در جدیدترین اقدام در مورد بند ۵ بسته ارزی، فهرست کالاهای وارداتی معاف از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی منتشر شد. درحالی‌که ابتدای هفته‌جاری شرایط و جزئیات ترخیص کالاهای مشمول پرداخت مابه‌التفاوت ارزی از سوی گمرک اعلام شد، اکنون در ادامه ابلاغ سیاست‌های اجرایی مربوط به بند ۵ ارزی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس‌کل بانک مرکزی فهرست کالاهایی که از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی معاف شده‌اند را اعلام کرده است. این فهرست طولانی شامل ۳۴۷۹ قلم کالا است که با سه گروهی که پیش از این از سوی معاون اول رئیس‌جمهوری در مورد معافیت‌های بند ۵ ابلاغ شده بود مرتبط هستند. «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «مواد اولیه وارداتی» و «مواد اولیه دارو و تجهیزات پزشکی» سه گروهی هستند که از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی برای ترخیص از گمرکات معاف شده‌اند که در این فهرست جدید ریز اقلام مرتبط با آنها مشخص شده است. بررسی فهرست معافیت‌ها نشان می‌دهد عمده کالاهایی که در این فهرست حضور دارند زیرمجموعه کالاهای اساسی و ضروری هستند که عمدتا به حوزه‌های کشاورزی، پزشکی، بهداشتی و شیمیایی مرتبط هستند و از سوی دیگر کالاهای زیرمجموعه گروه سوم (کالاهای غیرضروری) به‌ندرت در این فهرست مشاهده می‌شوند. ازسوی دیگر، حقوق ورودی گروه‌های کالایی مشمول معافیت ارزی، از ۴ درصد تا ۵۵ درصد متغیراست. همچنین وزارتخانه‌ها و ادارات مرتبط با این کالاها شامل «وزارت جهادکشاورزی»، «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «حوزه‌های غذایی و دارویی»، «شیمیایی و سلولزی»، «خودرو و نیروی محرکه»، «برق و الکترونیک»، «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «فلزی و لوازم خانگی»، «امور معادن و صنایع معدنی» و «نساجی و پوشاک» می‌شود.
بعد از رونمایی از بسته جدید ارزی در اواسط مرداد ماه، یکی از بخش‌های این بسته که مورد انتقاد فعالان اقتصادی و تجار قرار گرفت بند ۵ ارزی بود که به پرداخت مابه‌التفاوت ارزی کالاهای وارداتی برای ترخیص از گمرک اشاره دارد. به این معنی که واردکنندگانی که از ارز رسمی برای واردات کالاهایشان استفاده کرده‌اند درحال‌حاضر باید برای ترخیص کالاها از گمرکات مابه‌التفاوت نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی و بازار دوم ارز را در روز ترخیص به دولت پرداخت کنند. البته در روزهای اخیر در مصوبه‌ای دیگر مشخص شد که مبنای دلار برای پرداخت مابه‌التفاوت ارزی نرخ ۷۰۰۰ تومان است، به‌طوری‌که واردکنندگان باید تفاضل دلار دولتی (۴۲۰۰ تومان) را با این نرخ که معادل ۲۸۰۰ تومان می‌شود پرداخت کنند. بند ۵ بسته ارزی در سطح قابل‌توجهی مورد انتقاد تجار و بخش‌خصوصی قرار گرفت و فعالان اقتصادی خواستار بازنگری در این بند قانونی شدند؛ چراکه به اعتقاد آنها اجرایی شدن این بند هزینه‌ها و خسارات سنگینی را به واحد‌های تولید و صادراتی تحمیل می‌کند. تجار تصریح کردند که پیاده‌سازی این ماده، به‌شدت بر هزینه تمام‌شده پروژه‌هایی که قراردادهای آنها پیش از نوسانات ارزی منعقد شده تاثیر می‌گذارد و ابزار قانونی هم برای جبران این خسارات وجود ندارد. به گفته تجار بسیاری از واحدها، مواد اولیه یا کالاهای مورد نیاز خود را به منظور استفاده در پروژه‌های طرف قرارداد با دستگاه‌های اجرایی وارد کرده و قرارداد خود را از طریق مناقصه و براساس نرخ ارز زمان ثبت سفارش، با دولت منعقد کرده‌اند. از سوی دیگر بخشی از فعالان و تجار معتقدند که تعهداتشان براساس نرخ ۴۲۰۰ تومانی انجام شده و باید طبق همان قرارداد عمل کنند چون طرف قرارداد یعنی کسانی که کالا را از آنها خریداری کرده‌اند، تغییر قیمت‌ها را نمی‌پذیرند.
به‌دنبال انتقادات مطرح‌شده از سوی فعالان، در اولین گام محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد معافیت ۲ گروه کالایی شامل «تجهیزات و ماشین‌آلات» و «مواد اولیه» را به هیات‌دولت ارائه کرد. در گام دوم هیات وزیران در راستای تسهیل ورود و ترخیص کالاهای ضروری از گمرکات با این پیشنهاد موافقت کرد و اعلام شد که تمامی مواد اولیه و ملزومات خط تولید و کالاهایی که محصول نهایی آنها با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد بازار می‌شوند، می‌توانند بدون پرداخت مابه‌التفاوت ارزی ترخیص شوند. تصمیمی که به معنی معاف شدن این کالاها از بند ۵ ارزی بود.
