سرویس اجتماعی «انتخاب»: تا روز ۲۵ آذر ۹۸، تعداد روز‌هایی که هوای تهران «ناسالم» بوده به ۴۰ روز رسید. پیروز حناچی شهردار تهران هم روز ۲۶ آذر غلظت ذرات معلق در هوای شب گذشته تهران (۲۵ آذر) را فراتر از ۲۰۰ اعلام کرد و گفت که در صورت توسعه آلودگی، شهر تهران باید تخلیه می‌شد. در هفته آخر آذرماه، به جز روز شنبه در بقیه روز‌ها مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل بوده اند. در سایر شهرستان‌های استان تهران به جز فیروزکوه و دماوند هم وضعیت به همین منوال است. درست همین وضعیت در سراسر استان البرز هم برقرار است. هوای تمامی شهر‌های این استان به جز طالقان و آسارا در وضعیت ناسالم برای همه قرار گرفته و تمام دانشگاه‌ها و مدارس آن‌ها نیز در هفته جاری به جز روز شنبه تعطیل بوده. در اصفهان نیز وضعیتی مشابه وجود دارد. مدارس ۵ شهرستان این استان نیز در هفته جاری تعطیل شده اند. اوضاع در استان مرکزی نیز به همین ترتیب است. مشهد، تبریز و بسیاری از شهر‌ها و استان‌های دیگر نیز در این روز‌ها از آلودگی هوا مصون نمانده اند. در همین سه روز آلوده اورژانس کشور پذیرای ۸ هزار نفر بیمار به دلیل آلودگی هوا بوده. همه این‌ها در حالی است که هنوز وارد زمستان که در سال‌های گذشته معمولا آلودگی هوا در این فصل بیش از سایر فصل‌ها بروز می‌کرده، نشده ایم.
رفع مشکل آلودگی در هیچ کجای جهان راهکار عجیب و غریبی نداشته. تقریبا همه تجربه‌های موفق از چین و ژاپن گرفته تا لندن و نیویورک و مکزیکوسیتی، با راهکار‌های ساده‌ای مانند گسترش حمل و نقل عمومی از جمله بی آر تی و مترو، حذف خودرو‌های آلاینده و تاکید ویژه بر معاینه فنی خودروها، دور کردن صنایع آلاینده از حوالی شهر و گسترش فضای سبز و نیز فراهم کردن فضا‌هایی که می‌توانند استفاده کمتر از خودرو را ترویج کنند مانند مسیر‌های ویژه دوچرخه سواری استفاده کرده اند؛ با این تفاوت که در این راه جدی بوده اند و دارای برنامه و زمانبندی. اما ظاهرا قرار نیست در کشورذ ما هیچ یک از این اتفاقات پیاده شود. قدم‌هایی که تاکنون برداشته شده، نیز هیچ یک به صورت جدی یک گام بزرگ محسوب نمی‌شدند.
قانونی که اجرا نمی‌شود
قانون هوای پاک در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسیده. در این قانون، ١٨ دستگاه متولی و دخیل در موضوع آلودگی هوا دانسته شده و برای آن‌ها وظیفه تعیین شده است. این دستگاه‌ها عبارتند از: وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نفت، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان ملی استاندارد، پلیس راهور نیروی انتظامی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، سازمان هواشناسی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان انرژی اتمی، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها، سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صدا و سیما.
این دستگاه‌ها تاکنون برای اجرای قانون هوای پاک چه کرده اند؟ نگاهی به تجربه دو سال اخیر نشان می‌دهد نه تنها برآیند اقدامات دستگاه‌ها مثبت نیست بلکه برخی از آن‌ها اساسا توجهی به این قانون ندارند. به طور مثال، بر اساس این قانون، شماره‌گذاری موتورسیکلت بنزینی منوط به اسقاط یک دستگاه موتورسیکلت شده، از طرفی تولیدکنندگان و واردکنندگان موتورسیکلت باید ۱۰ درصد سبد محصولات هر دوره سه ماهه خود را به موتورسیکلت برقی اختصاص دهند و در صورت نبود امکان به ازای شماره‌گذاری هر موتورسیکلت از میزان ۱۰ درصد مذکور، سه دستگاه موتورسیکلت فرسوده از رده خارج کنند، اما آیا این موضوع پیاده سازی شده؟
بیش از گفته می‌شود بیش از ۳۰ درصد ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فرسوده است. یکی از راهکار‌های ساده برای مبارزه با آلودگی از رده خارج کردن همین خودروها و جایگزین کردن آن‌ها با خودرو‌های جدید است. اما آیا این کار انجام شده یا اصلا قدمی برای آن برداشته شده؟ شرایط وقتی حاد می‌شود که توجه کنیم که یک خودروی اسقاطی ۲۰ تا ۲۵ برابر یک خودروی نو آلایندگی دارد و دو و نیم برابر سوخت مصرف می‌کند.
چه باید کرد؟
تجربه این سال‌ها نشان می‌دهد این ۱۸ دستگاه مسئول هر یک ساز خود را می‌زنند و البته هر کدام از ظن خود به موضوع نگاه می‌کنند و چه بسا در حال استثنا کردن حوزه‌های مربوط به خود از اجرای قانون هستند. در این شرایط شاید پیشنهاد بهتر آن باشد که یک فرماندهی واحد با اختیارات ویژه این دستگاه‌ها را زیر نظر بگیرد و با اولویت، اجرای قانون هوای پاک را پیگیری کند تا هیچ یک از این دستگاه‌ها نتوانند ساز خود را بزنند. طبعا حل مساله آلودگی هوا، کمتر از حل تحریم‌ها نیست و چه بسا انتظار مردم آن است که با اولیوت ویژه این موضوع پیگیری شود. مسئولان کشور حتی اگر به فکر مردم نیستند، فکر ریه‌های خود و آقازاده هایشان باشند تا در این هوای آلوده بیش از این آسیب نبینند.
