پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: سال‌ها قبل که گل‌بی‌بی یاراحمدزهی، پرستار یکه‌تاز بلوچ، با درایت و توانمندی‌اش در مقابل متجاوزان ایستاد تا در جنگ «نالک» به سهم خود نگذارد بلوچستان به دست انگلیسی‌ها بیفتد، شاید خودش پیش‌بینی می‌کرد که روزی زنان این خطه از استان سیستان‌وبلوچستان ادامه‌دهنده راهی شوند که امثال او بذرش را پاشیده‌اند.
امروز، سال‌ها بعد از حماسه‌سازي نالک، زنان بار ديگر در خاش حماسه‌ساز شدند. چنانکه گزارش‌ها نشان مي‌دهد در پنجمين دوره انتخابات شوراهاي شهر و روستا، 70 زن تنها در بخش مرکزي خاش به شورا راه پيدا کردند و در يک روستا سهم زنان از کرسي‌هاي شوراي شهر صددرصدي شده است. افضل‌آباد در بخش پشتکوه خاش، تنها روستاي زنانه ايران است که اعتماد اهالي روستا به زنان در آن تاريخ‌ساز شده است.
خاش، رکورددار حضور زنان در شوراها
فروردين امسال بود که همزمان با ثبت‌نام انتخابات شوراها، آمار ثبت‌نام‌ها در يکي از روستاهاي توابع خاش سروصداي زيادي به پا کرد. روستاي افضل‌آباد از توابع پشتکوه در شهرستان خاش، تنها روستايي بود که با مشارکت صددرصدي زنان در انتخابات روبه‌رو شد. روستايي که گفته مي‌شود حدود 170 نفر جمعيت و 58 خانوار دارد و مدت‌هاست توسط يک دهيار زن اداره مي‌شود. مجتبي شجاعي، بخشدار مرکزي خاش، درباره مشارکت زنان در انتخابات شوراهاي روستا به «وقايع‌اتفاقيه» مي‌گويد: مشارکت در بخش مرکزي شهرستان خاش، 90 درصدي بوده و در بخش مرکزي 70 نفر زن در حدود 40 روستا در اين بخش انتخاب شده‌اند. به گفته او، بالاترين ميزان حضور زنان راه‌يافته به شوراهاي اسلامي سيستان‌وبلوچستان به خاش به 131 نفر اختصاص دارد و بخش مرکزي خاش با 70 زن در بين بخش‌هاي کل کشور، رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
اين در حالي است که مشارکت بالاي سياسي زنان در انتخابات پنجمين دوره شوراهاي شهر و روستا در سيستان‌وبلوچستان منجر به راهيابي 415 زن به شوراهاي کل استان شده که در مقايسه با دور قبل که 185 زن در شوراهاي اين استان حضور داشتند، بي‌نظير است.
شجاعي به موقعيت جغرافيايي خاش اشاره مي‌کند و مي‌گويد: شهرستان خاش با 20 هزار کيلومتر وسعت به‌لحاظ جغرافيايي در مرکز استان واقع شده و داراي سه بخش است. اين شهرستان، خاستگاه طوايف مختلف است و عمده جمعيت آن اهل سنت هستند و از قوم بلوچ. بااين‌حال، به گفته او بخشی از استان بزرگ سيستان‌وبلوچستان فقط به بلوچ‌ها محدود نمي‌شود و در کنار تعدادي از شهروندان اهل سنت، مردمان کرمان، يزد، بيرجند و برخي شهرهاي ديگر کشور نيز سال‌هاست در اين منطقه سکونت مي‌کنند.
بخش مرکزي خاش که امروز با انتخاب70 زن در شوراي روستاهاي مختلف اين شهرستان خبرساز شده، 10 هزار کيلومترمربع وسعت و نزديک به 600 پارچه آبادي دارد. در سال جاري و همزمان با شروع ثبت‌نام انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا، حدود هزار و 235 نفر در بخش مرکزي ثبت‌نام کردند که دراين‌‌ميان 347 نفر زن بودند.
حضور دهيار زن به زنان انگيزه داد
شجاعي مي‌گويد: در روستاي افضل‌آباد در دهستان بخش پشتکوه شهرستان خاش، صددرصد زنان ثبت‌نام کردند که خبرش در بيشتر سايت‌ها و خبرگزاري‌ها منتشر شد. به گفته او، يکي از دلايلي که تعداد زنان ثبت‌نام‌کننده در اين بخش افزايش داشته، وجود يک دهيار زن در اين بخش است. «مريم احمدزهي، دهيار روستاي افضل‌آباد در مدتي که اداره روستا را برعهده داشته، بسياري خوب عمل کرده و به‌همين‌دليل مردم به توانمندي زنان در اين منطقه ايمان پيدا کرده‌اند.»