در گام سوم اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری با ابلاغ بخشنامه‌ای با جزئیات بیشتر ۳ گروه کالایی معاف از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی را اعلام کرد و اکنون در نامه جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت جزئیات هریک از این گروه‌های کالایی مشمول معافیت ارزی را در۳۴۷۹ قلم کالا اعلام کرده است. شریعتمداری در این نامه به رئیس‌کل بانک مرکزی نوشته است که با هدف سهولت و سرعت در ترخیص اقلام وارداتی از گمرکات کشور موارد معاف از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی مشخص شده است و بانک مرکزی باید مراتب لازم در این‌خصوص را به بانک‌های عامل ابلاغ کند. به گفته شریعتمداری، در صورت وجود هر نوع ابهام شعب بانک‌های عامل می‌توانند مراتب را از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها استعلام کنند. ابتدای هفته جاری نحوه پرداخت مابه‌التفاوت ارزی برای کالاهای مشمول بند ۵ از سوی گمرک اعلام شد و با ابلاغ دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت جزئیات معافیت‌های بند ۵ ارزی نیز تعیین‌تکلیف شدند.
اما فهرست اعلامی معافیت‌ها از پرداخت مابه‌التفاوت ارزی که از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام شده است شامل ۳۴۷۹ قلم کالا است که در ۳ گروه تقسیم‌بندی شده‌اند که گروه اول به کالاهای اساسی و دو گروه دیگر به کالاهای غیراساسی (مصرفی و واسطه‌ای) اختصاص دارد. بیشترین اقلام که در این فهرست در گروه دوم جای گرفته‌اند، در رده بعدی کالاهای گروه یک قرار دارد و در آخر کالاهای گروه ۳ دیده می‌شود که تعدادشان در مقایسه به دو گروه دیگر بسیار اندک است. همچنین حقوق ورودی گروه‌های کالایی آنها از ۴ درصد تا ۵۵ درصد متغیراست.
از جمله کالاهای مشمول گروه اول (کالاهای اساسی)، که عمدتا مرتبط با وزارت کشاورزی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، حوزه غذایی و دارویی و حوزه شیمیایی و سلولزی هستند می‌توان به «لاشه، شقه بره و منجمد»، «شیر خشک اطفال»، «لوبیا چیتی»، «عدس»، «بذر»، «برنج قهوه‌ای»، «ذرت دامی»، «بذر آفتاب‌گردان»، «بذر چغندر»، «بذر یونجه»، «بذر شبدر»، «بذر سبزیجات»، «روغن خام»، «فروکتوز خالص»، «افزودنی‌های خوراک آبزیان»، «خوراک آماده دام و طیور»، «اسید سولفوریک»، «ژل منیزیم»، «پودر هیدرواکسید آلومینیوم»، «سدیم بی کربنات»، «کربنات لیتیم»، «پراکسید هیدروژن»، «پروپیلن گلیکول» و «کاغذ سبک اندود شده» اشاره کرد.
همچنین گروه دوم که بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است می‌توان به موارد مختلفی اشاره کرد که برخی از آنها شامل «آرد ذرت»، «روغن جگر ماهی و اجزای آن»، «چربی و روغن ماهی و اجزای آنها»، «چربی و روغن پستانداران دریایی و اجزای آنها»، «روغن خام، روغن کنجد و اجزای آن»، «روغن جانشین کره کاکائو»، «جیوه، اسیدنیتریک»، «اسید سولفونیتریک»، «دی‌اکسید کربن»، «دی نیتروژن تری‌اکساید»، «آمونیاک بدون آب»، «آمونیاک محلول در آب»، «اکسیدهای تیتان»، «منواکسید سرب»، «اکسیدهای آنتیموان»، «نیترات روی»، «نیترات مس»، «نیترات منگنز»، «نیترات نقره»، «ترکیبات طلا»، «آب سنگین»، «آرسین»، «مس آزید، کلراین آزید»، «بروماین آزید»، «تولوئن، بنزین»، «کومن، مانیتول»، «دی‌استون الکل پراکسید»، «اندرین، اسید فرمیک»، «املاح اسید فرمیک»، «دی‌استات سدیم»، «بنزوات سدیم»، «پراکسید بنزوئیل»، «فتالات سرب»، «اورتو فتالات‌های دی‌اکتیل»، «اسید لاکتیک»، «املاح و آن، دی‌متیل فسفیت»، «اکریلونیتریل»، «گاز سی‌اس»، «سربطری»، «سرپوش کلاهک و سایر درپوش‌ها»، «یراق‌آلات برای مبل و برای بدنه وسایل نقلیه یا همانند آن»، «شیره کائوچوی طبیعی»، «صفحات دودی»، «نخ و طناب از کائوچوی ولکانیزه»، «تسمه همزمان»، «تیره کاج»، «کاتگوت»، «کاغذ حساس به حرارت»، «ماشین‌های خشک‌شویی»، «ماشین‌های نورد»، «غلتک‌های ماشین‌نورد»، «دستگاه متمرکز ماشین‌کاری»، «ماشین‌آلات و دستگاه‌های گازی» و «ماشین جوشکاری پلاسما» می‌شود. اما کالاهای زیرمجموعه گروه سوم که شامل کالاهای مصرفی هستند نسبت به دو گروه دیگر در این فهرست بسیار کمتر دیده می‌شود. به‌عنوان نمونه برخی کالاهای مرتبط با گروه سوم، شامل «موتور برقی به‌عنوان نیروی محرکه در دسته خودرو»، «موتور پیستونی درون‌سوز جرقه‌ای، احتراقی و موتور برقی»، «موتور پیستونی درون‌سوز تراکمی، احتراقی (دیزل یا نیمه‌دیزل)»، «قالب برای شیشه»، «قالب برای مواد معدنی»، «کف قالب»، «شاسی قالب‌گیری برای ریخته‌گری»، «مدل‌های قالب»، «اکسترودرها»، «ماشین‌های قالب‌گیری دمیدنی»، «دستگاه آسیاب غلتکی» و «الک فلزی طبقاتی» می‌شود.
