بفرمایید موز ایرانی بخورید!

شهروند| دست‌های پینه بسته‌ای که خوشه موزهای کوتاه قد را نشان می‌دهد، تصویری است که این روزها در اینستاگرام بسیاری از ایرانی‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود. کپشن عکس کوتاه و مختصر است: «برای کمک به اقتصاد سیستان‌وبلوچستان، موز ایرانی بخرید و جالب است که خیلی‌ها نمی‌دانند هندوستان کوچک ایران، سبد میوه‌اش با تمام شهرهای ایران متفاوت است. چیکو، گواوا یا زیتون محلی، پالسا، جمبولان، سیتاپل و بیدام میوه‌هایی هستند که در بازارهای محلی سیستان‌وبلوچستان به وفور پیدا می‌کنید. میوه‌هایی که سایر ایرانی‌ها حتی اسمش را  هم نشنیده‌اند.

مردم سیستان‌وبلوچستان می‌گویند بسیاری از مسافران استان‌شان تصور می‌کنند میوه‌های رنگارنگ و عجیب بازارشان وارداتی است و حتی در مخیله‌شان نمی‌گنجد که در چابهار، عطر باغ‌های موز گیج‌تان می‌کند یا در سرباز درخت‌های زیبای پاپایا سر به فلک کشیده‌اند. علی حاج فتحعلی، رئیس اتحادیه بارفروشان میوه به «شهروند» می‌گوید:«موزهای سیستان‌وبلوچستان از نظر طعم و عطر مشتری پسندتر از موزهای وارداتی هستند، اما ظاهر موزهای وارداتی زیباتر است و شاید به همین دلیل است که ایرانی‌ها موزهای خارجی را ترجیح می‌دهند.»
او البته تأکید می‌کند که موزهای سیستان‌وبلوچستان در بازار سایر شهرها بسیار کم است و بسیاری از مردم نمی‌دانند که این محصول تولید کشور خودمان است.  به گفته دبیر اتحادیه بارفروشان میوه در بازار میوه و تره‌بار کشورهای اروپایی برچسب‌هایی وجود دارد که روی محصولات محلی چسبانده می‌شود تا مردم برای حمایت از اقتصاد ایالت خودشان، آن محصولات را خریداری کنند.

او می‌گوید که مطمئن است اگر دراین‌باره به مردم اطلاع‌رسانی شود، مشتریان زیادی حاضرند برای حمایت از اقتصاد یک استان کم برخوردار محصولات آن را خریداری کنند.

هر ایرانی سالانه چقدر موز می‌خورد؟

سالانه چیزی حدود 700‌هزار تن موز به ایران وارد می‌شود. اگر جمعیت ایران را حدود 80‌میلیون نفر در نظر بگیریم، هر ایرانی در‌سال چیزی حدود 8.5 کیلوگرم موز می‌خورد. برای این میزان موزی که ایرانی‌ها مصرف می‌کنند، هرسال حدود 540‌میلیون دلار هزینه می‌شود. اگر بخواهیم معادل ریالی آن را بدانیم باید بگوییم بزرگی این عدد به اندازه 7500‌میلیارد تومان است.  دولت برای واردات موز دلار 4200 تومانی اختصاص نداده است و موز با ارز آزاد وارد می‌شود. اگر قیمت دلار بازار آزاد را 14‌هزار تومان در نظر بگیریم، یک حساب و کتاب ساده نشان می‌دهد که سالانه  چیزی حدود 7‌هزار و 500‌میلیارد تومان خرج موز امسال سبد میوه ایرانی‌ها می‌شود.
البته امسال ماجرا کمی متفاوت است و جهش قیمت دلار، مصرف و واردات موز خارجی را کاهش داده است. براساس گزارش گمرک در چهار ماهه نخست‌سال جاری واردات موز بیشتر از ۲۰‌درصد کاهش داشته است. در این مدت ۱۸۰‌هزار و ۷۰۶ تن موز سبز تازه یا خشک به ایران وارد شده که ارزش این حجم از موز وارداتی به ۱۷۶‌میلیون و ۲۳۱‌هزار دلار می‌رسد. جالب است بدانید امسال موز در میان مهمترین اقلام وارداتی ایران قرار گرفته و رتبه هشتم از نظر ارزش واردات را در میان کل کالاهای وارداتی به کشور دارد.

