قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه معتقد است پاسخ روحانی به پیشنهاد مذاکره ترامپ از نظر تبلیغاتی متناسب بود؛ اگرچه این وضعیت اختلافات و مشکلات ایران و آمریکا را حل نخواهد کرد.
محبعلی در گفت و گو با خبرنگار «انتخاب»، درباره ارزیابی خود از پاسخ روحانی به پیشنهاد مذاکره ترامپ گفت: از بخشی از صحبت های آاق روحانی این برداشت می شود که ایشان آمادگی خود را برای مذاکره بدون قید و شرط با ترامپ اعلام کرده است.
او درباره اظهارات روحانی که ترامپ باید چند قدم دیگر به عقب برگردد، اظهار داشت: اگر منظور برجام است، قریب به محال است که امریکا به برجام برگردد. بنابراین اگر شرط مذاکره، این باشد، تحقق آن محال است. برجام به عنوان توافقی مورد تایید شورای امنیت سر جای خود هست و آنچه که ایران و آمریکا باید درباره اش صحبت کنند، اختلافات دو طرف است نه برجام.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی ادامه داد: اگر دولت آقای روحانی و دولت آقای ترامپ دنبال راه حل دیپلماتیک هستند باید به جای صحبت کردن از طریق بلندگوهای تبلیغاتی، باید از طریق دیپلماتیک نظارت خودشان را به هم منتقل کنند. در واقع دو اصل همزمان در روابط بین الملل وجود دارد: یکی احترام متقابل و یکی هم اقدام متقابل. یعنی هر اقدامی هر طرفی انجام دهد، طرف مقابل هم حق دارد متناسب با آن اقدامی واکنش نشان دهد. بنابراین اگر پیشنهاد مذاکره، تبلیغاتی است، باید تبلیغاتی پاسخ داده شود و اگر رسمی است باید رسمی پاسخ داده شود.
محبعلی ادامه داد: بر این اساس، اگر آقای ترامپ دعوت به مذاکره کرده، باید ایران بخواهد که این دعوت از طرق رسمی به ایران منتقل شود و ایران هم متناسب با آن به صورت رسمی به آن پاسخ دهد. ولی اگر تبلیغاتی است، آقای روحانی هم پاسخی که در سطح تبلیغاتی داد، پاسخ متناسبی است. اما این حلال مشکلات و اختلافات ایران و آمریکا نخواهد بود. نه تحریم ها برداشته خواهد شد و نه سایر اختلافات دو طرف در منطقه حل خواهد شد. این وضعیت تا زمانی که دو طرف پای میز مذاکره بنشینند، باقی خواهد ماند. اگر چنین شود دو طرف بر اساس دستور کاری که از طریق کارشناسی تعیین می شود، با هم مذاکره خواهند کرد. طبیعی است که هر طرفی متناسب با منافع خودش وارد مذاکره می شود.
محبعلی درباره واکنش جان بولتون به اظهارات روحانی درباره اعلام آمادگی ترامپ برای مذاکره گفت: البته بین صحبت های آقای ترامپ و بخش اجرایی دولت امریکا فاصله وجود دارد. این فاصله هم از آنجا نشات می گیرد که آقای ترامپ یک شخصیت سیاسی حرفه ای نیست و طبیعی است که در فرهنگ خودشان صحبت می کنند.
او ادامه داد: اما اگر قرار به مذاکره باشد، دستگاه وزارت خارجه امریکا و دستگاه وزارت خارجه ایران باید با هم صحبت کنند. در اینجا تفاوت هایی به وجود می آید. طبیعتا بین حرفهایی که آقای ترامپ می زند و حرف هایی که و وزارت خارجه آمریکا خواهد زد، فاصله وجود دارد. اما به طور کلی سیاست آمریکا بعد از اوباما، به این سمت میل می کند که همه اختلافات با ایران را حل و فصل کند. آقای ترامپ هم از همین سیاست پیروی می کند؛ برخلاف آقای اوباما که مورد به مورد جلو می رفت.
محبعلی افزود: دولت فعلی آمریکا می خواهد همه موضوعات مورد مناقشه از جمله روابط دوجانبه، منطقه، تروریسم، حقوق بشر، موشکی، هسته ای، امنیت اسرائیل و متحدانشان را یکجا حل کند. اینکه به نفع ما هست یا نیست باید در وزارت خارجه و دستگاه های مربوطه بنشینند و ببینید کدام قسمت ها به نفع ماست که مذاکره شود و کدام قسمت ها فعلا به نفع ما نیست. از جمله این موارد برجام هست که یک توافق ایرانی آمریکایی نیست. ممکن است بین ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته ای ایران اختلافی وجود داشته باشد اما ربطی به برجام ندارد. در واقع برجام سر جای خود هست و مذاکرات می تواند در کانال جداگانه ای انجام پذیرد.
