سفیر اسبق کشورمان در امارات متحده عربی معتقد است که رابطه عربستان و آمریکا در بلند مدت یا حتی در میان مدت، تغییر آنچنانی نخواهد داشت.
زهره نوروزپور: دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا، در کارزارهای انتخاباتی خود بارها به رابطه دولت قبل ایالات متحده با عربستان سعودی حمله و از آن انتقاد کرد. او همچنین می داند که عربستان هم مدافع سرسخت خانم کلینتون بود. پس از پیروزی ترامپ عادل الجبیر پس از تهدید های نفتی ترامپ علیه سعودی، سه مرتبه به واشنگتن سفر کرد، تا برنامه های آینده این دو کشور را مورد بررسی قرار دهد، در خصوص اینده روابط عربستان و آمریکا با دکتر حمیدرضا آصفی، سفیر اسبق کشورمان در امارات متحده عربی گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:
با توجه به موضع گیری های ترامپ علیه عربستان سعودی، پیش بینی شما از آینده روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور به چه صورت است؟
تمرکز ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود بیشتر روی سیاست داخلی بود، به خصوص اشتغال، اقتصاد و تولید، به سیاست خارجی کمتر پرداخت، انجایی هم که در خصوص دیپلماسی ایالات متحده برجسته کرد چند نکته را مطرح کرد، یکی رابطه با روسیه، سیاست شکست خورده اوباما در خاورمیانه، برجام و همچنین در خصوص عربستان اظهارات منفی داشت.
به گونه ای که تعبیر شد سیاست ترامپ برخلاف دولت قبلی، فاصله گرفتن از سعودی ها خواهد بود. این نکته را فراموش نکنیم که سعودی ها در کنار قطری ها بیشترین کمک مالی را به خانم کلینتون کردند و پنهان هم نمی کردند که آن ها علاقه دارند به پیروزی کاندید مطبوع خودشان. مجموعه این مسائل باعث شد که وقتی اقای ترامپ به قدرت رسید سعودی ها قدری احساس نگرانی کنند، که ایا رابطه سنتی با امریکا دچار خدشه و خلل می شود یا خیر، به همین دلیل از زبان دوگانه استفاده کردند. همانطور که در رسانه های این کشور و برخی مسولین عربستان که ترامپ را تهدید کردند.
آنها به اقای ترامپ گفتند که سختگیری زیاد باعث می شود که موسسات شما در عربستان دچار مشکل شود و همین طور همکاری های اقتصادی میان دو کشور، تماس های سیاسی که در سطح وزیر خارجه سعودی اقای عادل الجبیر شکل گرفت به خاطر همین امر بود که هم وضعیت را بررسی کنند و هم از ایجاد مشکل در روابط خودشان با دولت امریکا در زمان ریاست جمهوری ترامپ جلوگیری کنند.
این رفت و آمد جبیر به واشنگتن ایا نتایج مطلوب عربستان را به دنبال خواهد داشت؟
اقای ترامپ در موضوعات خاورمیانه و سیاست خارجی مواضعش خیلی ثبات نداشته است. خیلی از انها را عوض کرد، در خصوص برجام هم همین کار را کرد، در خصوص حتی پناهجویان به نوعی لحن خود را عوض کرد یا همین طور در مسائل مختلف، در خصوص عربستان هم من تصور می کنم مواضعش به تدریج تعدیل شود.
یعنی با همان شدتی که صحبت می کرد عمل نکند، به خصوص اینکه انگیزه های اقتصادی برای ترامپ و دولت امریکا و هرکسی که در امریکا روی کار باشد با توجه به اینکه آن ها اخلاق محور نیستند وبیشتر به مسائل مالی نگاه می کنند، معلوم نیست سیاست هایی که قبلا اقای ترامپ اعلام کرده است ادامه دهد. احتمال تجدید نظر و تغییر زیاد است. به خصوص اینکه لابی سعودی در کنگره و سنا که در حال حاضر دست جمهوری خواهان است نفوذ گسترده ای دارد چرا که سعودی هزینه هنگفتی را صرف آن می کند، مهمتر از همه این موارد باید دید که سکان وزارت خارجه دست کدام گزینه مورد نظر ترامپ می افتد چرا که همه گزینه هایی که برای تصدی این پست مطرح شده است همگی رابطه بسیار خوبی با عربستان دارند.
