اگرچه آمارها نشان می‌دهد ایران نرخ کمی در ابتلا به سرطان در بین کشورهای منطقه دارد اما آموزش‌ها باید افزایش یابندسرطان پرورش ندهیم به گفته برخی از کارشناسان میزان شیوع سرطان در دنیا، 205 نفر در هر 100 هزار نفر از مردان و 165 نفر در هر 100 هزار نفر از زنان است، در مقایسه با آمارهای جهانی، میزان شیوع سرطان در ایران، کمتر بوده و متوسط شیوع آن در هر دو جنس، 158 نفر در هر 100 هزار نفر است.
با وجود کم بودن آمار ابتلا به سرطان در ایران، آمار شیوع آن در ایران نیز همانند سایر نقاط دنیا، رو به افزایش است، با نگاهی به آمارهای جهانی، خواهیم دید که آمار ابتلا به سرطان در دنیا، روزبه‌روز در حال افزایش بوده و سازمان بهداشت جهانی در سال 2007، این اخطار را داده بود که پس از گذشت چندین سال، میزان شیوع سرطان افزایش یافته و از هر 10 نفر، یک نفر، به سرطان مبتلا خواهد بود.
در کشور ما مطالعات و تحقیقات زیادی در زمینه علل زمینه‌ساز برای ابتلا به سرطان انجام نشده است و آمارها یا برخی علل احتمالی، قابل استناد و اعتماد نیستند.
تغذیه نامناسب تشدید کننده بروز سرطان‌ها
دکتر احمدرضا درستی، دکترای تخصصی تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره بروز سرطان می‌گوید: «در بسیاری از کتب علمی اعلام شده که سرطان تا 30 درصد با نوع تغذیه ارتباط دارد، یعنی تغذیه ناصحیح به شدت با ایجاد سرطان ارتباط پیدا می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «این تغذیه ناصحیح را مردم می‌شناسند و می‌دانند که سرخ کردن غذاها باعث ایجاد مواد سرطان‌زا در غذا می‌شود، می‌دانند که استفاده از لیوان و ظروف پلاستیکی مواد سرطان‌زا را در غذاها منتشر می‌کند. از طرفی استفاده از آب‌های آلوده دارای مواد سمی برای تولید غذاها یا سمومی که به عنوان حشره‌کش یا به صورت غیرعادی در تولید مواد غذایی کشاورزی از آنها استفاده می‌شود می‌توانند به همراه مواد غذایی وارد بدن شده و به بروز سرطان کمک کنند.»
کمبود مواد غذایی در بدن
درستی با تأکید براینکه برخی از افراد دارای عادات بدغذایی مفرط هستند، اضافه می‌کند: «کسانی که عادت به خوردن غذاهای نامناسب دارند و
به همین دلیل آنتی اکسیدان‌های مناسب، سلنیوم، ترکیبات کاراتونوئیدهای گیاهی، ویتامین E که در روغن و غذاهای گیاهی وجود دارد، ویتامین B که پیش سازه ویتامین A است به اندازه کافی به بدنشان نمی‌رسند.»
او تأکید می‌کند: «این‌ها مواد غذایی مهمی‌هستند که از فعل و انفعالات غیرعادی در سلول‌ها که منجر به سرطان می‌شود جلوگیری می‌کنند و کسانی که امروزه به اندازه کافی سبزیجات، میوه مناسب و غذای مناسب شامل غذاهای دریایی نمی‌خورند خطر سرطان را برای خودشان افزایش می‌دهند.»
روغن‌های حاوی اکسیدان
دکترای تخصصی تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سؤال که تغییر سبک زندگی و روی آوردن به فست فودها آیا در بروز سرطان‌ها مؤثر است، می‌گوید: «بله همین‌طور است، خود فست‌فودها عموماً از روغن‌های چندبار مصرف تولید می‌شوند که ما حتی یک‌بار سرخ کردن هم پیشنهاد می‌کنیم از فصلی یک‌بار افراد در خانه آن هم با روغن‌های سالم و مخصوص سرخ کردنی، سرخ کنند.»
او اضافه می‌کند: «روغن‌ها در فروشگاه‌های فست فودی معمولاً از بس مورد استفاده قرار گرفته سیاه شده است و نشان می‌دهد که دارای مواد اکسیدان بسیار زیادی است و این موضوع ریسک سرطان‌زایی را افزایش می‌دهد، سبک زندگی شامل بی‌خوابی، نخوردن صبحانه، پرخوری و کم‌خوری و رژیم‌های چاقی و لاغری مقطعی و کم‌تحرکی مسلماً تأثیر زیادی در میزان غذای دریافتی ما دارد و آن غذا دوباره به همین سیر باطل برمی‌گردد.»
