مارک پری در نشریه آمریکن کانسروتیو نوشت: اخیرا شاهد پیچیده تر شدن جنگ 18 ساله آمریکا علیه تروریسم در منطقه خاورمیانه بوده ایم. کشور کوچک قطر در کانون توجهات قرار گرفته، این کشور میزبان پایگاه هوایی العدید است. در این پایگاه مقرهای ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) و همچنین مهم ترین مرکز فرماندهی هوایی واشنگتن قرار دارند.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: ارتش آمریکا وابستگی زیادی به قطر دارد. واشنگتن بدون پایگاه العدید مجبور خواهد بود که مقرهای فرماندهی سنتکام را به کشور دیگری منتقل کند و پایگاه هوایی دیگری را برای انجام عملیات های خود در افغانستان، عراق و سوریه پیدا کند. خوب است بدانید که آمریکا تاکنون میلیاردها دلار برای ساخت و نگه داری پایگاه العدید هزینه کرده است.
یکی از مقامات رسمی نیروی هوایی در مصاحبه با ما گفت: «پایگاه العدید فقط یک باند فرودگاه ساده نیست. العدید تنها نقطه ای در منطقه خلیج فارس است که می توان بمب افکن های بی-52 را در آن مستقر کرد». اگرچه قطر از لحاظ نظامی نقطه استراتژیکی برای ارتش آمریکا محسوب می شود، اما از لحاظ سیاسی مشکلاتی برای واشنگتن ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، قطر چالش هایی در مقابل آمریکا ایجاد کرده است. دولت قطر از جنبش مقاومت اسلامی حماس در غزه پشتیبانی می کند، روابط نزدیکی با رهبران سازمان حزب الله و سازمان های مرتبط با اخوان المسلمین در منطقه دارد. علاوه بر این، گروهی از نمایندگان طالبان در یکی از هتل های پنج ستاره قطر حضور دارند. این کشور در بین معدود کشورهای منطقه است که رابطه خوبی با ایران دارند. در واقع در صورتی که بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در خاورمیانه در قطر نبود، دولت آمریکا فشار زیادی برای تغییر رفتار این کشور اعمال می کرد. همسایگان قطر و اسرائیل فشارهای زیادی برای تضعیف رابطه بین دوحه و واشنگتن اعمال کرده اند.
در ژوئن 2017 عربستان، امارات و کشورهای عربی دیگر روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کردند و این کشور را تحت محاصره اقتصادی قرار دادند. آن ها همچنین کمپینی را در واشنگتن برای تضعیف روابط بین واشنگتن و دوحه به راه انداختند. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان رهبری این تلاش ها را بر عهده داشت. این بحران دیپلماتیک باعث غافل گیر شدن دولت ترامپ شد و رکس تیلرسون، وزیر خارجه سابق آمریکا تلاش کرد در این بحران میانجیگری کند. تلاش های تیلرسون به شکست منجر شدند. عربستان و متحدانش نه تنها به محاصره اقتصادی قطر ادامه دادند، بلکه کمپین ضد قطری خود را در داخل آمریکا تشدید کردند.
عربستان و امارات تلاش کردند دولت آمریکا را برای تغییر مکان پایگاه العدید قانع کنند. در این کمپین، گروهی از حامین قدرتمند اسرائیل در آمریکا و اندیشکده های محافظه کار نیز مشارکت داشتند. به عنوان مثال می توان به بنیاد دفاع از دموکراسی ها اشاره کرد. جاناتان چانزر، رئیس این بنیاد شخصا تلاش زیادی برای خروج آمریکا از پایگاه العدید انجام داده است. چانزر در ژوئیه 2017 در جلسه کمیته امور خارجی مجلس آمریکا گفت: «رهبران قطر دیدگاه متفاوتی در مورد واقعیات منطقه دارند». او در ادامه چهار گزینه شامل کردستان عراق، بحرین، امارات و اردن را برای ساخت پایگاه های جدید آمریکا ارائه کرد.
یکی از افسران ارشد ستاد سنتکام گفت که در سال 2018 و امسال فشارها برای خروج آمریکا از پایگاه العدید شدت پیدا کردند. در اواسط ماه آوریل گروهی از مذاکره کنندگان ارشد قطری برای بحث در مورد مسائل اقتصادی و همچنین فشارهای عربستان به واشنگتن رفتند. مذاکرات در مورد پایگاه العدید به صورت محرمانه انجام شد. یکی از مشاوران ارشد دولت در جریان این مذاکرات به قطری ها هشدار داده بود که سعودی ها در حال فشار آوردن به دولت آمریکا برای خروج از پایگاه العدید هستند و احتمال موفقیت آن ها نباید دست کم گرفته شود.
