آقای شکوری راد! کاش اندک مجالی برای امیدوار ماندن قشر خاکستری باقی می‌گذاشتید / از زبان اصولگرایان سخن گفتید، بی کم و کاست! / ظاهرا شعار‌های اصلاح طلبان را فراموش کرده اید!

سرویس سیاسی «انتخاب» / بردیا دانش: علی شکوری راد، دبیرکل حزب اتحاد ملت هنگام ثبت نام در انتخابات، اظهاراتی عجیب بر زبان راند که از زمان رخ دادن اعتراضات بنزینی در کشور به ذهن اصلاح طلبان و تحلیلگران سیاسی خطور کرده باشد. این اظهارات به قدری عجیب و نوعی خودزنی بود که رسانه‌های اصولگرا در بازنشر گسترده آن لحظه‌ای تردید نکردند چراکه به خودی خود می‌توانست به زیان اصلاح طلبان تمام شود.

شکوری راد نگرانی از ریزش رای اصلاح طلبان در انتخابات به دلیل اعتراضات بنزینی را منتفی دانسته بود. به گفته او اعتراضات بنزینی «موجب ریزش رای اصلاح طلبان نشده یا اینکه این ریزش کمتر از میزان ریزش اصولگرا‌ها بوده». دلیل شکوری راد برای این تحلیل آن است که این اعتراضات در حاشیه شهر‌های بزرگ و «مناطقی که از برخورداری مالی کمتری بهره‌مند هستند» اتفاق افتاده و مردم ساکن این مناطق «به طور سنتی مناسکی رای می‌دادند یعنی همان طور که نماز می‌خواندند و روزه می‌گرفتند می‌آمدند و رای می‌دادند». او در نهایت نتیجه گیری کرده که از آنجا که این قشر از مردم اکنون «متالم هستند»، بنابراین برخلاف دوره‌های قبلی که کاهش مشارکت به زیان اصلاح طلبان بود، «این بار کاهش رای در اردوگاه اصولگرایان اتفاق افتاده».

اما چرا این اظهارات باعث شعف اصولگرایان شده و یک گل به خودی به اصلاح طلبان محسوب می‌شود؟

دلخواهِ اصولگرایان
تعبیر شکوری راد درمورد بدنه اجتماعی اصلاح طلبان، درست همان چیزی است که سال هاست اصولگرایان قصد دارند آن را به جامعه القا کنند. اصولگرایان می‌گویند آرای قشر مذهبی تماما متعلق به آنهاست و قشر غیرمذهبی متعلق به اصلاح طلبان! اصولگرایان می‌گویند آرای قشر فرودست جامعه متعلق به آنهاست و آرای قشر ثروتمند – یا به تعبیر آن‌ها اشراف زاده و مرفهین بی درد – متعلق به اصلاح طلبان. می‌گویند آرای شهر‌های کوچکتر و روستا‌ها متعلق به اصولگرایان است و آرای ساکنان بالاشهر متعلق به اصلاح طلبان. این در حالی است که سابقه جریان اصلاح طلبی در اوایل انقلاب - یعنی جریان مشهور به چپ و خط امامی‌ها - درست برعکس این موضوع است. همچنین نوع رای آوری اصلاح طلبان در انتخاباتی مانند انتخابات ۱۳۷۶ دقیقا عکس اظهارات شکوری راد است. چرخش قشر برخوردار جامعه به سمت اصلاح طلبان به دلیل نوع نگاه اصولگرایان به آن‌ها موضوعی واقعی است، اما این به معنای آن نیست که مذهبیون، فرودستان و روستایی‌ها همگی به اصولگرایان گرایش دارند. از این جهت اظهارات شکوری راد درست همان چیزی است که اصولگرایان می‌خواهند و چه بسا آن‌ها هم تصور نمی‌کردند فردی از جریان اصلاح طلبی چنین هدیه‌ای به آن‌ها بدهد.

تحلیل اشتباه
بعید است تحلیل شکوری راد از عدم ریزش رای اصلاح طلبان مورد تایید تحلیلگر دیگری باشد. اولا اگر او معتقد است که بدنه اجتماعی اصولگرایان «مناسکی» رای می‌دهند، می‌توان نتیجه گرفت که آن‌ها باز هم به پای صندوق‌ها رفته و به اصولگرایان رای خواهند داد. در ثانی اگر چنانچه گفته شد او در تشخیص خود درمورد پایگاه و بدنه اجتماعی اصلاح طلبان اشتباه بوده باشد، در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت که آن بخش از بدنه اجتماعی اصلاح طلبان که در طبقه مذهبی و حاشیه نشین قرار می‌گیرند رای خود را از اصلاح طلبان دریغ خواهند کرد. ماجرا فقط این نیست؛ افزایش قیمت بنزین غالب بدنه اجتماعی اصلاح طلبان را را این جریان ناامید خواهد کرد؛ چراکه دست کم این نوع اجرای طرح بنزینی و نیز در تقابل با وعده‌های اصلاح طلبان درمورد شفافیت است. هیچ کدام از توجیه‌های دولت روحانی هم نتوانسته از این نارضایتی بکاهد.

