پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : شرق: «مداح‌ها اتاق فکر دارند»، این را روح‌الله بهمنی از مریدان «عبدالرضا هلالی» و از طیف مداحان جوانی که زمانی به احمدی‌نژاد خیلی نزدیک بودند، گفته است. اگرچه نگفته است اعضای این اتاق فکر چه کسانی هستند و اینکه طیف مداحان سیاسی معروف چه نقش و حضوری در این اتاق فکر دارند؛ گرچه اخبار و شواهد حاکی از این است که مداحان سیاسی مشهور، تاکنون مسیر خود را رفته‌اند و چندان تابع خانه یا کانون مداحان نیستند. اگرچه رئیس کانون مداحان و مدیرعامل خانه مداحان وجود چنین اتاق فکری را تأیید می‌کند؛ اما آن‌طورکه از صحبت‌هایش در گفت‌وگو با «شرق» پیداست، این نهادها نقش نظارتي چندانی، به‌ویژه درباره مداحان مشهور سیاسی ندارند و برعکس، آنها را از هرگونه نقدی مبرا می‌داند. این در حالی است که «محسن طاهری»، رئیس سابق خانه مداحان، پیش از این گفته بود: «ارضی و حدادیان برای خودشان تشکیلات دارند. با ما خیلی مشورت نمی‌کنند و همه را در جریان تصمیمی که می‌خواهند بگیرند، نمی‌گذارند. لیدرهای آنها هم مشخص و شناخته‌شده و یک‌سری افراد سیاسی هستند. خود آقای حدادیان سال‌هاست با آقای ابوترابی ارتباط نزدیک دارد و به طیف این آقایان نزدیک است. آقای ارضی و دوستان دیگر هم، کسانی دارند که مسائل سیاسی را قطعا با آنها به مشورت می‌گذارند».
«محسن طاهری» روز گذشته در پاسخ به اینکه آیا وجود اتاق فکر را تأیید می‌کند به «شرق» گفت: «در زمان ما یک چیزهایی تحت این عنوان وجود داشت؛ اما مربوط به گذشته است و من درباره الان خبری ندارم».
روح‌الله بهمنی روز گذشته گفته است: «گاهی مداحان جمع می‌شوند، صحبت‌هایی می‌کنند؛ ولی اینکه یک نفر از بالا به‌طور دیکتاتوری دستور دهد و بگوید همه این کار را کنند، خیر این‌طوری نیست. اگر هم حرفی زده بشود یک اتاق فکر تشکیل می‌شود، همه نظرات‌شان را می‌دهند و در نهایت براساس خردجمعی تصمیم می‌گیرند». او با بیان اینکه «مداحان شاخص در همه ایران فکر نمی‌کنم بیش از ١٠ تا ١٥ نفر باشند»، گفته است: «یعنی رده یک‌هایی که جلسات و مستمعان قوی دارند. جمع‌کردن اینها هم خیلی کار سختی نیست؛ یا از طریق جلسات مستمر با هم در ارتباط‌اند یا اگر امکان حضور در جلسات هم نباشد، مسائل مهم جامعه را نیز با هم مطرح می‌کنند. همیشه سعی کردیم تصمیم‌گیری‌های درست را انجام دهیم». او با اشاره به اینکه «مداحان جوان هم عضو این اتاق فکر هستند»، گفته است: «این‌طور نیست که مثلا فقط مداحانی که به بیت رهبری دعوت می‌شوند، عضو اتاق فکر باشند. اکثر آقایان که جلسات بزرگ و قوی و تأثیرگذار در کشور دارند، در اتاق فکر حضور پیدا می‌کنند. در جلسات ما، در حد بضاعت سعی می‌شود که فرامین حضرت آقا رعایت شود».
