۲۰۱۶؛ سال بازگشت روسیه به قاره آسیا

یک روزنامه روسی در مطلبی به بررسی موفقیت‌ها و شکست‌های سیاست روسیه در آسیا پرداخته و ۲۰۱۶ را سال بازگشت این کشور به قاره آسیا دانسته است.
 
به گزارش انتخاب، روزنامه کامرسانت، چاپ مسکو، در گزارشی تحلیلی نوشته است: سال 2016 برای روسیه سال بازگشت به قاره آسیا بود. اصلی ترین گشایش در رابطه با ژاپن رخ داد که "شینزو آبه" نخست وزیر آن در طول سال گذشته توانست در مبارزه بر سر جلب توجه روسیه، به رقیبی برای چین تبدیل شود. ضمن اینکه مسکو در رابطه با توکیو، فعلا بطور کلی به مسائل اقتصادی بسنده کرده و از لحاظ سیاسی همچنان به آهستگی در مدار پکن در حال حرکت است.
 
نزدیکی به ژاپن و شکست محاصره تحریمی غرب
 

کارشناسان مسائل سیاست مشرق زمین در گفتگو با این روزنامه، متفق القول موفقیت در روابط مسکو با توکیو را مهمترین رویداد سال 2016 نامیده‌اند.

 

"شیزو آبه" بالاخره توانست روابط دوجانبه را از محدوده مشاجره بر سر حق مالکیت جزایر کوریل جنوبی خارج کرده و به جبهه اقتصادی بکشاند.

 

نخست وزیر ژاپن در جریان سفر غیررسمی ماه مه سال گذشته خود به روسیه، طرح همکاری در هشت زمینه را پیشنهاد داد که شامل عرصه پزشکی، ساخت و ساز شهری، تجارت کوچک و متوسط، انرژی، صنایع مختلف، زیرساختها، تبادل فناوری و روابط انسانی می شد که به گفته وی، بر اساس تجزیه و تحلیل پیام "ولادیمیر پوتین" (رئیس جمهوری روسیه) به مجمع فدرال روسیه برنامه ریزی شده است.

 
مقامات دو کشور در طول تابستان در خصوص فهرست طرح‌های مشترک به توافق رسیدند. در جریان سفر 16-15 ماه دسامبر ولادیمیر پوتین به ژاپن، طرفین بیش از 80 توافقنامه بین وزارتخانه‌ای و تجاری امضاء کردند. اکثر این توافقات در حد یادداشت‌های غیرالزام آور بود، ولی برخی شرکت‌های ژاپنی موفق به انعقاد قراردادهای واقعی با طرف‌های روسی شدند که در فهرست تحریم‌های غربی قرار دارند. کارشناسان سیاسی در روسیه از این مسئله بعنوان «شکست محاصره تحریمی غرب» یاد می‌کنند.
 
به نوشته کامرسانت، در این بین پیشرفتی در روند مشاجره ارضی بین دو کشور رخ نداد، ولی مسکو و توکیو در مورد «مدیریت مشترک» جزایر کوریل به توافق رسیدند که بخاطر آن «رژیم حقوقی خاصی» در حال تهیه است.
 
در میان توافقات دوجانبه مهم می توان به اعطای اعتبار مالی به شرکت روسی «نوا تک» به ارزش 200 میلیون یورو از طرف بانک همکاری بین المللی ژاپن اشاره کرد. شرکت گازپروم روسیه نیز توانست اعتبار مالی معادل 800 میلیون یورو از کنسرسیوم بانک‌های ژاپنی که شرکت «سومیتومو میتسویی» اصلی ترین آنهاست، دریافت کند. قراردادهای مشارکت مهمی نیز در زمینه نفت و گاز بین شرکت‌های معتبر دو کشور به امضاء رسید و در نهایت هم توکیو تسهیلاتی برای اعطای روادید به شهروندان روسی در نظر گرفت.
 
حمایت مسکو از پکن در مناقشات مربوط به جزایر دریای جنوبی چین
 
این روزنامه در ادامه تحلیل خود می نویسد، اگر سال 2014 و 2015 پر از ژست‌های مشترک از روابط دوستانه روسیه و چین بود، ولی سال 2016 دو کشور تصمیم گرفتند کمی درنگ کرده و ببینند طرح‌های مشترک تاکنون به کجا انجامیده است. ضمن اینکه دورنمای روشن بیشتر در عرصه زیرساختاری بود که نمونه آن ایجاد دو مسیر جدید خط آهن ترانزیتی بین دو کشور است. در عین حال همکاری‌های روسیه و چین در عرصه نفت و گاز و صنایع نیز همچنان رو به توسعه پیش می‌رود.
 