آگاهی از سرطان باید افزایش یابد
درستی با اشاره به اقدامات مورد نیاز برای بهبود رویه تغذیه در افراد، اظهار می‌کند: «اولاً باید دانش خودمان را افزایش بدهیم، یعنی خیلی وقت‌ها ما فکر می‌کنیم این خطرات جزئی هستند و این خطرات دامن ما را نمی‌گیرد، گاهی مردم احساس می‌کنند که خطری وجود ندارد و هشدارهایی که داده می‌شود در واقع بزرگنمایی است.»
ادامه می‌دهد: «برخی فکر می‌کنند به‌عنوان مثال اگر بطری آبی که خریداری کرده در فریزر قرار دهیم و ده‌ها بار استفاده کنیم یا چای و نوشیدنی‌های گرم در لیوان‌های پلاستیکی مصرف شود، خطری ندارند. در حالی که مردم باید با آموزش‌هایی که از طریق رسانه‌ها داده می‌شود، باور کنند که این خطرات جدی هستند و برای پیشگیری از سرطان تلاش کنند.»
الزامی برای خوشمزه بودن غذا نیست!
دکترای تخصصی تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه می‌کند: «غذایی که می‌خوریم الزاماً نباید خوشمزه باشد؛ باید سالم باشد. غذاهای سرخ شده، درست شده با گوشت قرمز یا سیب زمینی سرخ شده برای همه دلچسب است اما می‌دانیم آسیب‌های جدی به بدن وارد می‌کند.» او با بیان اینکه خوردن غذای ساده و سالم باید مورد توجه مردم قرار بگیرد، تأکید می‌کند: «اگر کسی غذایی برای نهار ندارد بهتر است به نان و پنیر و خیار بسنده کند یا در مسافرت‌ها به جای خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی که بهداشت خوبی هم ندارند بهتر است از غذای سالم و ساده استفاده شود. اگر مردم کمی در این بخش توجه داشته باشند می‌توانند سالم زندگی کنند.»
او می‌افزاید: «باید برای سلامتی‌مان وقت و هزینه بگذاریم، خیلی‌ها را دیده‌ایم که برای خریدن خودرو یا خانه خوب تلاش می‌کنند اما زمانی که از آنها درباره اینکه چقدر برای غذا خوردن وقت می‌گذارند جواب درستی ندارند. مردم باید بازدیدی از بخش‌های سرطان داشته باشند تا آگاه شوند که سرطان می‌تواند هر کسی را گرفتار کند و با رعایت خواب مناسب و تغذیه درست این خطر را به شدت کاهش دهند.»
ثبت 94.4 درصد سرطان‌ها در کشور
دکتر صفا نجفی، فوق تخصص سرطان‌شناسی و خون‌شناسی نیز درباره وضعیت سرطان در کشور به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «براساس گزارشی که معاونت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت و درمان هفته گذشته از موارد ثبت سرطان سال 1394 کشور که آخرین گزارش در این زمینه هم هست، اعلام کرد که سرطان معده با 17.8 درصد فراوانی شایع‌ترین سرطان در مردان در کشور ما است.»
او ادامه می‌دهد: «شایع‌ترین سرطان در زنان هم سرطان پستان است، توجه داشته باشید که از نظر شیوع سرطان ما جزو کشورهای با شیوع کم‌سرطان هستیم، براساس همان گزارش که گفتم ثبت سرطان در کشور با 94.4 درصد انجام می‌شود یعنی فقط 6 درصد کل کشور هستند که موارد سرطان آنها ثبت نمی‌شود.»
نجفی اضافه می‌کند: «ما در بین کشورهای اطراف و خاورمیانه باز هم از کشورهایی هستیم که بهترین پوشش ثبت سرطان را داریم، به‌عنوان مثال در همین موارد ثبت سرطان در سال 94 وقوع موارد جدید سرطان پستان در کشور در سال حدود 20 هزار نفر است یعنی ما در حدود 20 هزار نفر در سال افزایش سرطان پستان داریم که بر آمار موجود افزایش می‌یابد. اینک پس از تصادفات مقام دوم را سرطان در علت مرگ و میر دارد.»
موفقیت در تولید داروهای شیمی‌درمانی
فوق تخصص سرطان‌شناسی و خون‌شناسی با بیان اینکه در سال‌های اخیر تولید داروهای شیمی‌درمانی در کشور سرعت بیشتری گرفته است، تأکید می‌کند: «اگر بخواهم خبرهای خوبی در زمینه درمان سرطان بدهم این است که در چند سال اخیر به‌ویژه در 10 سال گذشته تعداد زیادی از شرکت‌های دانش‌بنیان به مجموعه درمان سرطان در کشور اضافه و باعث شدند تا بسیاری از داروهای سرطان که در گذشته با قیمت گزافی خریداری می‌شد؛ امروز تولید شود.»