اما ظاهرا این نگرانی ها بی مورد بودند. دولت آمریکا در نهایت به قطری ها اطمینان داد که پایگاه العدید به کار خود ادامه خواهد داد. قطر در ژانویه سال 2018 با گسترش این پایگاه موافقت کرده بود. دو طرف در ماه ژانویه توافقی را امضا کردند که به موجب آن نیروی دریایی آمریکا می تواند از بندر حماد استفاده کند. دو طرف در مذاکرات امسال بر روی تعهدات قبلی خود تاکید کرده بودند.
کنت کاتزمان، یکی از کارشناسان برجسته خاورمیانه در مصاحبه با ما گفت: «مطابق با شواهد موجود، دولت آمریکا به دنبال بازنگری در مورد روابط خود با قطر نیست. آن ها هیچ برنامه ای برای جا به جا کردن پایگاه العدید ندارند».
در واقع، یکی از افسران ارشد سنتکام ادعا کرد که ارتش آمریکا گزینه های دیگر در منطقه را مورد بررسی قرار داده بود. اما هیچ کدام از آن ها پیشنهادهای قطر را ارائه نکرده بودند. توافق امنیتی آمریکا-قطر بهترین گزینه موجود برای ارتش آمریکا بود.
آتنونی زینی، ژنرال بازنشسته و فرمانده سابق سنتکام نیز با این تصمیم موافقت و تصریح کرده است: «من از همه جزئیات این توافق اطلاع ندارم. ولی جا به جا کردن پایگاه نظامی العدید در قطر معقولانه به نظر نمی رسد».
در واقع کمپین ضد قطری در واشنگتن نه تنها به جا به جایی پایگاه العدید منجر نشد، بلکه در این مدت شاهد افزایش همکاری های نظامی بین آمریکا و قطر بوده ایم. دکتر دوک آنتونی، رئیس شورای ملی روابط آمریکا-اعراب در این ارتباط گفت: «رابطه بین قطر و آمریکا مبتنی بر اعتماد دو جانبه است. در گذشته شاهد تلاش هایی برای خروج آمریکا از العدید بوده ایم، اما این کمپین ضد قطری در نهایت شکست خورد».
علاوه بر این، تلاش های عربستان و امارات برای منزوی و تسلیم کردن قطر نیز با شکست روبرو شد. کنت کاتزمان در این ارتباط گفت: «ما باید در مورد عواقب محاصره اقتصادی قطر واقع گرا باشیم. قطری ها برای دور زدن این محاصره اقتصادی مجبور شدند مواد غذایی خود را وارد کنند. بخش بزرگی از این واردات توسط ایران تامین می شود. قطر همچنین مجبور شد مسیر خطوط هوایی خود را جا به جا کند تا در قلمرو هوایی عربستان و امارات قرار نگیرند. این محاصره اقتصادی در واقع باعث تقویت روابط بین قطر و ایران شده است».
اما همه کارشناسان نگرش منفی نسبت به روابط دوستانه بین ایران و قطر ندارند. برخی معتقدند که دوستی قطر با ایران می تواند از شروع یک جنگ جدید در منطقه جلوگیری کند. روزهای اخیر شاهد افزایش تنش ها بین ایران و آمریکا بوده ایم. محمد بن آل ثانی، وزیر خارجه قطر برای کاهش تنش ها در منطقه وارد تهران شد. اما هنوز اطلاعاتی در مورد مذاکرات دو کشور در دسترس نیست. افسران ارشد نیروی هوایی آمریکا معتقدند که استراتژی بازدارندگی آمریکا در خلیج فارس برای رهبران ایران تهدید کننده به نظر می رسد. دولت ترامپ هفته گذشته تصمیم گرفت تعدادی بمب افکن جدید به پایگاه العدید اعزام کند. یکی از ناوهای هواپیمابر آمریکا نیز در حال سفر به خلیج فارس است.
وزیر خارجه قطر احتمالا در سفر خود به رهبران ایران اطمینان داده است که اقدامات اخیر آمریکا نشانه آماده شدن آن ها برای جنگ نیست و آمریکا صرفا به دنبال تقویت قدرت بازدارندگی خود در خلیج فارس است. حال این سوال مطرح است که آیا آل ثانی می تواند رهبران ایران را قانع کند یا خیر. دکتر دوک آنتونی در این ارتباط گفت: «محمد بن آل ثانی یکی از برجسته ترین دیپلمات های منطقه است. او شاید نماینده یکی از قدرت های بزرگ خاورمیانه نباشد اما رهبران ایران می دانند که او روابط نزدیکی با آمریکا دارد».
