تحقیقات علمی جدید نشان می‌دهد احساس خواب‌آلودگی به هنگام ناخوشی و سرماخوردگی می‌تواند یک مکانیسم ضروری برای بقاء باشد. هرچند مطالعات در مورد خواب و استراحت همچنان ادامه دارد اما دانشمندان این را می‌دانند که خواب، شیوه‌ی بدن برای استراحت کردن و ترمیم و بازسازی خود است.
دانشمندان کشف کردند در کِرم‌هایی که در معرض استرس قرار گرفته بودند، یک جهش ژنتیکی باعث شد ماده‌ای شیمیایی ترشح شود که به مغزهای کوچک کرم‌ها دستور بدهد بخوابند. آزمایشات مشابهی روی مگس‌ها نیز صورت گرفت و نتایج این مطالعات نیز نشان داد مگس‌هایی که بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها خوابیده بودند، نسبت به مگس‌هایی که بعد از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها به فعالیت‌های روزمره خود پرداخته بودند، فرصت بیشتری برای زنده ماندن داشتند.
همه‌ی ما گاهی مریض می‌شویم و این تجربه را داریم که در چنین زمان‌هایی دوست داریم هیچ کاری نکنیم و استراحت کنیم یا چُرت بزنیم؛ اما چه چیزی باعث می‌شود وقتی احساس ناخوشی می‌کنیم خواب‌آلوده شویم؟
علت خواب‌آلودگی هنگام بیماری
همه می‌دانیم که خواب و استراحت کافی برای سالم بودن یک ضرورت است. خواب هم برای جسم لازم است و هم برای ذهن و به بدن اجازه می‌دهد سلول‌هایش را بازسازی کرده و بافت‌ها را ترمیم نماید. خواب به مغز فرصت می‌دهد حافظه‌اش را مرتب کرده و اطلاعات و چیزهایی که آموخته را پردازش کند.
وقتی خواب و استراحت کافی نداریم با مشکلات گوناگون در سلامتی مواجه می‌شویم که هم می‌توانند جسمی باشند و هم روحی و روانی. اما این واقعیت که وقتی ناخوش می‌شویم دلمان می‌خواهد بیشتر از حد معمول بخوابیم، معمایی است که دانشمندان در حال مطالعه روی آن هستند. تئوری جدیدی که در این مورد وجود دارد می‌گوید، احساس نیاز به خواب بیشتر هنگام بیماری در واقع شیوه‌ای طبیعی برای بدن است که مجبورمان می‌کند سرعت بدن را کم کنیم و عملکرد دیگری نداشته باشیم تا بدن بتواند به کار درمان و التیام خود بپردازد.
وقتی بدن در حال مبارزه با مهاجمان خارجی است، نیاز به انرژی بیشتری دارد. اگر استراحت نکنید و مشغول فعالیت شوید بدنتان مجبور می‌شود برای پیدا کردن انرژی برای سیستم ایمنی‌تان دچار چالش شود. وقتی ناخوش هستید هر چه انرژی بیشتری ذخیره کنید، زودتر بهبود پیدا می‌کنید
بخش عمده‌ی ترمیم و بازسازی در مرحله‌ی خواب عمیق روی می‌دهد؛ اما این فقط کُندی فعالیت‌های بدن نیست که به بازسازی بدن کمک می‌کند، بلکه واکنش‌های اتوماتیک متعدد و مکانیسم‌های دفاعی خاصی نیز وجود دارد که طی فرایند خواب روی می‌دهد. وقتی که بدنتان شما را وادار به خوابیدن می‌کند، به عملکردهای زیر می‌پردازد:
خوابیدن چگونه به مبارزه با بیماری کمک می‌کند؟
انرژی کمتری صرف می‌کنید
وقتی بدن در حال مبارزه با مهاجمان خارجی است، نیاز به انرژی بیشتری دارد. اگر استراحت نکنید و مشغول فعالیت شوید بدنتان مجبور می‌شود برای پیدا کردن انرژی برای سیستم ایمنی‌تان دچار چالش شود. وقتی ناخوش هستید هر چه انرژی بیشتری ذخیره کنید، زودتر بهبود پیدا می‌کنید.
خون بیشتری برای پروسه‌ی التیام ارسال می‌شود
گوارش، ورزش، تمرکز کردن و این طرف و آن طرف رفتن نیاز به جریان خون دارد. بدن شما به هنگام بیماری نیاز دارد انرژی و مواد مغذی بیشتری به سمت سلول‌های سیستم ایمنی بفرستد.
تنظیم ایمنی
خوابیدن به سیستم ایمنی کمک می‌کند هم تعادل خودش را حفظ کند و هم در عین حال با مهاجمان بجنگد. با خواب کافی، مخصوصاً زمانی که ناخوشید، فرصت بهتری برای ریکاوری فراهم می‌کنید.