لذا به نظر می رسد در بلند مدت یا حتی در میان مدت، ما شاهد تخریب رابطه سعودی با آقای ترامپ نخوایم بود. لابی ها و انهایی که کنار ترامپ هستند به گونه ای عمل می کنند که رابطه انها به صورت جدی اسیب نبیند. این تحرکات سیاسی اقای جبیر هم می تواند مزید بر علت شود. ضمن اینکه به هرحال روشن است که هرکسی در کاخ سفید بیاید، اولین اولویت آن حفظ امنیت رژیم صهیونیستی و بعد از ان استفاده ابزاری کردن از متحدین عرب آمریکا است.
ارزیابی شما از تهدیدهای نفتی دو طرف نسبت به یکدیگر چیست؟ اینکه اقای ترامپ اعلام کرد از سعودی نفت نمی خرد و عربستان در پاسخ گفت منتظر عواقب این تصمیم باشید.
به نظرم بیشتر لفاظی های سیاسی است. به تدریج لحن انها و ادبیات انها عوض میشود. مگر اینکه اتفاق خاصی رخ دهد! من فکر میکنم طرفین از لابی ها و نیروهای سوم استفاده می کنند و نمی گذراند روابطشان به صورت جدی خدشه وارد شود.
به خصوص اینکه منافع اقتصادی طرفین در گرو یکدیگر است و منفعت آن زیاد است. دولت هایی که در امریکا هستند اخلاق محور نیستند که که به آن چیزی که می گویند پایبند باشند بلکه انها منافع محور هستند. لذا بررسی می کنند که منافعشان چگونه ایجاب می کند، بله اگر منافعشان این گونه باشد که با سعودی به طور کامل قطع روابط کنند یا مثل گذشته نباشند، این کار را انجام می دهند، ولی ظواهر امر نشان نمی دهد که این طور باشد. کما اینکه اینها لابی های پشت پرده را فعال می کنند.
باید ببینیم اطراف ترامپ را چه کسانی می گیرند؟ اینکه ترامپ گزینه دست به نقدی برای جایگزینی عربستان دارد؟ یا در تصویر بزرگتر امریکا از این تهدید عربستان دنبال اخاذی و استفاده منافع بیشتر است؟ یا واقعا قصد دارد سیاستش را نسبت با آن ها تغییر دهد؟ این ها سوال هایی است که باید در اینده پاسخ داده شود، زود است که به جواب این ها برسیم، باید صبر کرد شکل گیری تیم ترامپ را تا دوماه دیگر دید که پس از گرفتن سکان قدرت چگونه خواهد بود.
با توجه به اینکه عربستان در روند توافقات هسته ای مخالف سرسخت برجام بود، پس از اینکه ترامپ اعلام کرد این معاهده بین المللی را نقض می کند، اولین واکنش از سوی ترکی الفیصل رئیس دستگاه اطلاعات عربستان بود که اعلام کرد نقض برجام اشتباه است، دلیل این واکنش عربستان و همین طور رژیم صهیونیستی چه بود؟
به این خاطر که یک مساله برای آنها کاملا روشن است، اینکه اگر برجام نقض شود ایران به عقب برنمی گردد، درحال حاضر تحریم ها برطرف شده است، ما از بند هفتم منشور سازمان ملل خارج شده ایم، روابطمان با اروپا شکل گرفته است، اینها قابل بازگشت نیست. اگر برجام از بین برود جمهوری اسلامی بر اساس منافع خودش تصمیم گیری می کند.
راجع به موضوعات هسته ای و فعالیت هسته ای دیگر محدودیت ها را مثل گذشته نمی پذیرد و این مساله موجب نگرانی سعودی هاست چرا که اگر برجام از سوی آمریکا نقص شود ، حقانیت ایران ثابت می شود و جامعه جهانی از جمهوری اسلامی حمایت می کند در این صورت امریکا و متحدانش اعم از عربستان و رژیم صهیونیستی منزوی می شوند که این نهایت نگرانی و وحشت سعودی ها است.
دیگر اینکه سعودی ها به این امر واقف هستند که اگر امریکا از در تقابل با ایران وارد شود و منطقه دچار مشکل شود، یکی از کشورهایی که هزینه سنگینی خواهد داد عربستان خواهد بود. ضمن اینکه احساس می کنند برجام با این وضعیت، با توجه به بداخلاقی های امریکایی ها و اینکه امریکا به تعهدات خود پایبند نیست و حتی یک نوع بازدارندگی برای کشورهای اروپایی ایجاد کرده است، احساس می کنند که همین روال اجرای برجام هم می تواند برای آنها مناسب باشد.
لذا نگرانی جدی انها از اقدامات و تصمیماتی هست که ایران در صورت نقض برجام از سوی امریکا ممکن است نشان دهد و این مسائل باعث شود که ترکی الفیصل و مسولین سعودی از امریکا بخواهند که به برجام پایبند باشند.
