اثرات کاهش سود سپرده‌های بانکی روی بورس

در حالی از روز ۱۱ شهریور نرخ سود سپرده‌های بانکی کاهش یافته که عده‌ای معتقدند این موضوع نمی‌تواند شرایط بازار سرمایه ایران را متحول کند، چرا که ریسک‌های سیستماتیک و غیر سیستماتیک بورس تهران روند سرمایه‌گذاری‌های بورسی را افزایش نمی‌دهد. اما برخی می‌گویند با کاهش نرخ سود بانکی اقبال به سرمایه گذاری در بورس تهران بیشتر می‌شود.

این روزها با دستور بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی کاهش پیدا کرده و این خبر  در تمام محافل اقتصادی و غیر اقتصادی نقل مجلس شده است. عده‌ای معتقدند با کاهش سود بانکی در شرایط فعلی سرمایه‌ها به سمت بازار سرمایه نخواهد رفت و بورس تهران با این اقدام تکان ملموسی نخواهد خورد، اما تعدادی دیگر معتقدند این اقدام اگر با کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی باشد می تواند هزینه وام ها را برای بنگاه‌های تولیدی کاهش داده و با کاهش نرخ وام‌گیری بنگاه‌های دولتی هزینه تامین مالی برای شرکت های بورسی کاهش یافته و بورس تهران می‌تواند شرایط رونق را تجربه کند.

آن ها معتقدند اگر سود بانکی کاهش پیدا کند نرخ بهره تسهیلات پایین می‌آید و این باعث می‌شود شرکت‌هایی که وام‌های سنگین از بانک‌ها گرفته‌اند هزینه‌های مالیشان کم شود و وقتی هزینه  مالی شرکت کم می‌شود سودآوری این شرکت ها افزایش پیدا خواهد کرد و رشد سودآوری شرکت طبیعتا سبب رشد ارزش آن شرکت در بازار سهام خواهد شد.

تعدادی از کارشناسان معتقدند پاشنه آشیل شرکت‌های تولیدی هزینه‌های مالی آنهاست و اگر سود بانکی کاهش پیدا کند منابع به سمت بازارهایی دیگر از جمله بازار سرمایه می‌آید، به نحوی که  اگر سود سپرده‌های بانکی تا ۱۰ درصد کاهش پیدا کند P/E بازار حداقل دو تا سه واحد بالا می‌رود. آن ها می گویند بازاری مثل بورس ظرفیت جذب پول‌هایی که از بازار پول خارج می‌شوند را دارد و می تواند شرایط را برای شرکت های بورسی متحول کند.

بعضی بدیهی می‌دانند که با کاهش نرخ سود بانکی مطلوبیت سرمایه‌گذاری در بانک‌ها کاهش می‌یابد و بخشی از سپرده‌های بانکی به بازار سرمایه تزریق می‌شود.

عده ای با بیان اینکه اقتصاد کشور دارای مشکلات ریشه ای است، معتقدند کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند به صورت کوتاه‌مدت موجی در رشد قیمت‌ها ایجاد کند، اما این اتفاق به صورت پایدار نخواهد بود. آن‌ها می گویند در ظاهر، کاهش نرخ سود بانکی به معنای خروج نقدینگی از بانک و ورود آن به بازار سرمایه است، اما در اصل به این صورت نیست و پول باز هم در بانک است و فقط شکل آن متفاوت می‌شود. احتمال می‌رود قیمت بعضی از سهام یا شاخص بورس، تحت تاثیر کاهش نرخ سود بانکی رشد اندکی داشته باشد. از طرفی کاهش نرخ سود جذابیت سهام بانک ها را کاهش می‌دهد، زیرا برخی معتقدند با این کاهش، نقدینگی از بازار پول به سایر بازارها سرازیر می‌شود.

در این مورد قاسم محسنی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: کاهش نرخ سود بانکی باعث کاهش بازده مورد توقع در بازار می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود قیمت سهام شرکت‌ها افزایش پیدا کند.

