مجالس عزاداری از دست روحانیت خارج شده/ برخی مداحان فقط حنجره دارند

«آن‌هایی که مداحان را به حوزه سیاست و حزب‌بازی کشانده‌اند، بزرگترین جنایت را در حق دین و مداحان کردند. مداح و منبری باید قلمرو چترشان چنان گسترده باشد تا تمام افراد با سلایق مختلف در زیر آن قرار بگیرند.»

حجت‌الاسلام والمسلمین «بهرام دلیر» در گفت‌وگو با ایسنا گفت: ما در بحث آسیب‌شناسی در کشورمان غالبا آسیب‌شناسی را منحصر می‌کنیم به نیروهای فرودستی، انگار نه انگار که فرادستی‌ها مبرا از هر عیب و آسیب هستند. در حالیکه خیلی از آسیب‌ها در هیئت‌ها و محرم و صفر از نیروهای فرادستی به فرودستی سرازیر می‌شود.

این مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم اظهار کرد: منبری‌های قبل از انقلاب افرادی همچون مرحوم فلسفی، شهید مطهری و... بودند، اما منبری‌های امروز ما چه کسانی هستند؟ برخی از شخصیت‌ها از نظر تحصیلات حوزوی خیلی تحصیل کرده قوی نیستند و خیلی از آسیب‌های جامعه از همین منبری‌های کم‌سواد و بی‌سواد برخواسته می‌شود.

وی ادامه داد: متأسفانه می‌بینیم خیلی از منبری‌ها حرف‌هایی را مطرح می‌کنند که اصلا ربطی به مجالس عزاداری ندارد. ما در بحث‌های اقتصادی، سیاسی و... نظارت داریم، ولی بر روی منبری‌ها و مداحان هیچ نظارت جدی از سوی سازمان و نهادهای علمی صورت نمی‌گیرد. اگر یک منبری انتقاد سیاسی کند، همگان بر او نظارت می‌کنند ولی این امر آسیب‌شناسی هیئت عزاداری نیست. ما نباید بگذاریم که این آسیب‌ها وارد مجالس عزاداری شود.

این مدرس خارج فقه و اصول یادآور شد: گزاره‌های دینی که شهید مطهری آن‌ها را در بین مردم ترویج می‌داد و یا مرحوم فلسفی روایت و آیاتی که مربوط به روان‌شناسی جوان می‌شد را به زیباترین شکل آن را تفسیر می‌کند و مسائل دینی را مطرح می‌کردند، باید در جامعه امروز دوباره شکوفا شود. متأسفانه ما در بحث گزاره‌های دینی شاهد افت در محافل و مجالس عزاداری هستیم.

حجت‌الاسلام دلیر تصریح کرد: بعضی از مداحان ما شعرهایی که سبک ترانه‌خوانی دارد را انتخاب می‌کنند که شاید عددشان کم باشد و صدایشان بلند. فرد نمی‌داند که باید در مجلس عزاداری برقصد یا سینه‌زنی کند. یک نظارت جدی و لازم در این عرصه از ناحیه کارشناسان دینیِ دلسوز منهای گرایش سیاسی باید صورت بگیرد.

وی تأکید کرد:‌ شخصیت‌هایی که به مراکز مهم و علمی دعوت می‌شوند، بعضا صلاحیت علمی و حوزوی ندارند. بعضی از آن‌ها دستی در فقه، تفسیر و عرفان ندارند. گاهی سخنان آن‌ها به همه چیز ربط پیدا می‌کند به جز مسائل دینی. ابتدا باید دین و مفاهیم دینی برای مردم آشکار شود و پس از آن وارد جزئیات شویم. منبری‌های ما بایستی با رویکرد علم دینی مطالب خود را ارائه بدهند و خود را فارق‌التحصیل نپدارند، بلکه همیشه برای ارزیابی مطالب خود با بزرگان حوزه در ارتباط باشند و بزرگان نظارت جدی بر آنان داشته باشند.

این مدرس علوم دینی افزود: می‌بینیم از نظر کمّی و کیفی شهروندان ما که همان پای منبری‌ها هستند، تحصیلات‌شان بالا رفته و اطلاعات‌شان رو به فزونی است، ولی به آن اندازه، نیازِ پای منبرها از ناحیه اهل منبر تامین نمی‌شود و مطالب با رویکرد علمی که خِرد آنان را شکوفا سازد ارائه نمی‌شود، حتی گاهی مخاطبان اطلاعات بیشتری از موضوع سخنرانی دارند.

