سفر آمانو به تهران برای بازتایید تعهد ایران به برجام

بررسی و نظارت بی طرفانه آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی بر اجرای برجام خواست مقام های جمهوری اسلامی ایران در گفت وگوهای دیروز با مدیرکل این سازمان بود. در برابر، آمانو بار دیگر با اشاره به اقدام های سازنده و اعتمادساز ایران در همکاری با آژانس بر تعهد تهران به برجام مهر تایید زد.

«یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی دیروز یکشنبه بیست وهشتم آذرماه وارد تهران شد و با «حسن روحانی» رییس جمهوری، «علی‌اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه دیدار و گفت وگو کرد. محور اصلی این گفت وگوها همکاری ‌های ایران و آژانس در زمینه‌ های گوناگون فنی، پادمانی و دیگر موضوع های همپیوند با برجام بود.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی از همان آغاز مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم تا به امروز که حدود یک سال از اعلان رسمی اجرای برجام می گذرد، همکاری نزدیکی را با یکدیگر تجربه کرده اند.

***آمانو و تایید مجدد پایبندی ایران به توافق هسته ای

آژانس بین المللی انرژی اتمی از مهرماه سال 1392 و شروع دور تازه گفت وگوهای هسته ای بین ایران و گروه 1+5، با گزارش های ماهانه و فصلی، نقش قابل توجهی در فرایند گفت وگوها داشت. نکته برجسته و پرتکرار در گزارش های این نهاد معتبر بین المللی، پایبندی ایران به تعهدها بوده است.

آخرین گزارش فصلی مهم آژانس بیست وششم دی ماه پارسال درست روز اعلان اجرای برجام منتشر شد؛ گزارشی که به دنبال آن موانع پیش روی شروع مرحله اجرا از میان برداشته شد. در این گزارش تصریح شد که ایران در چارچوب توافق اتمی با 6 قدرت جهانی بر سر ذخایر اورانیوم و آب سنگین، به تعهدهای خود پایبند بوده است. بر پایه توافق هسته ای، مسوولان کشورمان در مقابل برداشته شدن تحریم های هسته ای پذیرفتند که ذخایر اورانیوم با غنای تا 3.67 درصد خود را کمتر از 300 کیلوگرم و ذخایر آب سنگین را در سطح 130 تن نگهدارند. 

سخنان آمانو در تایید اقدام های سازنده و اعتمادساز ایران دیروز بار دیگر تکرار شد. در دیدار مدیر کل آژانس با صالحی همچنین فرصتی پیش آمد تا 2 طرف درباره موضوع های مختلفی چون تولید و نگهداری آب سنگین، اورانیوم غنی شده و ذخایر ایران، تحقیق و توسعه و همچنین محتوای فرمان رییس جمهوری در خصوص پیشران های هسته ای گفت وگو کنند.

بررسی و نظارت کارشناسانه و بی طرفانه بر اجرای برجام از جمله مسوولیت های مهمی است که بر عهده این سازمان اثرگذار بین المللی نهاده شده است. با توجه به همین مسوولیت ها، روحانی در دیدار دیروز خود با مدیر کل آژانس اظهار کرد: گزارش‌ های آژانس باید فنی و بی‌ طرفانه بوده و انتظار داریم، آژانس در زمینه همکاری ‌های فنی، کسب فناوری صلح ‌آمیز هسته ‌ای و تجارت هسته ‌ای نیز به وظیفه خود به خوبی عمل کند. 

آمانو نیز با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران از زمان اجرای برجام به تمامی تعهدهای خود در این توافق به خوبی عمل کرده است، خواستار پایبندی 2 طرف به اجرای تعهدهای خود در برجام شد و تاکید کرد که که آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی با همه توان از اجرای ‌آن حمایت می ‌کند.

با وجود اجرای کامل و دقیق برجام از سوی جمهوری اسلامی ایران، اقدام اخیر قانونگذاران آمریکایی در تمدید تحریم های ده ساله علیه ایران موسوم به «ایسا» به مثابه کنشی ضدبرجامی سبب شده تا واشنگتن در جایگاه متهم بدعهدی در این زمینه قرار گیرد.

*** سفر آمانو به تهران در فضای چالش آفرینی تازه آمریکا 

همچنان که اشاره شد پس از گذشت 17 ماه از توافق هسته ای و 11 ماه از اعلان اجرای برجام، کنگره آمریکا تحریم های ایسا را برای یک دهه دیگر تمدید کرد. مجلس سنای ایالات متحده یازدهم آذرماه با 99 رای مثبت و بدون هیچ رای مخالفی این طرح را تصویب کرد. پیش از آن نیز اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با 419 رای موافق و تنها یک رای مخالف بر این طرح مُهر تایید زدند. 

پس از تصمیم قانونگذاران آمریکایی، خودداری «باراک اوباما» از امضای مصوبه کنگره نیز به دلیل رای قاطع نمایندگان و سناتورهای این کشور مانع از تبدیل مصوبه به قانون نشد تا نقض یا پابرجامی مفاد برجام به اختیارات اجرایی دولتمردان واشنگتن واگذار شود.

اگرچه تحریم های ایسا از نظر زمانی قبل از قطعنامه های شورای امنیت و تحریم های هسته ای و به ادعای آمریکایی ها از لحاظ حقوقی بی ارتباط با توافق ایران و 1+5 است اما در صورت عملیاتی شدن، اجرای برجام را با مشکل مواجه خواهد کرد؛ موضوعی که باعث شد مقام های کشورمان به آن واکنش نشان دهند. دستور رییس جمهوری در پیام های جداگانه به وزیر امور خارجه و رییس سازمان انرژی اتمی را می توان در همین راستا دانست. 

روحانی در فرمان خود به وزارت امور خارجه برای ماموریت این نهاد فرصتی یک ماهه تعیین کرد و در پیوند با این ماموریت نوشت: نظر به این‌که دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلّل و اهمال نموده و با توجه به ‏تمدید اخیر قانون تحریم‌ های ایران (آیسا) ‌که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را بعنوان نقض ‏برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورایعالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به وزارت ‏امور خارجه دستور داده می‌شود نسبت به اجرای مراحل پیش ‌بینی شده در برجام برای رسیدگی به موارد ‏نقض، اقدام نموده و دیگر پیگیری‌ های حقوقی و بین ‌المللی لازم را نیز به‌ طور جدّی معمول دارد.‏ 

رییس جمهوری همچنین ماموریتی برای سازمان انرژی اتمی ظرف بازه زمانی سه ماهه در نظر گرفت. در این دستور محور نخست به برنامه‌ ریزی برای طراحی و ساخت پیشران هسته‌ ای برای بهره ‌گیری در حوزه حمل ‌ونقل دریایی با ‏همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی اختصاص یافت. محور دوم نیز دربردارنده مطالعه و طراحی «تولید سوخت» مصرفی پیشران هسته ‌ای با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی بود. پیشران های هسته ای رآکتورهای کوچکی است که نقش محرک را در شناورها و کشتی های نظامی و تجاری دارد. امروز کشورهای برخوردار از این فناوری انگشت شمارند که آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و هند از آن جمله اند.

با توجه به آنچه گفته شد دستورات رییس جمهوری نیز در راستای استفاده از ظرفیت های هسته ای کشور و در چارچوب تعهدات برجامی مورد تایید آژانس صورت گرفته تا نشانگر تداوم و افزایش توانمندی های هسته ای در چارچوب های مشروع و صلح آمیز باشد و پیامی روشن را متوجه اقدام های ضدبرجامی قانونگذاران آمریکایی سازد.