موز سیستان‎وبلوچستان ارزان‌تر است

شاید خیلی از ایرانی‌ها ندانند، اما از چیزی حدود نیم قرن پیش باغ‌های موز در جنوب شرقی ایران ایجاد شده‌اند. حالا باغ‌های موز در سیستان‌وبلوچستان عدد قابل توجهی محصول تولید می‌کنند. رضا نجفی، رئیس سابق سازمان جهادکشاورزی سیستان‌وبلوچستان به «شهروند» می‌گوید در استان‌شان سالانه چیزی حدود 150‌هزار تن موز تولید می‌شود.

اگر بخواهیم حساب و کتاب کنیم، می‌توانیم بگوییم چیزی معادل یک سوم موزی که به ایران وارد می‌شود در سیستان‌وبلوچستان تولید می‌شود. گرچه آنها اعتقاد دارند که می‌توانند موز بیشتری برای بازار ایران تولید کنند، البته مشروط بر این‌که مشتری‌ها استقبال کنند و باغ‌های موز سیستان‌وبلوچستان به صورت علمی گسترش پیدا کنند که هم آب کمتری مصرف شود و هم پول بیشتری نصیب کشاورزان و مردم محروم منطقه شود.

موزی که در باغ‌های موز سیستان‌وبلوچستان تولید می‌شود، گونه «هاریچال» است. این‌گونه موز از پاکستان وارد شده است و نخستین‌بار در ‌سال 48 در سیستان‌وبلوچستان کاشته شده است. این گونه موز میوه‌های کوتاهی دارد و برخلاف موزهای وارداتی کشیده نیست، طعم میوه آن شیرین‌تر از موزهای وارداتی است و عطر بیشتری دارد. در سیستان‌وبلوچستان چیزی حدود 7 تا 8‌هزار هکتار باغ موز وجود دارد و بنا به گفته نجفی، رئیس پیشین سازمان جهاد کشاورزی سیستان‌وبلوچستان در حال حاضر موزهای بومی منطقه از کشاورزان کیلویی 1500 تا 2‌هزار تومان خریداری می‌شود و در بازار مصرف هم ارزان‌تر از موزهای وارداتی است.  

در حال حاضر موزهای وارداتی در بازار ایران بین 10.5 تا 11‌هزار تومان قیمت دارند؛ این در حالی است که موز سیستان‌وبلوچستان کیلویی 7‌هزار تومان در بازار فروخته می‌شود.

باغ‌هایمان علمی می‌شود

مردم سیستان‌و‌بلوچستان قرار بود با کمک آلمانی‌ها باغ‌های موزشان را توسعه دهند و البته با روش علمی موز ارزان و اقتصادی تولید کنند که کمترین آب ممکن را مصرف کند.  رضا نجفی، رئیس پیشین سازمان جهاد کشاورزی سیستان‌وبلوچستان به «شهروند» می‌گوید که «قرار بود آلمانی‌ها در زمینی به مساحت 3‌هزار هکتار در سیستان‌وبلوچستان نیروگاه خورشیدی احداث کنند و آب دریا را به کمک آن شیرین کنند و به باغ‌های موز و کشاورزی استان آب برسانند.»

البته گویا با این کار قیمت آب شیرین‌شده دریا بسیار ارزان درمی‌آمد و هزینه تمام‌شده هر متر مکعب آب شیرین چیزی بین 85 سنت تا 1.5 دلار تمام می‌شد و به جز این می‌شد برق تولیدی را به وزارت نیرو بفروشند. با این ساختار علمی هزینه کشاورزی در سیستان‌وبلوچستان ارزان تمام می‌شد اما با برگشت تحریم‌ها دوباره این پروژه روی زمین مانده است؛ اما مدیران این استان می‌گویند که کشاورزی علمی جزو برنامه‌های جدی‌شان است.