وی گفت: در زمانه ما تغذیه علمی و فکری مخاطبان باید از استواری بیشتری برخوردار باشد و لذا منبری‌ها و مداحان باید لحظه به لحظه به اطلاعات خود فزونی ببخشند. ما اکنون در جامعه شاهد ترویج عرفان‌های کاذب هستیم. منبریِ ما باید توانایی پاسخگویی به سوالات جوانان و توان علمی در نقد عرفان‌واره‌ها را داشته باشند. شهید مطهری یک فیلسوف به معنای واقعی بود.

«دلیر» گفت: خیلی از منبری‌های امروز را جعبه سیاه (صدا وسیما) به شهرت رسانده است که استحقاق چنین شهرتی نیستند، ولی بعضا آن‌ها از نظر منابع دینی و بحث‌های فلسفی و عرفانی توانایی چندانی ندارند. جوانان ما می‌خواهند پای منبرها اشباع شوند و از نظر معرفتی چیزی‌گیر آن‌ها بیاید.

این مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم تأکید کرد: اینکه فقط با کلمات بازی کنیم و جمله‌ها را در کنار هم ردیف کنیم، ولی جوانان از نظر منبع دینی تأمین نشوند و نمی‌توانیم حقیقت دین را مطرح کنیم. متأسفانه برخی از منبری‌ها و مداحان در جامعه به حدی به شهرت رسیده‌اند که دیگر نمی‌شود آن‌ها را کنترل کرد آنان به توهم خویش خود را نظریه پرداز می‌پندارند در حالی که از فرضیه و نظریه و قاعده اطلاع چندانی ندارند.

مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم به ایسنا گفت: آن‌هایی که مداحان را به حوزه سیاست و حزب‌بازی کشانده‌اند، بزرگترین جنایت را در حق دین و مداحان کردند. مداح و منبری باید قلمرو چترشان چنان گسترده باشد تا تمام افراد با سلایق مختلف در زیر آن قرار بگیرند. ملاک قرار گرفتن حُبّ اهل بیت(ع) است، آن هم با هر سلیقه‌ای؛ اینکه در مداحی‌ها افراد را به اصول‌گرا و اصلاح‌طلب و این حزبی و آن حزبی تقسیم‌بندی کنیم، باید توجه داشته باشیم که هر تقسیمی در پی خود تقلیل را دارد که این تقسیم‌ها بیشترین ضربه را به مجالس دینی می‌زند. مداح ما باید نوکر اهل بیت(ع) باشد و درصدد ترویج افکار اهل بیت (ع).

«دلیر» گفت: ما در عید فطر دیدیم که مداحی رفت پشت تریبون و به رئیس جمهور مملکت که شخص دوم مملکت است جسارت کرد. رسالتِ مداحی اهانت به افراد نیست، بلکه شخصیت‌های نظریه‌پرداز، جامعه‌شناسان، سیاستمداران و اساتید حوزه و دانشگاه و... آنهایی که در این عرصه تبحر و مهارت علمی دارند اگر نقدی وارد است آن را بگویند. یکی از مداحان درباره مرحوم آیت‌الله هاشمی می‌گفت این ... تا کی می‌خواهد بماند. این یعنی ادب مداح! مداح و ذاکر اهل بیت (ع) باید ادب داشته باشد، نه اینکه هر سخنی به زبانش می‌آید را بگوید. ائمه (ع) به کدام یک از مخالفان خود توهین و یا فحاشی کردند؟

وی بیان کرد: سخن ناروا جزو رذایل اخلاقی است و اهل بیت مجسمه فضایل اخلاقی هستند و پیراسته‌ی اخلاقی‌اند. وقتی یک مداح حرف غلطی می‌زند، به جای اینکه او را مواخذه کنند می‌گویند امام حسین (ع) هم فلان گفته است. مگر می‌شود چنین چیزی؟!

وی بیان کرد: اهل بیت (ع) گفتارشان مستند به علم بی‌انتهای خودشان است، آنها خبر از واقع می‌دهند و این حرفها برای غیر اهل بیت (ع) روا نیست که در نادانی به سر می‌برند چرا در جامعه اسلامی برای توجیه رفتار نادرست یک مداح آن را به اهل بیت (ع) تعمیم می‌دهند. ما از محرم و صفر چه انتظاری داریم؟ محرم و صفر باید عرصه دانش افزایی، معرفت افزایی و عاشق پروی باشد.