شجاعي در ادامه مي‌گويد تا قبل از انتخابات فکر مي‌کرديم شايد حضور صددرصدي زنان در انتخابات شوراي روستاي افضل‌آباد باعث شود اهالي و به‌ويژه مردان به آنها رأي ندهند اما وقتي پرس‌وجو کرديم، به ما گفتند چون دهيارشان خوب کار کرده، مي‌خواهند شوراي روستا هم در اختيار زنان قرار گيرد تا با همکاري هم امورات روستا را پيش ببرند.
به گفته بخشدار مرکزي خاش، علاوه‌بر افضل‌آباد در روستاي گورچان نزديکي افضل‌آباد، يک زن در شوراي روستا پذيرفته شده که استاد دانشگاه است و اين مسئله نشان مي‌دهد اعتماد مردم اين مناطق به مديريت زنانه در شوراهاي روستا به بيشترين حد خود رسيده است.
شجاعي، بخشي از موفقيت زنان براي کسب رأي در انتخابات شوراي شهر در اين مناطق را به فرصتي نسبت مي‌دهد که در سه سال گذشته نصيب زنان اين مناطق شده است. به گفته او، در سه سال گذشته فرصت‌هاي بيشتري در اختيار زنان قرار گرفته به‌طوری‌که 14 دهيار زن فقط در طول سال‌هاي گذشته در اين بخش منصوب شده‌اند که اين مسئله، انگيزه‌اي مضاعف براي حضور زنان در شوراي روستا ايجاد کرده است. «زنان در اين روستاها اصولا به‌دنبال رفع مشکلات مردم و انجام کارهاي عمراني هستند و کمتر وارد مسائل و جهت‌گيري‌هاي سياسي مي‌شوند. به‌همين‌دليل است که مردم به آنها اعتماد مي‌کنند و اتفاقي هم که در روستاي افضل‌آباد افتاد، ناشي از همين رويکرد بود که زنان به موضوع شوراها دارند.» شجاعي مي‌گويد در حالي در بخش مرکزي، 347 نفر زن را ثبت‌نام کرديم که در شهر بزرگي همچون تهران حدود 500 زن در انتخابات شوراهاي اسلامي شهر تهران ثبت‌نام کردند و اين آمار جالبي است که در استان ما تحسين‌برانگيز است.
چنانکه شجاعي مي‌گويد، يکي از دلايل مشارکت زنان در انتخابات شوراي شهر و روستا در اين شهرستان و به‌طور کلي در استان سيستان‌وبلوچستان، زمينه‌هاي تاريخي و فرهنگي مردم اين استان است که با توجه به آنها زنان نيز همپاي مردان در بخش‌هاي مختلف حضور داشته‌اند. بااين‌حال، به گفته او فرصتي که در سه سال گذشته از سوی فرمانداری و استانداری به آنها داده شده، نشان داد که مي‌توانند در پست‌هاي مديريتي و رده‌هاي بالاي شغلي فعاليت کنند. شجاعي مي‌گويد، تعداد زيادي از زناني که در اين شهرستان زندگي مي‌کنند، داراي تحصيلات بالا هستند و بعضا پزشک و استاد دانشگاه هم در بين آنها حضور دارد. به گفته او، فضاي ثبت‌نام انتخاباتي به شکلي شده بود که زنان ثبت‌نام‌کننده براي دستيابي به اين کرسي‌ها با هم رقابت هم مي‌کردند و فضا رقابت‌پذير شده بود.
او در ارتباط با پراکندگي شغلي زناني که در انتخابات بخش مرکزي اين شهرستان پذيرفته شده‌اند، مي‌گويد: در بين اين زنان معلم، خانه‌دار، کشاورز و دانشجو هستند و جالب است که رويکرد مردان هم در اين منطقه، رويکرد حمايتي است. به گفته او توانمندي زنان در اين استان باعث شده جايگاه بالايي در پست‌هاي مديريتي پيدا کنند و گاهي تا معاونت استاندار و بخشدار هم پيش رفته‌اند.