به جز این سیستان‌وبلوچستانی‌ها قرار است که تولید میوه‌های گرمسیری‌شان را گسترش دهند و آناناس را هم در جنوب استان‌شان پرورش دهند. آنها برای این کار کشت آزمایشی را هم شروع کرده‌اند. با این حال اقتصاد سیستان‌وبلوچستان یک شرط مهم برای توسعه دارد و آن اینکه ما به‌ عنوان مشتری از بازار محصولات استان‌شان حمایت کنیم.

مردم چی می‌گن؟!
1359 Ali hooseini: «مگه موز ایرانی هم داریم؟!»
Omid.sina: «من موز سیستان‌وبلوچستان را از نجف‌آباد اصفهان می‌خرم، خیلی خوشمزه است ولی کم گیر میاد.»
Mphammadmoein1394: «ما چند ‌سال بندرعباس زندگی می‌کردیم. موزهای بومی سیستان‌وبلوچستان شیرین‌ترین و خوش‌عطرترین موز دنیاست.»
Asgar6115: «این خیلی خوبه که ما به فکر همدیگه بودن رو خودمون ترویج بدیم. نباید فکر کنیم برای هر کاری دولت باید دخالت کنه.»
Hasannegahban: «الان توی اینستاگرام همه شماره‌حساب می‌دن و برای فقرا کمک و وسیله جمع می‌کنن. این خیلی خوبه که به جای ماهی جمع‌کردن برای فقرا، ماهیگیری رو ترویج بدیم و از محصولات یه منطقه محروم حمایت کنیم.»
Sepide.shi93: «اگه کشاورزها یه برچسب روی موزها بزنن که این محصول متعلق به سیستان‌و بلوچستانه، مردم زیادی حاضرن برای کمک به اونا موزهای این منطقه رو خریداری کنن. من این برچسب‌ها رو روی محصولات محلی انگلیس هم دیدم و مردم برای کمک به اقتصاد منطقه خودشون اولویت خریدشون این دسته از کالاهاست.»
Salamatbash123: «خوشحالم که مردم برای حمایت از همدیگه اینجور تبلیغات را راه انداختن. کاش این موضوعات فرهنگ‌سازی بشه و مردم مثل ژاپنی‌ها برای رشد اقتصادشون کمک کنن.»
Leon-ci: «دلال‌ها حق کشاورزهای بیچاره رو می‌خورن با این حال این بهتر از هیچیه.»
Fariba.rahbar: «سیستان‌وبلوچستان میوه‌های خوشمزه و متفاوتی داره. اونجا حتی پاپایا هم کشت می‌شه و من میوه‌ای اونجا خوردم که شبیه گلابی بود و عطر بسیار خوبی داشت. محلی‌ها بهش می‌گفتن زیتون و میوه بومی خودشون بود.»

پالسا

پالسا که به نام پارو هم خطاب می‌شود، کمی شبیه به دانه‌های انگور است و رنگ قرمز و صورتی دارد. ترش‌مزه و آبدار است و در اصل از هندوستان و پاکستان به سیستان‌وبلوچستان آمده است. درخت این میوه در حیاط خانه بسیاری از سیستان‌وبلوچستانی‌ها وجود دارد.

گواوا

در بازار سیستان‌وبلوچستان به نام «زیتون» شناخته می‌شود! این میوه در اصل از پرو، برزیل و مکزیک می‌آید. میوه آن شیرین و از نظر ظاهر چیزی بین سیب و گلابی است. این میوه بسیار خوش‌عطر است؛ سالانه 4‌هزار تن از آن از باغ‌های نیکشهر، سرباز و کنارک برداشت می‌شود.

چیکو

نام یک میوه گرمسیری با پوستی قهوه‌ای و مزه‌ای شیرین است اما اگر میوه نرسیده باشد، طعم گس مشابه خرمالو دارد. سالانه چیزی حدود 2‌هزار و 400 تن چیکو در باغ‌های چابهار، سرباز، کنارک و قصر قند تولید می‌شود.