مداحی سیاسی و منصور ارضی
اشاره «بهمنی» به اتاق فکر مداحان در شرایطی است که «هاشم‌زاده‌هریسی» نماینده مجلس خبرگان، روز گذشته در نقد عملکرد مداحان، با اشاره به اینکه مداح مجتهد نیست، به ایسنا گفت: «نباید مردم را تکفیر کنیم؛ یک روز به این بگوییم شمر، فردا به آن یکی بگوییم، عمر سعد. اینها ظلم به امام حسین است. شمرها را زیاد نکنیم. بیایید دوستان امام حسین را زیاد کنیم، اگر همین منوال پیش برود، چیزی برای امام حسین باقی نمی‌ماند. نباید عزاداری امام را با گناه و زشتی آمیخته کنیم». حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی افتخاری، نماینده مردم فومن و عضو مجمع نمایندگان روحانی مجلس هم روز گذشته به ایسنا گفت: «مداحان و ذاکران اگر واقعا پیرو مقام معظم رهبری هستند، باید به‌جای طرح مسائل سیاسی و آمیخته به خودخواهی‌ها و منیت‌ها، بصیرت‌آگاهی کنند. خدای‌نکرده اگر فضاهای عبادی و هیأت‌های عزاداری، به سخنان سیاسی تهی از عبودیت اختصاص یافت، کل نظام ضرر می‌کند».
انتقادهایی از این دست البته تازگی ندارد؛ اما به احتمال زیاد اشاره‌ای است به سخنرانی اخیر حاج‌منصور ارضی، مداح مشهور که شب سوم محرم در مسجد ارگ در حین مداحی گفت: «بمیرند آنهایی که هر غلطی که بخواهند بر زبان جاری می‌کنند. از بس که حروم خوردند، این حرف‌ها را می‌زنند. الان هم می‌خواهند شب تاسوعا جوان‌ها را بکشانند، میدان کربلا را ول کنید بیایید میدون بازی. نقشه‌ها زیاده شما مردم باید بیدار بشید. شما هرکدام اعتراض کنید، یواش‌یواش می‌فهمند. دنبال درگیری هستند، اگر حزب‌الله خشمش بگیره، همشون رو نابود می‌کنه». این سخنان او بعد از انتشار نامه «علی مطهری» نایب‌رئیس مجلس خطاب به آیت‌الله «محمد یزدی» بیان شده است؛ «مطهری» به رئیس شورای‌عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که خواستار برگزارنشدن مسابقه فوتبال ایران و کره هم‌زمان با شب عاشورا شده بود، نوشته بود: «به نظر می‌رسد که ابراز حساسیت بیش‌ازحد نسبت به این موضوع، امری ضدتبلیغ دین به شمار می‌رود. فرضا مردم برای گلی که ایران به کره‌جنوبی بزند، خوشحال شوند و عده‌ای ابراز شادی کنند. آیا این امر به معنی خوشحالی و شادی برای شهادت امام حسین علیه‌السلام و هتک حرمت و اهانت به ساحت سیدالشهداست؟ علاوه بر اینکه مردم در چنین موقعیت‌هایی به‌خوبی می‌دانند که چگونه رفتار کنند و چندین سال پیش شبیه این اتفاق برای مسابقه تیم استقلال تهران و دالیان چین افتاد و تماشاگران رفتاری ستودنی داشتند... . وظیفه روحانیت و مصلحان جامعه است که با نقاط ضعف جامعه و آداب و رسوم خرافی که مانند زنجیر به دست و پای مردم بسته شده است، مبارزه کنند، نه اینکه سوار بر این موج‌ها شوند...». «علی مطهری» در ادامه نامه خود آورده بود: «این‌جانب جناب‌عالی را در مجموع یک روحانی عالم و روشنفکر می‌دانم؛ ولی رویکردی مانند آنچه درباره مسابقه فوتبال ایران و کره‌جنوبی ابراز کردید، برایم قابل هضم نیست و معتقدم عده‌ای را از دین گریزان می‌کند». آیت‌الله محمد یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس سابق مجلس خبرگان، با اشاره به برگزاری مسابقه فوتبال ایران و کره در شب عاشورا خطاب به وزیر ورزش گفته بود: «اگر شما بتوانید این برنامه را حذف کنید، هر نوع زیان، خسارت و ضرری که از حذف این برنامه وجود داشته باشد، در برابرش سودی از احترام به تاسوعا و عاشورا به دست می‌آید که بیشتر است. می‌گویید قبل بازی روضه‌خوانی انجام می‌دهیم؛ اما جلسه به صورت شادمانی برگزار می‌شود؛ ازاین‌رو پیشنهاد می‌کنم که محاسبه دقیق‌تری انجام و اگر هزینه‌ای دارد پرداخته شود. این کار برای اسلام و انقلاب و خود مسئولان بهتر است... اگر قرار باشد که برای حفظ حرمت عاشورا قبل از مسابقه مداحی صورت بگیرد، پس از گل از طرف ایران، آیا کسی خوشحالی نخواهد کرد و آیا می‌توان جلوی خوشحالی مردم را گرفت».
