نشست‌های زمین در تهران، سریالی شده است؟

عضو هیات رییسه شورای شهر تهران معتقد است فرونشست ماه های اخیر تهران سریالی نیست زیرا منشا هر کدام با دیگری متفاوت است و کمیسیون عمران شورا نیز در حال بررسی این حوادث است.

زمین نیز این روزها با مدیریت شهری همراه نیست و طی ۴ ماه گذشته ۷ بار در تهران دهان باز کرده است اما منشا این نشست های سریالی چیست؟

ابوالفضل قناعتی عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران اما با به کار بردن تعبیر نشست های سریالی موافق نیست. او با بیان این که منشا هر کدام از نشست های زمین در پایتخت متفاوت است به مهر گفت: یک بار نشست زمین به دلیل حفاری های مترو بوده، بار دیگر ترکیدگی لوله آب. اما منشا اصلی این فرونشست ها بهره برداری بیش از حد از آب های زیر زمینی است.

وی ادامه داد: در حوادثی که به دلیل سهل انگاری مدیریت شهری این حوادث روی داده است، شورا ورود پیدا کرده و تذکرهای لازم را خواهد داد اما در برخی حوادث شهرداری نه مسئولیتی دارد و نه تقصیری.

قناعتی با اشاره به ورود کمیسیون عمران شورای شهر تهران به موضوع نشست های زمین گفت: عوامل مختلفی که زمینه ساز نشست زمین در تهران هستند و راهکارهای پیشگیری از این حوادث بررسی می شود.

نشست زمین تهدید آینده پایتخت

سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران هم در گفتگو با مهر با بیان اینکه اگرچه حجم و اندازه آثار تخریبی فرونشست های تهران قابل مقایسه با بحران هایی مثل سیل، زلزله و .. نیست، گفت: با توجه به تراکم جمعیت شهری در تهران و به ویژه مناطق مرکزی و جنوبی این امکان وجود دارد که در آینده فرونشست ها تبدیل به اصلی ترین مخاطره محیطی پایتخت شود. امروز در سطح جهان چالش تغییر اقلیم و ردپای اکولوژیکی شهرها بر محیط زیست یک موضوع کاملا جدی است و می توان گفت که فرونشست ها در تهران نیز به دلیل بی توجهی به شرایط زیست محیطی پایتخت است.

دلایل متعددی در چرایی بروز این مخاطرات طبیعی در تهران مورد اشاره قرار گرفته است اما اغلب کارشناسان معتقدند که مساله اصلی را باید در دو مقوله سستی خاک تهران و همچنین دستکاری در شبکه هیدرولوژی آب جستجو کرد.

به گفته طباطبایی در مناطق شمالی تهران عدم تناسب جنس خاک با ساخت و سازها اصلی ترین دلیل فرونشست است که حتی برخی از معماران را نیز به جد دچار مشکل کرده و در جنوب شهر عمده فرونشست ها به دلیل انحلال تشکیلات زیرسطحی سیالات است. زمین شناسان معتقدند تشکیلات زیرسطحی پایتخت به واسطه انحلال توده آهکی به تدریج از بین رفته و کارست ایجاد می شود که در نهایت منتج به فرونشست های سریالی می شود.

وی یادآور شد: باید در نظر داشته باشیم شبکه هیدرولوژی آب تهران به دلیل ساخت و سازهای گسترده دچار تغییرات شده است. سطح تهرانی که سال ها با قنوات زندگی کرده امروز در برابر نفوذ آب مقاوم شده است و همین عامل نیز باعث شده تا سفره های زیرزمینی تبدیل به حفره های مکنده تهدیدزا شوند. به تبع زنده کردن این سازه های آبی می تواند تا حدودی خطر ها را کاهش دهد. ضمن آنکه شبکه آب رسانی در تهران نیز دچار فرسودگی شده و باید چاره ای اندیشید چراکه این فرسودگی و نشت آب می تواند در کنار سستی خاک و حفره های خالی قنوات شدت وقوع بحران ها را تشدید کند.

تاثیر فرونشست ها بر خسارت زلزله احتمالی پایتخت

مشاور معاون عمرانی شهردار تهران با بیان این که تهران از جمله کاندیداهای اصلی زلزله های آتی در منطقه هستند و این یک واقعیت غیرقابل انکار است گفت: در صورت بروز بحران زلزله فرونشست ها می توانند شدت و حدت خسارت های وارد شده را دو چندان کنند. اما آنچه که در این میان جای تاسف دارد فقدان یک مدیریت یکپارچه است. از هم گسیختگی در مدیریت شهر ثمره ای جز کند شدن سرعت ایمن سازی تهران در برابر مخاطرات طبیعی و غیرطبیعی را نخواهد داشت.

او ادامه داد: مرور تجارب جهانی نیز این نکته را برای ما یادآوری می کند که تغییر اقلیم، چالش‌های فعلی شهرها را تشدید خواهد کرد. این چالش‌ها عمدتا فقیران شهری را که مجبورند در مسیر سیلاب‌ها و مکان‌های مستعد لغزش و فرونشست زمین زندگی کنند، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد. آنها بیشترین خسارت ناشی از تغییر اقلیم را متحمل خواهند شد و چنانچه روند تغییر اقلیم بدین صورت افزایشی باشد این تأثیرات به مراتب شدیدتر خواهد شد. شهرها به خودی خود با مشکلات فراوانی روبه رو هستند که اضافه شدن مشکل تغییر اقلیم معضلات آنها را دوچندان می‌کند و چالش زمانی حادتر می‌شود که شهرها مجبورند هرهفته بیش از ۳ میلیون سکنه جدید را پذیرا باشند. شهرها اغلب به عنوان مخرب محیط زیست و اضافه بار اکولوژیکی طبیعت قلمداد می‌شوند اما آنها همزمان می‌توانند به عنوان یک مدل و نمونه از کارایی زیست محیطی نیز در نظر گرفته شوند چرا که با افزایش تراکم و مدیریت بهتر، هزینه ارائه خدمات کاهش می‌یابد، نوآوری ترویج و رفاه از طریق توسعه اقتصادی میسر می‌شود.

با این تعابیر می توان گفت تهران و دیگر شهرهای ایران در مسیر توسعه خود می بایست ابعاد زیست محیطی را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهند چرا که بی توجهی به این ابعاد عملا روند توسعه شهری را مختل می کند