کتیبه تاریخی که افزون بر 2500 سال زیر جلبک‌ها و رسوبات در نقش رستم فارس پنهان مانده بود، توسط تیم ایرانی کشف، خوانده و شامگاه سه شنبه در آیینی در تالار شورای اسلامی شهر شیراز رونمایی شد.
'وتر هنکلمن' باستان شناس بین المللی و مقیم کشور فرانسه در این مراسم، گفت: کشف این کتیبه که به نام D.N. F (دی ان اف) نامگذاری شده است، از اهمیت زیادی در حوزه پژوهش‌های ایران باستان و زبان شناسی باستان برخوردار و در 50 سال اخیر بی سابقه است.
هنکلمن که از طریق ارتباط زنده اینترنتی با حاضران در این مراسم به صورت زنده صحبت می کرد، اظهار داشت: هنوز این امید وجود دارد که در محوطه ای مانند نقش رستم که در ده‌ها سال گذشته به صورت مداوم در آن کاوش صورت گرفته است، باری دیگر چنین کتیبه‌های ارزشمندی کشف شود.
پژوهشگر تاریخ عیلامیان و هخامنشیان گفت: کشف این کتیبه اطلاعات بسیار خوبی درباره حلقه نزدیکان و مشاوران شاه هخامنشی در اختیار باستان شناسان قرار می دهد.
وی با اشاره به اینکه کشف این کتیبه در حوزه زبان شناسی باستان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد، اضافه کرد: این کتیبه حاوی اطلاعات ارزشمندی در خصوص بایگانی‌های تخت جمشید در اختیار متخصصان قرار می‌دهد و بر کشفیات جدید و دانش قبلی ما درباره هخامنشیان خواهد افزود.
هنکلمن تاکید کرد: کشف این کتیبه جزئیاتی درباره هخامنشیان، شجره شناسی و نام شناسی خانواده‌های اشرافی آن دوران در اختیار باستان شناسان قرار می‌دهد.
** کتیبه چگونه کشف شد؟
این کتیبه که بالای سر یکی از نقوش برجسته آرامگاه داریوش در نقش رستم قرار داشت و رسوبات و جلبک‌های چند هزارساله آن را از دیدگان پنهان کرده بود به صورت اتفاقی در حین عکس‌برداری از این محوطه کشف شده است.
به گفته باستان شناسان این کشف در حوزه زبان باستان در 50 سال گذشته بی نظیر است و با کشف این کتیبه باستان شناسان پی برداند که شخصی از سران دربار هخامنشیان بنام پَتی شووریش در حال انجام یک حرکت آئینی به سمت داریوش شاه است.
**خزه و گلسنگ عامل پنهان ماندن کتیبه
دانشجوی دکتری ایران شناسی دانشگاه برلین در ادامه این مراسم گفت: با دادن مجوز دسترسی به اسناد مرمت و نگهداری کتیبه‌ها از سوی بنیاد پژوهش پارسه و پاسارگاد مشخص شد که این کتیبه تا سال 1380 زیر لایه ای از رسوبات،خزه و گل سنگ پنهان شده بود.
سهیل دلشاد افزود: در سال 80 و در پی مرمت نقوش برجسته این محوطه و پاکسازی رسوبات و ... این نقش برجسته از زیر لایه ای که آن را پوشانده بوده بیرون آمد اما به دلیل دارا بودن ابعاد کوچک و قرار داشتن در دامنه کوه کماکان از دیدگان پنهان ماند.
وی با اشاره به اینکه کتیبه های نقش رستم در زمان هخامنشیان به رنگ آبی لاجوردی رنگ آمیزی شده بوده است، گفت: به دلیل پنهان ماندن این کتیبه در زیر لایه‌ای از رسوبات خوشبختانه هنوز آثار اندکی از رنگ‌آمیزی کهن در آن وجود دارد.
دلشاد تاکید کرد: بخش کمی از این کتیبه که نام یکی از بزرگان هخامنشی در آن قسمت نقش بسته بوده از بین رفته اما خوشبختانه قسمتی که لقب آن شخص درج شده سالم مانده است.
وی اظهار داشت: لقب شخصی که این کتیبه درباره او نوشته شده پَتی شووریش نام دارد که به نظر یکی از بزرگان و مقامات امپراتوری هخامنشیان بوده است.
**احتمال وجود کتیبه‌ای دیگر
این دانشجوی دکتری ایران شناسی دانشگاه برلین عنوان کرد: براساس اصل تقارن این احتمال وجود دارد که کتیبه ای دیگر با نام اختصاریB N G در قسمت پایینی این نقش برجسته وجود داشته باشد که در این باره باید بررسی بیشتری صورت گیرد.
دلشاد گفت: این کتیبه به سه زبان فارسی ایران باستان، عیلامی و بابلی نوشته شده است و از جنبه زبان شناسی نیز اهمیت ویژه ای دارد چون فعل‌های تازه ای به هر سه زبان باستان که به آنها نوشته شده می افزاید.
**کشف و خواندن توسط تیم ایرانی
پژوهشگر مستقل در حوزه فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران و کاشف این کتیبه در بخش پایانی این مراسم اظهار داشت: در گذشته اغلب کتیبه‌های نقش رستم و سایر میراث این محوطه را باستان‌شناسان خارجی کشف کرده اند اما کتیبه دی -ان-اف توسط تیم ایرانی کشف، خوانده و رونمایی شده است و این مساله این اثر تاریخی را متمایز می کند.
مجتبی درودی اشاره کرد: البته در خواندن و بررسی این کتیبه در روزهای گذشته باستان شناسان مطرح جهان نیز نظر داده اند اما در نهایت تمام فرایند توسط تیم ایرانی انجام شده است.
درودی به بیان نحوه کشف این کتیبه پرداخت و گفت: در حدود سه هفته گذشته برای عکاسی از نقوش برجسته محوطه نقش رستم به همراه محمدعلی مصلی نژاد یکی از فعالان فرهنگی استان فارس به این محل رفته بودم و در روزهای بعد با بررسی عکس هایی که از این محوطه با استفاده از دوربین و لنز حرفه ای گرفته بودم متوجه وجود یک کتیبه در دامنه کوه شدم.
وی ادامه داد: با بررسی های دقیق‌تر و پرسیدن نظر متخصصین امر در داخل و خارج از کشور پی بردم که این کتیبه تاکنون در هیچ محلی ثبت نشده است.
او اضافه کرد: روز دوشنبه هشتم بهمن ماه جاری نیز برای عکس برداری از این کتیبه با همکاری مسئولان میراث فرهنگی و با استفاده از جرثقیل تا نزدیکی این اثر تاریخی رفتم اما موفق به اندازه‌گیری مختصات و اندازه دقیق آن نشدیم.
بخش پایانی این نشست به پرسش و پاسخ اختصاص داشت که در آن از غیبت مسئولان حوزه میراث فرهنگی در این آیین انتقاد شد.
نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد واقع در شهرستان مرودشت استان فارس است که در فاصله حدود 6 کیلومتری تخت جمشید قرار دارد.
این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است و از حدود سال 1200 پیش از میلاد تا 625 میلادی همواره مورد توجه بوده‌است.
آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مکان قرار دارند.
منبع: ایرنا
