نبرد «سوم» (Somme) در جنگ جهانی اول به عنوان یکی از خونین ترین نبردهای تاریخ بشر شناخته می شود که طی آن بیش از یک میلیون نفر کشته یا زخمی شدند و این نبرد نام خود را به عنوان مرگبارترین عملیات های جبهه غربی جنگ جهانی اول در تاریخ ثبت نمود. چیزی که در بحبوحه ی این نبرد نادیده گرفته می شود این است که سومین فاز این عملیات تهاجمی ۱۴۱ روزه با ورود تانک ها به میدان نبرد همراه بود. اگر چه تاثیر مستقیم نظامی تانک ها در ۱۵ سپتامبر ۱۹۱۶ تقریباً قابل چشم پوشی است اما در چند سال کوتاه پس از آن، تانک ها از یک نوآوری پرزحمت و سنگین و در معرض خرابی همیشگی به یک پلتفرم کارآمد تبدیل شدند که در ادامه ی قرن بیستم یکه تاز میدان های نبرد بودند.
تا به امروز زره سنگین و زمخت این تانک ها تغییر زیادی نداشته اما چهره ی جنگ در یکصد سال اخیر و به طوز ویژه در دو دهه گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است. پس تانک ها چطور توانسته اند خود را تا این حد به عنوان یک بازیگر اصلی و همیشگی در میدان های نبرد حفظ کنند؟ واحدهای تحقیقات نظامی در سراسر جهان برای پاسخگویی به این سوال تلاش می کنند.
مرتبط بودن با آینده
از همان ابتدا، یک چیز کاملاً روشن است و آن این که تمامی کارشناسان نظامی بر این باورند که تانک ها در سال ۲۱۱۶ نیز برای قرن دوم خود همچنان در میدان های نبرد حضور خواهند داشت. جان پادی از کمپانی BAE Systems بریتانیا بر این باور است که حضور تانک ها در میدان نبرد به دلیل مرتبط بودن آن ها با ماهیت جنگ ها مربوط بوده است و به دلیل پیچیدگی میدان های نبرد امروزی و گستره ی بسیار وسیع تری از تهدیدات همچنان تانک ها در میدان نبرد حضور خواهند داشت.
وی در این باره چنین می گوید:” من قطعاً در طی ۱۰۰ سال آینده نیز نقشی برای تانک ها و زره پوش ها قایلم، به همان اندازه ای که در ۱۰۰ سال گذشته اهمیت داشته اند و شاید بیشتر. تانک ها مانند بوکسورهای سنگین وزن هستند، می توانند مشت های سنگینی وارد کنند، و در طرف دیگر می توانند ضربات سختی را نیز تحمل کنند و این موضوع همچنان وارد است، اما نقش های بسیاری زیادی دیگری نیز برای زره پوش ها وجود دارد”.
تناقض با ماهیت قدیمی زره
ماهیت زره می تواند در آینده بسیار متفاوت باشد. تانک ها و زره پوش های مدرن از سیستم های حفاظتی بسیار پیشرفته و زیادی سود می برند اما با ساخت زره های جدید، سلاح های نفوذ کننده در زره بهتری نیز ساخته خواهد شد. اگر چه افزودن بر وزن زره باعث بهبود شرایط حفاظتی تانک خواهد شد اما این موضوع باعث کاهش سرعت و چابکی خواهد گردید و هزینه های توسعه و استقرار را نیز اقزایش خواهد داد. بدین ترتیب دیگر این اصل که زره بیشتر به معنای حفاظت بیشتر است و در یکصد سال اخیر همواره مد نظر بوده دیگر موضوعیت و اهمیت ندارد. امروزه روش های دفاعی و حمایتی قعالی در زره پوش ها به کار برده می شود که می توانند تهدیداتی که به سمت ان می آیند را از بین برده یا دستکم شدت تخریب آن را کاهش دهند.
تکنولوژی های جدیدی نیز وجود دارند که زره های قوی تر را با وزن بسیار کمتری نسبت به گذشته تلفیق کرده اند که نیاز به زره های سنگین مرا مرتفع کرده و سرعت و چابکی تانک را نیز بهبود بخشیده اند. تکنولوژی های پنهانکار و سیستم های موتوری مدرن که گرمای تولیدی توسط موتور را کاهش می دهند نیز می توانند بدون نیاز به افزایش مقدار فلز این تانک ها، ماندگاری آن ها را برای مدت بیشتری در میدان نبرد تضمین نمایند. از این رو شناسایی تانک ها و زره پوش های آینده بسیار سخت تر بوده و هدف قرار دادن آن ها نیز به همان اندازه مشکل خواهد بود.
