدار ثانویه شامل مبدل‌های حرارتی، استخر میانی، پمپ‌های انتقال (آب گرم – برج‌های خنک‌کننده و پمپ‌های برگشت آب سرد) است. راهبری این مدار از طریق اُتاق کنترل اصلی رآکتور صورت می‌پذیرد. جهت راه‌اندازی مدار اول رآکتور، ابتدا باید مدار ثانویه و سیستم‌های جانبی مرتبط با آن راه‌اندازی می‌شد تا بعد از آن تکمیل مدار اول و راه‌اندازی غیراکتیو رآکتور تحقیقاتی خُنداب اراک آغاز شود.
قطعات راکتور خنداب در آبان ماه امسال نصب شد. بر اساس اعلام سازمان انرژی اتمی، در تیر ماه سال جاری، دستورات و مجوزهای لازم از مراجع ذیربط برای انتقال اجزای متعدد مجموعه درپوش چاه راکتور صادر شد و کار حمل و انتقال این تجهیزات با استفاده از ۱۱ کشنده سنگین و تریلر انجام گرفت.
درپوش چاه راکتور یک مجموعه الکترومکانیکی فوق سنگین با بیش از ۱۰۰ تن وزن و قطر ۷.۲ متر است که با حرکت دورانی رینگ چرخ دنده و دیسک داخلی و موقعیت‌دهی زاویه‌ای امکان دسترسی مستقیم تحت کنترل و حفاظت شده به تک تک عناصر و بخش‌های فوقانی مخزن را برای فعالیت‌های مورد نظر به صورت منفرد یا گروه‌های محدود فراهم می‌کند.
این تجهیزات به طور کامل توسط مهندسان جوان کشور و صنعتگران متعدد برای اولین بار طراحی و ساخته می‌شود. تمامی قطعات این تجهیز در کارخانجات داخلی طراحی، ساخته و مونتاژ شده است.
به جز قطعه فولادی رینگ ثابت که حجیم‌ترین و سنگین‌ترین قطعه این مجموعه است، مابقی تجهیزات این درپوش طوری ساخته شده است که به سهولت و سرعت قابلیت دوباره مونتاژ کردن داشته باشند.
براساس برجام، روند بازطراحی رآکتور خنداب با همکاری ایران و چین و مشارکت دیگر اعضای برجام از جمله آمریکا آغاز شد که با خروج ایالات متحده از این توافق بین‌المللی، انگلیس جایگزین این کشور شد. طبق برجام، بازطراحی راکتور آب‌سنگین خنداب باید در یک فرایند پنج‌ساله انجام شود اما به دلیل کارشکنی‌های آمریکا، این فرایند با اتدکی تاخیر همراه شده که با انتقادات جدی ایران همراه شده است.