وی افزود: اگر بانک‌ها بخواهند این مقررات را دور بزنند و نرخ سود پایین نیاید شرایط تفاوتی نخواهد کرد. در حال حاضر نرخ سود متوسط در بازار سهام حدود ۳۰ درصد است، ولی وقتی سیستم بانکی بازدهی ۲۶ درصدی داشته باشد برای سرمایه‌گذاران منطقی به نظر نمی‌ رسد که در بورس سرمایه‌گذاری کنند.

این عضو شورای عالی بورس ادامه داد: ولی وقتی در سیستم بانکی سودها تا ۱۰ درصد کاهش پیدا کند آن وقت سرمایه‌گذاری در بورس منطقی می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند این ریسک را بپذیرند که سرمایه خود را وارد بورس کنند.

محسنی در پاسخ به این‌که چقدر احتمال می‌دهید که پول‌های خارج شده از بازار پول به سمت بازار سرمایه برود، گفت: در این مورد احتمال دقیقی وجود ندارد و همه چیز بستگی به سلایق سرمایه‌گذاران دارد. مثلا اگر اقبال به سمت مسکن باشد باقی سرمایه‌ گذاران به سمت مسکن می‌روند و قیمت آن افزایش پیدا می‌کند و در آن صورت این بازار می‌تواند تمام منابع را جذب کند. این مورد در خصوص بازارهای دیگر امکان دارد رخ دهد.

وی تاکید کرد: اگر با این شرایط حباب در بازار سهام ایجاد شود درست نیست. همان طور که اگر قیمت مسکن یکباره افزایش پیدا کند روند درستی نیست.

این عضو شورای عالی بورس در پاسخ به این که آیا مقدار کاهش سود بانکی را مناسب می‌دانید؟ گفت: اگر تورم تک رقمی و انتظار این باشد که سال آینده نیز تورم تک رقمی بماند سود بانکی می‌تواند حدودا دو درصد دیگر کاهش پیدا کند، اما نباید فراموش کنیم که به یکباره نمی‌توان سود بانکی را کاهش داد و باید این موضوع در چند مرحله‌ صورت گیرد.

محسنی در پاسخ به این که آیا درست می‌دانید که سود بانکی به صورت دستوری کاهش پیدا کند؟ اظهار کرد: در شرایط فعلی علاوه بر این که باید زمینه‌های کاهش نرخ سود وجود داشته باشد باید از اهرم دستوری نیز استفاده کرد و این دو به صورت ترکیبی باید اعمال شود، چرا که اگر این ترکیب نباشد بانک‌ها تخلف می‌کنند و نرخ سود پایین نمی‌آید.

وی ادامه داد: کاهش دستوری نرخ سود بانکی به تنهایی جواب نمی‌دهد، ولی این که در این مورد اصلا مقرراتی هم نگذاریم درست نیست.

این عضو شورای عالی بورس تاکید کرد: باید در نظام بانکی، لیزینگ‌ها، موسسات بانکی و اعتباری، بیمه‌ها و بازار سرمایه نرخ‌های سود با هم تناسب داشته باشد و رقابت ناسالم به وجود نیاید. اگر این رقابت به وجود آید هر بازار سعی می‌کند نرخ سود بالاتری دهد تا منابع بیشتری به خود جذب کند.

محسنی ادامه داد: باید در بازار سرمایه اشکالات و ابهامات موجود در فرایند اجرا برطرف شود تا انتشار اوراق صکوک راحت‌تر صورت گیرد. از طرفی باید برای جذب سرمایه‌گذار خارجی کمبودها را برطرف کنیم تا حضور سرمایه‌گذار خارجی در بازار سرمایه پررنگ‌تر باشد.

وی افزود: از طرفی ما باید برای جذب سرمایه‌گذار خارجی و کنترل نرخ ارز فکر اساسی کنیم، چرا که ما هیچ مکانیزمی برای پوشش نوسانات نرخ ارز نداریم و باید روی این موضوع بیشتر کار کنیم.