مجالی برای حضور قشر خاکستری نمانده
از طرفی، بنزین فقط یکی از دلایل نارضایتی بدنه اجتماعی اصلاح طلبان از عملکرد این جریان است. عمده وعده‌های این جریان در دولت دوم روحانی، مجلس دهم و نیز شورا‌های شهر نادیده گرفته شده اند و حتی بسیاری از خود اصلاح طلبان نیز بر این موضوع اذعان دارند که این جریان نتوانسته بنده اجتماعی خود را راضی نگاه دارد. از این رو، نه تنها می‌توان انتظار داشت که بدنه رای دهنده این جریان تا حدی از آمدن دوباره به پای صندوق اجتناب کند بلکه عملا هیچ راهی برای کشاندن قشر خاکستری به پای صندوق نیز وجود ندارد. اگر دست کم یک اقدام مثبت از سوی اصلاح طلبان چه در مجلس چه در دولت و حتی در شورای شهر دیده می‌شد، می‌شد امیدوار به آمدن قشر خاکستری به پای صندوق بود، اما این قشر با آنچه تاکنون رخ داده، احتمالا تصمیمی به جز عدم شرکت در انتخابات نخواهند گرفت.

شهروند درجه دو؟
گویا شکوری راد حتی شعار‌های اصلاح طلبان که از خرداد ۷۶ به مرور گسترش یافته و در مانیفست نانوشته اصلاح طلبان جای گرفتند را نیز فرموش کرده. از جمله مهمترین شعار‌های اصلاح طلبان در هر انتخاباتی «ایران برای همه ایرانیان» بود. این شعار در واقع تبیینی از تاکید ویژه اصلاخ طلبان بر عدم تمایز قائل شدن بین شهروندان است؛ زمانی که آن‌ها به شدت تاکید می‌کردند که «شهروند درجه یک و دو نداریم». جمله‌ای آشنا که بسیاری از اصلاح طلبان بار‌ها آن را بر زبان رانده اند و بر اجرای عملی آن تاکید کرده اند. آیا شکوری راد حتی این اصل ساده مورد قبول اصلاح طلبان را نیز فرموش کرده که حالا با اظهارات خود عملا شهروندان را به شهروندان درجه یک و دو تقسیم کرده؟

شعار‌های متفاوت
جرقه اعتراضات آبان ماه ۹۸ گرانی بنزین بود. اما غالب تحلیلگران اعتقاد دارند که بنزین اگرچه خود دلیل مهمی برای اعتراضات است، اما تشدید این اعتراضات و گستردگی آن را باید به دلایدل دیگری ربط داد که همگی در طل ماه‌ها و سال‌های گذشته جمع شده بودند و مجالی برای بروز نمی‌یافتند. کافی است نگاهی به شعار‌های معترضان آبان ماه بیندازیم تا متوجه شویم که تحلیل شکوری راد درمورد اینکه این اعتراضات به معنای عدم ریزش پایگاه اجتماعی اصلاح طلبان بوده، تا اندازه نادرست است.

سبد اصولگرایان
هیچ کدام از دلایل فوق باعث نمی‌شود که نتیجه بگیریم رای اصلاح طلبان به سبد اصولگرایان خوهد رفت. کارنامه اصولگرایان در سال‌های گذشته و حتی در همین زمان و نحوه برخورد آن‌ها با اقدامات دولت روحانی و مسائل حیاتی کشور کاملا روشن است. به طور کلی آنچه اص. لگرایان می‌گویند به قدری با خواسته‌های بدنه اجتماعی اصلاح طلبان متفاوت است که نمی‌توان تصور کرد رای اصلاح طلبان به سبد اصولگرایان خواهد رفت. اصولگرایان خود بر این موضوع واقفند و امید آن‌ها برای پیروزی در انتخابات کاهش مشارکت بدنه اجتماعی اصلاح طلبان است تا برای ورود به مجلس نیازی به آرای بالا نداشته باشند.