جلب اعتماد مردم به مدیریت زنان
اما روستايي که امروز نامش با انتخاب صددرصدي زنان شهرت پيدا کرده، صاحب يک دهيار زن است. زني که به گفته بخشدار مرکز خاش، به دليل متمرکزبودن بر رفع مشکلات اهالي روستا توانسته راه را براي زنان ديگر اين منطقه نيز باز کند، مريم احمدزهي 30 ساله بوده که در رشته مديريت صنعتي تحصيل کرده است. دهيار روستاي افضل‌آباد که اکنون دو دوره است دهيار اين روستاست، درباره دلايل اعتماد اهالي اين روستا به زنان براي اداره شوراي روستا مي‌گويد: من به‌عنوان يک زن تلاش‌هاي زيادي براي اين روستا کردم و به‌همين‌دليل اين اعتماد به‌وجود آمد که اهالي به ساير زنان هم اعتماد کنند.
او از طرح‌هايي مي‌گويد که در طول مدت مديريتش بر دهياري اين روستا به انجام رسانده: «دراين‌مدت توانستم طرح هادي را در روستا اجرا کنم. احياي ساختمان دهياري، ايجاد بانک اطلاعاتي براي کودکان و راه‌اندازي پارک بازي براي کودکان و نوجوانان، روشنايي براي معابر و سنددارکردن خانه‌ها از کارهاي ديگري است که در مدت مديريتم در دهياري روستاي افضل‌آباد انجام داده‌ام.»
احمدزهي از مشکلات زنان براي ادامه تحصيل در اين روستا مي‌گويد که باعث شده زنان نتوانند به سطوح بالاي آموزشي دسترسي داشته باشند: «روستاي ما دبيرستان ندارد و نزديک‌ترين دبيرستان به اينجا پنج کيلومتر دورتر از روستا قرار دارد. به‌همين‌دليل چون امکان رفت‌وآمد به‌لحاظ مالي براي بسياري از زنان اينجا فراهم نيست، امکان ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر از آنها سلب مي‌شود و تعداد محدودي که موقعيت مالي بهتري دارند، مي‌توانند به جاهاي ديگر براي ادامه تحصيل بروند که امکانش با اکثريت زنان اين روستاها وجود ندارد.»
گامي براي دستيابي به سطوح بالاي مديريتي
به گفته احمدزهي، کشاورزي و دامداري و انجام کارهاي هنري همچون سوزن‌دوزي، عمده‌ترين فعاليت‌هايي است که زنان اين منطقه به آن مشغول هستند: «در اين منطقه به دليل خشکسالي، کار کشاورزي و دامداري با سختي مواجه است و به‌هرحال از لحاظ سطح درآمدي، مردم در سطح مطلوبي قرار ندارند. مردان در اين روستا يا به کار کشاورزي مشغولند يا سرباز و مرزبان هستند؛ به‌همين‌دليل زنان، بيشتر در روستا حضور دارند و همين مسئله باعث شد آنها اداره روستا را برعهده بگيرند. زناني هم که عضو شورا شده‌اند، اغلب به کار سوزن‌دوزي و کشاورزي مشغولند. يکي از اهداف آنها اين است که با ورود به شورا، هنرهاي اين منطقه را به همگان بشناسانند و درنهايت بتوانند به پست‌هاي بالاي مديريتي در استان و در سطح کشور دست يابند.»
او از سختي‌هاي کارش دراين‌مدت هم مي‌گويد: «در مدتي که دهيار بوده‌ام و به‌ويژه اخيرا، خيلي از طرف استانداري و بخشداري مورد حمايت قرار گرفته‌ام که در پيشبرد کارم مؤثر بود و توانست اعتماد مردم را هم نسبت به کار زنان بيشتر کند اما به‌هرحال، کار در دهياري، سختي‌هاي خودش را هم دارد و يک کار سياسي است و بايد با فرمانداري، بخشداري، ثبت احوال و جاهاي مختلفي در شهرستان براي حل مشکلات روستا در ارتباط بود. بااين‌حال در سال‌هاي فعاليتم نگذاشته‌ام مشکلات مرا از پاي دربياورند. درحال‌حاضر، مشکل راه‌اندازي مدرسه و جمع‌آوري زباله‌هاي روستا و همچنين کم‌آبي، ازجمله مشکلات روستاست که در حل آنها تنها مانده‌ام و به‌عنوان دهيار، مشکلاتي را هم براي من ايجاد کرده است. احمدزهي با شادي وصف‌ناشدني از حضور زنان در شوراي روستا تمجيد مي‌کند و مي‌گويد: من به آينده زنان در روستا خوشبين هستم چون در مدتي که فعال بودم، تلاش کرديم زنان را در بخش اداره روستا هم توانمند کنيم و به‌اين‌ترتيب، آمادگي آنها را برای حضور در شورا هم افزايش دهيم. به‌همين‌دليل واقعا اميدوارم آنها بتوانند در کارشان موفق باشند.»