وقتی بیماریم مکانیسم بقاء درونی ما به ما می‌گوید که خطرناک است بیرون برویم و به فعالیت بپردازیم. چون وقتی بدن ضعیف می‌شود، آسیب‌پذیرتر هم می‌شود. طی میلیون‌ها سال تکامل، مغز متوجه شده که وقتی تب دارید و حالتان خوب نیست، اگر بخوابید و استراحت کنید (در غار بمانید و بخوابید!) احتمال اینکه زنده بمانید بیشتر است تا اینکه بیرون بروید و فعالیت کنید (از غار بیرون بروید و دنبال شکار و جمع‌آوری غذا باشید!).
فعالیت‌های استروئیدهای اندوژنوس کاهش می‌یابد
استروئیدهای اندوژنوس در غدد آدرنال تولید می‌شوند و به طور طبیعی، فعالیت زیاد سیستم ایمنی را مهار کرده و التهاب را کاهش می‌دهند. در شرایط معمولی ایده آل این است که این عملکردها با بیشترین پتانسیل خود روی بدهند؛ اما وقتی بیمار هستیم، یک واکنش التهابی به سیستم ایمنی سیگنال می‌دهد که کارش را انجام بدهد. بنابراین از آنجایی که خوابیدن و استراحت کردن سبب کاهش فعالیت این استروئیدها می‌شود، به تسریع پروسه‌ی التیام کمک می‌کند.
تقویت اوپیوئیدهای اندوژنوس
معروف‌ترین اوپیوئید اندوژنوس، اندورفین است و هم زمانی که می‌خوابید و هم زمانی که ورزش متوسط انجام می‌دهید سطح اندورفین بالا می‌رود. بنابراین هر چند استراحت برای التیام و بهبودی حیاتی است؛ اما این را هم شنیده‌ایم که خیلی از افراد بعد از تمرین احساس بهتری پیدا می‌کنند. دلیلش این است که این اوپیوئیدها، آنتی‌بادی‌ها و واکنش ایمنی را نیز افزایش می‌دهند.
تولید آنتی‌اکسیدان
خوابیدن باعث افزایش سطح آلفا لیپوئیک اسید می‌شود که یک آنتی‌اکسیدان بوده و بهبودی بدن را سرعت می‌دهد. آنتی‌اکسیدان‌ها با نابود کردن مهاجمان خارجی به بدن کمک زیادی می‌کنند.
چند ساعت خواب حالتان را بهتر می‌کند؟
متخصصان می‌گویند اکثر افراد به هفت تا هشت ساعت خواب نیاز دارند. حال اگر با یک ویروس یا باکتری سر و کار داشته باشید، بهتر است حداقل یک ساعت دیگر به آن اضافه کنید. بدین ترتیب حدود نه یا ده ساعت خواب به شما کمک می‌کند خیلی سریع‌تر بهبود یابید؛ زیرا همان‌طور که در بالا اشاره شد سیستم ریتمی شبانه‌روزی و سیستم ایمنی بدن ارتباط عمیقی با هم دارند و این توضیح می‌دهد که چرا بدن ما هنگام بیماری، احساس خواب‌آلودگی می‌کند. در خواب، بدن سیستم ایمنی خود را ترمیم می‌کند، میتوکندری‌ها خود را تمیز می‌کنند و کبد بیشترین سم‌زدایی خود را انجام می‌دهد. در واقع وقتی خواب هستیم، از لنفوسیت‌های خود آنتی‌بادی‌های بیشتری تولید می‌کنیم. علاوه بر این نشان داده شده داشتن یک استراحت خوب شبانه، سلول‌های T را به غدد لنفاوی ما سوق می‌دهد، بنابراین به از بین بردن سلول‌های آلوده به میکروب در بدنمان کمک می‌کند.
فرقی نمی‌کند ساعت‌های اضافی پیشنهادی را چه زمانی بخوابید. هر وقت احساس خواب‌آلودگی داشتید به بدنتان اجازه دهید انرژی لازم برای مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌های مضر را به دست آورد. مهم‌ترین حالت برای به حداکثر رساندن اثربخشی این فرایند، اطمینان از این است که شما خواب با کیفیتی را تجربه کنید.
بهترین راه برای یک استراحت خوب، خوابیدن در هنگام تاریکی هوا است؛ زیرا ریتم‌های شبانه‌روزی ما توسط نور تنظیم شده است. خاموش کردن تلفن همراه یک یا دو ساعت قبل از خواب و کشیدن پرده‌ها به گونه‌ای که اتاقتان تاریک شود، به ایجاد محیطی برای خواب ترمیمی کمک می‌کند.
پس زمانی که بیمار هستید زمان خوبی برای انجام یک پروژه بزرگ و یا سفر کاری نیست. اگر احساس بیماری و یا سرماخوردگی می‌کنید، بدنتان را با استرس زیاد و با افزایش میزان آدرنالین و کورتیزول در حالت استرس بیشتری قرار ندهید و به صدای درونی آن گوش کنید.
تبیان