به عقیده اکثر کارشناسان، مهمترین رویداد در جهت گیری سیاست خارجی روسیه در قبال چین، حمایت عملی مسکو از ادعای پکن در مورد جزایر دریای چین جنوبی است که دادگاه لاهه در تاریخ 12 جولای این ادعا را غیرقانونی اعلام کرد. برغم آنکه روسیه اعلام نموده که در این زمینه موضع گیری رسمی نخواهد کرد، ولی "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در ماه می با مواضع بین المللی در این رابطه مخالفت کرد که با استقبال مقامات پکن مواجه شد.

 

ولادیمیر پوتین هم در نشست سران گروه 8، از مواضع چین حمایت کرد. در ماه سپتامبر سال 2016 روسیه و چین برای نخستین بار مانور نظامی مشترکی را در محدوده آب‌های ساحلی دریای چین جنوبی اجرا کردند. بسیاری از کارشناسان از این رویداد بعنوان «لغزش مسکو در وابستگی به پکن» نام بردند که در عرصه سیاست خارجی روسیه بطور مشخص بعد از بحران در روابط روسیه با غرب شدت گرفته است.  

 
روسیه و کشورهای آسه‌آن
 

کامرسانت می افزاید: در رابطه با سایر کشورهای آسیایی، نتایج به این صورت مشخص نبوده، ولی در این زمینه نیز موارد جالبی قابل ذکر است: در ماه می سال 2016 نشست سران روسیه و مجمع کشورهای آسیای جنوب شرق آسیا (آسه آن) در سوچی روسیه برگزار شد که در جریان آن طرح کلی همکاری‌ها برای دوره زمانی 2020-2016 به تصویب رسید.

 

شرکت «راس نفت» روسیه در ماه مارس حفاری در خاک ویتنام را آغاز کرد که این نخستین بار است که یک شرکت روسی به عملیات بین المللی پرداخته است.

 

ویتنام همچنین در ماه اکتبر نخستین کشوری شد که با کشورهای عضو اتحاد اقتصادی اورآسیایی به رهبری روسیه، منطقه کامل آزاد تجاری ایجاد کرد. بررسی دورنمای ایجاد منطقه آزاد تجاری با کشورهای سنگاپور، تایلند و کره جنوبی نیز آغاز شده است.

 

روسیه بالاخره موفق شده تا توافقنامه مربوط به اجتناب از مالیات مضاعف را با کشورهای چین، هنگ کنگ و سنگاپور امضاء کند. به گفته یک منبع غیررسمی در مسکو، اجرای این طرح راه شرکت‌های روسی به بازارهای آسیایی را می گشاید. به عقیده بسیاری از کارشناسان، بازار سیاه «یک توان بالقوه بزرگ غیراستفاده شده» برای روسیه است: میزان مبادلات بازرگانی روسیه با کشورهای آسیایی که از سال 2015 شروع به رشد نمود، همچنان رو به افزایش است.

در واقع مبادلات بازرگانی با چین طی 11 ماه سال 2016 به میزان 1،6 درصد افزایش یافته و به 62.4 میلیارد دلار رسید.

 

در رابطه با ژاپن، این میزان چندان درخشان نیست و میزان مبادلات بازرگانی بین دو کشور به روند رو به کاهش خود ادامه داده و طی ماه‌های ژانویه تا سپتامبر 28 درصد کاهش داشته که میزان آن 11.5 میلیارد دلار در مقایسه با 33.2 میلیارد دلار در سال 2013 بوده است.

 
روابط روسیه و دو کره
 

این روزنامه در پایان نوشته است: روابط روسیه با کره جنوبی در سال 2016 با چند شگفتی همراه بود. آزمایش هسته‌ای پیونگ یانگ، شورای امنیت سازمان ملل را مجبور به تصویب قطعنامه شماره 2270 در ماه می نمود که خرید از کره شمالی را ممنوع کرد که به میزان 80 درصد صادرات سنتی این کشور را کاهش داد.

 

بعد از آن کره جنوبی از طرح مشترک با روسیه و کره شمالی در زمینه ترانزیت زغال سنگ از روسیه به بنادر کره شمالی و انتقال دریایی آن به این کشور خارج شد، در حالیکه در قطعنامه شورای امنیت، این طرح مورد استثناء قرار گرفته بود. ضمن اینکه جنجال سیاسی پاییز سال گذشته در کره جنوبی به استیضاح رئیس جمهوری "پارک گئون هی" منجر گردید.

 

رئیس جمهوری بعدی این کشور به احتمال قوی رهبر جناح چپ خواهد بود که بطور مرسوم به همکاری با کره شمالی تمایل دارد و به همین دلیل طرح مذکور ممکن است بار دیگر به نفع روسیه از سرگرفته شود.