او اضافه می‌کند: «به طور مثال 10 سال پیش که یک نسخه برای بیماری مبتلا به سرطان سینه می‌نوشتم که به طور متوسط شامل هشت دارو بود 6 مورد آن خارجی بود اما الان از این هشت دارو تنها یکی از آنها خارجی است یا در برخی از موارد اصلاً خارجی نیست.»
بدهی بیمه‌ها، مانع درمان کامل بیماران سرطانی
نجفی با انتقاد از وضعیت بیمه‌ها در پوشش درمان سرطان می‌گوید: «یکی از راه‌حل‌هایی که برای کاهش میزان بار مالی سرطان در کشور وجود دارد این است که بتوانیم داروهایی را که برای درمان سرطان نیاز است در کشور تولید کنیم و این مهم تا درصد زیادی محقق شده ولی در درمان سرطان‌ها هنوز مشکل بزرگ‌تری داریم که آن هم بیمه‌ها هستند.» او تأکید می‌کند:
«یعنی بیمه‌هایی که بیشترین پوشش در جامعه را دارند یعنی بیمه‌های تأمین اجتماعی و خدمات درمانی اولاً پوشش 100 درصدی ندارند دوماً معوقه پرداختی دارند! یعنی داروخانه، پزشک و بیمارستان به بیمار خدمات می‌دهند اما بیمه‌ها پول این خدمات را با فاصله 6 تا 9 ماه پرداخت می‌کنند و این موضوع باعث می‌شود تا داروخانه‌های خدمات‌ده از دادن داروهای شیمی‌درمانی امتناع کنند.»
او معتقد است: «در مجموع کارهایی که در زمینه درمان سرطان به‌ویژه در یک دهه گذشته انجام داده‌ایم، خیلی مثبت بوده و امروز وقت آن است که مشکل اصلی یعنی موضوع بیمه حل شود. اگر بتوانیم خصوصی‌سازی بیمه‌ها با حمایت از بیمه‌های خصوصی و اجازه بدهیم که بیمه‌های خصوصی ببیشتری در کشور ایجاد شود که کارگاه‌های کوچک بتوانند بیمه خصوصی داشته باشند و استفاده از بیمه‌های همگانی دولتی را به شدت کم کنیم می‌توانیم بار درمان را روی دوش بیمه‌های خصوصی بگذاریم که نتیجه بهتری دارد.»
مردم به پیشگیری توجهی ندارند
فوق تخصص سرطان‌شناسی و خون‌شناسی با اشاره به اینکه توصیه‌های پیشگیرانه از سرطان نتوانسته باعث کاهش میزان ابتلا به سرطان شود، توضیح می‌دهد: «متأسفانه مردم ما دنبال این هستند که هر روز دلیل جدید برای سرطان پیدا کنند اما سؤال من از مردم این است که با دلایل اصلی که برای سرطان شناخته شده چگونه برخورد کرده‌اند؟» او ادامه می‌دهد:
«به‌عنوان مثال بیش از 50 سال است که می‌دانیم سیگار سرطان‌زاست سؤال من این است که واقعاً کشیدن سیگار کمتر شده است؟ واقعاً سیگار بین جوانان ما کم رواج دارد؟ واقعاً سیگاری‌های ما که فهمیده‌اند سیگار سرطان‌زاست از آن دست کشیده‌اند؟ این همه روی سیگارها هشدار سرطان نوشته می‌شود تأثیری داشته است؟ به طور ثابت شده 30 سرطان وجود دارد که ریشه آنها سیگار است اما آیا این گفته من در طول این پنج دهه تغییری در مصرف سیگار در کشور داشته است؟»
تست غربالگری نباید فراموش شود
نجفی معتقد است: «برای پیشگیری از سرطان باید دو کار اصلی انجام بدهیم، اولاً مواردی که به طور شناخته شده سرطان‌زاست مانند کشیدن سیگار را کنار بگذاریم، دوم اینکه تست‌های غربالگری را که برای سرطان وجود دارد انجام دهیم.»
او اضافه می‌کند: «ثابت شده اگر خانم‌ها از سن 40 سالگی به بعد به یک جراح عمومی‌مراجعه کنند تا سینه‌هایشان معاینه شده و ماموگرافی از سینه‌هایشان گرفته شود آمار سرطان سینه به شدت کاهش می‌یابد اما چند خانم هستند که این کار را انجام بدهند؟ به نظرم افراد اولاً باید فاکتورهای شناخته شده مؤثر در بروز سرطان را کنار بگذارند، یعنی به‌طور ثابت شده کاهش وزن باعث کاهش شمار سرطان در مقیاس بالا می‌شود و واقعاً در کشور ما مردم با فهمیدن این موضوع ورزش می‌کنند تا وزن‌شان کاهش یابد؟»
صبح نو