این مدرس خارج فقه و اصول تصریح کرد: مداح نباید به حوزه سیاسی که جزء تخصص او نیست وارد شود. به عنوان یک شهروند حق دارد اظهار نظر کند، اما وقتی تریبون در دست اوست نباید به شخصیت‌های حقیقی و حقوقی جامعه اهانت کند. تمام افراد، بخصوص جوانان به مجالس عزاداری می‌روند که حال‌شان عوض شود، اما اگر در همین مجالس عزاداری به یکی از شخصیت‌هایی که مورد توجه جوان و افراد جامعه ما است اهانت شود، شخص چه حالی پیدا می‌کند؟ بهتر است مداحان ما به جای پرداختن به حاشیه به مقتل‌خوانی معتبر روی بیاورند و اگر قرار است مطلبی را بگوید، با سندیت باشد و درصدد این نباشند که به هر قیمتی مردم را بگریاند.

دلیر گفت: شهید حججی دست پرورده این مکتب است. وقتی داعش او را اسیر کرد، همگی در فیلم‌ها دیده‌ایم که استوار ایستاده و سر فرود نمی‌آوردند. چگونه برخی مداحان در مجالس اهل بیت (ع) به خود چنین جراتی می‌دهند که کج و ماوج راه می‌روند و ادای حضرت زهرا(س) را به توهم خود درمیاورند؟ یا درباره حضرت زینب (س) سخنان نادرست به زبان می‌آورند؟ حضرت زینب (س) قهرمان کربلا بود که تمام مردان در مقابل خطابه‌اش ذلیل می‌شدند و احساس کوچکی می‌کردند؛ هرگز در مجلس یزید و یزیدیان سر فرود نیاورد و دست به پهلو راه نرفت. بهتر است مداحان ما این اداها را که درمی‌آورند کنار بگذارند.

وی ادامه داد: مداح و منبری باید از حوزه سیاست ژورنالیستی خارج شوند. مداح مثل روزنامه کیهان، جوان و شرق و... نیست. او با دین مردم در ارتباط است و باید از روزمرگی و حرف زدن به نفع هر حزبی پرهیز کند، تا این گونه منبرهای ما حفظ شود. همه منبری‌های امروز ما بی‌سواد نیستند. ما امثال حسین انصاریان، سید مهدی طباطبایی، حجت‌الاسلام فرحزادی و آیت‌الله جوادی آملی... را داریم که آیت‌الله جوادی آملی در تمام عرصه‌های عرفان، فقه، فلسفه و... متخصص و صاحب کرسی تحصیل است.

این مدرس خارج فقه و اصول تأکید کرد: شاید گفتن این نکته تلخ باشد، اما مجالس محرم و صفر از دست روحانیت و حوزه‌ها خارج شده است و مجموعه‌ای از خرافات و سخن‌های نادرست جایگزین گزاره‌های دینی شده است. به قول یکی از مداحان که می‌گفت در گذشته مداح مجلس را آماده می‌کرد تا سخنران برسد؛ چون مجلسِ حسینی(ع) سخنران‌محور و علم‌محور بود، نه مداح محور. اما امروز برعکس شده است، سخنران باید مجلس را آماده مدح کند؛ گاه می‌بینیم برنامه‌های مداحان از اول محرم تا آخر صفر و بعضا در طول سال پُر است از دعوت، اما از صاحبان معرفت و عالمان بزرگ خبری نیست. روحانیت باید مجلس گردان شود، نه مداح.

«دلیر» تصریح کرد: بهتر است تعارفات را کنار بگذاریم. برخی از منبری‌های ما لیاقت رفتن به بالای منبر را ندارند و حتی گاهی برخی از مداحان که فقط یک حنجره دارند و نه سواد مقتل‌خوانی و روضه‌خوانی مجالس را در دست گرفته‌اند که این یک آسیب بسیار بزرگ برای عزاداری‌ها و هیئت‌های مذهبی ما است و خود مردم برای رفع این معضل و آسیب می‌توانند بسیار اثرگذار باشند.

وی یادآور شد: تمام مردمی که در تشییع جنازه شهید پر افتخار محسن حججی مشارکت داشتند آیا از سخنران مجلس رویکرد قرآن و احادیث به شهید را دریافت کردند؟ آیا قرآن برای شهید، نظری ندارد که آیه‌ای به همراه تفسیری در مقام شامخ شهید بیان شود؟ و یا آیا اهل بیت(ع) گفتاری در پیرامون شهادت ندارد؟ که قطعا قرآن و احادیث مملو از سخنان بلند و حماسی است؛ در عین حال خردمندانه‌ترین سخن در مقام شهید و شهادت را دارد؛ افسوس که از سخنران چنین مجلسی رویکرد قرآنی و روایی ندیدم؛ سخنرانیِ ارائه‌شده را می‌توانست هر سرداری و یا مقامی از مقامات ارائه کند، اما از منبری که حوزوی بودن را یدک می‌کشد، چنین سخنرانی سزوار این مجلس باشکوه نبود.