ظهور ربات ها
البت بهترین راه برای بهبود بقا این است که از همان اول چیزی یا کسی را در خطر قرار ندهیم و بسیاری از زره پوش های نظامی بدون سرنشین نیز همین هدف را دنبال می کنند. از بسیاری از جوانب، این موضوع افزایش گرایش به سمت اتوماسیون بیشتر زره پوش ها توجیه می کند که به تولید پهپادها و یا برجک های چرخان بدون سرنشین یا زره پوش های با خاصیت کنترل از راه دور در چند دهه اخیر منتهی شده است. به نظر می رسد این رویه همچنان ادامه خواهد داشت و شاید روزی برسد که تنها ربات ها در میدان جنگ حضور داشته باشند که البته به این زودی ها چنین هدفی میسر نخواهد شد.
چادی در این باره می گوید:” به نظر من آینده ای مانند ترمیناتور را شاهد نخواهیم بود که انسان ها را به طور کلی از جایگاه تصمیم گیری دور کند. در مقابل ربات ها به اپراتورهای انسانی کمک خواهند کرد که درک بهتری از میدان نبرد داشته و همزمان نیز آن ها را از تیررس خطراتی که به آن ها آسیب جدی وارد می کند دور نگه خواهند داشت”. بدین ترتیب ربات ها جزئی اجتناب ناپذیر از ارتش ها و عملیات های نظامی زمینی آینده خواهند بود و از این طریق هم تلفات نیروها را کاهش داده و هم با دقت در هدفگیری و حس کردن خطر، تلفات جانبی و غیرضروری مانند کشته شدن غیرنظامیان را به کمترین حد ممکن خواهند رساند. اما در این مورد نیز تصمیم نهایی با انسان خواهد بود و چیزی به عنوان سلاح های تمام اتوماتیک و کاملاً مستقل نخواهیم داشت.
توپ های لیزری و پرتوهای مرگبار
پس اگر هنوز ربات های قاتل فاصله ی زیادی با ما دارند، در مورد سلاح های لیزری که نمونه ی آن ها را در فیلم های علمی تخیلی دیده ایم تکلیف چیست؟
پادی در این باره چنین می گوید:” در این زمینه نیز خیلی ها با موفقیت خود را نشان داده اند و سلاح های لیزری و تولید کننده انرژی مخرب توسط بخش نظامی و صنعتی تولید شده و این دو بخش در حال سرمایه گذاری بیشتر در این مقوله هستند”. وی بر این باور است که بخش زیادی از گرایش به این حوزه در نتیجه ی ترس از تجهیزات نظامی هوایی بدون سرنشین بوده و گر چه بعید به نظر می رسد که سیستم های لیزری به زودی جای تجهیزات تهاجمی تانک ها را بگیرند اما دستکم در بخش دفاعی و حفاظتی تانک ها می توانند بسیار موثر باشند. بدون شک با گسترش تجهیزات نظامی الکتریکی مانند پرتوهای ویرانگر و توپ های لیزری، در آینده ی نزدیک تانک ها از قدرت بسیار بیشتری نسبت به گذشته برخوردار خواهند بود.
شکل تانک های آینده
شکل آشنای زنجیردار، تجهیزات نظامی پوشیده، موتور در قسمت عقب تانک ها از زمانی که کمپانی رنو در اواخر جنگ جهانی اول نخستین تانک را وارد میدان های نبرد کرد همچنان بدون تغییر مانده است اما بسیاری از نمونه های جدید شباهت بیشتری به کاوشگر هایی دارند که در مریخ مورد استفاده قرار گرفته اند تا پلتفرم های نظامی که به زمین وابسته اند. به نظر می رسد که در دنیای آینده هیچ چیز مقدس انگاشته نمی شود؛ تانک های ۲۱۱۷ به احتمال زیاد چرخدرا خواهند بود و نه زنجیردار و این چرخ ها نیز احتمالاً در انتهای پاهای دراز و انعطاف پذیری مانند پای مورچه خواهند بود.
پیش بینی شکل زره پوش های آینده به اندازه پیش گویی در مورد تهدیداتی که آن ها را تهدید خواهد کرد مشکل خواهد بود اما به نظر می رسد که روش ها و قوانین سنتی و مقدس کنونی باید کنار گذاشت شوند، دنیایی که در آن هر روزه مقدار بیشتری زره به تانک ها اضافه می شد به پایان رسیده است. بدین ترتیب تانک های آینده می توانند هیولاهایی بسیار متفاوت و البته بسیار ترسناک تر از پسرعموهای امروزی شان باشند.