حاج‌منصور ادامه می‌دهد
حاج «منصور ارضی» اما همچنان همان انتقادات را ادامه می‌دهد تا جایی که چهارشنبه گذشته، مصادف با روز سوم ماه محرم، در حسینیه لباس‌فروشان هم گفته است: «آنها که به دروغ می‌گویند آبروی عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام آبروی امام حسین علیه‌السلام نیست، آبروی اسلام نیست، حتی آبروی جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه آبروی ما این است که تیم ملی بازی کند حالا شب عاشورا و تاسوعا باشد یا شبی دیگر! بعد هم می‌گویند این فیفا است که موافقت نمی‌کند و ما را محروم می‌کند، خب سؤال من این است اگر خدا شما را از عزاداری برای امام حسین علیه‌السلام محروم کنند چه می‌کنید؟ پس تنها راه آبروداری، بیداری مردم و فعالیت‌های خود مردم است. چه اشکالی دارد مردم در بین خود اطلاع‌رسانی کنند و از این فضاهای مجازی استفاده کنند؟! کمی از این وقت خود را در این فضاها صرف دین و امام حسین کنیم، وای از آن روز که حزب‌الله خشمگین شود و بخواهند برخورد کند. آن وقت است که نمی‌توان جلوی سیل مردم را گرفت، بعد می‌گویند یک عده‌ای تحریک کردند، خب وقتی شما کاری از دستتان برنمی‌آید مردم وارد عمل می‌شوند. وقتی که نمایندگان مختلف در این مجامع حق شما و ایران را می‌خورند و صدای شما درنمی‌آید چرا می‌خواهید با فعالیت مردم در این زمینه مقابله کنید؟ یک روز هم به خاطر امام حسین علیه‌السلام زمان بازی را عوض کنید». بااین‌حال «روح الله بهمنی»، دیروز در دفاع از حاج‌منصور ارضی گفته است: «الحمدالله رب العامین سبقه حاج‌آقا مشخص است. حالا شاید یک مقدار لحن حاج‌آقا تند باشد، اما در ته قلب‌شان خیرخواهی و صلاح و دلسوزی است. فکر نمی‌کنم حاج‌آقا ارضی خارج از خط و مشی و فرامین مقام معظم رهبری حرکت کند، بعضی موقع‌ها شاید شخص خاصی را مدنظر داشته باشد و یک صحبت‌هایی کند. بالاخره حاج‌آقا هم دارد فضای جامعه را رصد می‌کند و این‌طور نیست که بدون تحقیق و بدون فکر حرفی بزند. حاج‌آقا به واسطه حضور در مجامع عمومی و افراد مختلف که سیاسیون هم جزء این قشر هستند، حتما یک مسائلی را می‌بیند که درباره آن مسائل صحبت می‌کند. صحبت‌های او به نظرم من دلسوزانه است. البته مقداری شاید لحن حاج‌آقا تند باشد اما ته قلب او همیشه خیر خواهی بوده است». این در حالی است که انتقاد از برخی بدعت‌های مداحی انتقاد برخی مراجع را به همراه داشته است. سال گذشته «آیت‌الله مکارم‌شیرازی» در آستانه عزاداری‌های ماه محرم در انتقاد از وضعیت مداحی گفته بود: «باید مراقب بود، این مجالس و محافل عزاداری به دست نااهلان و ناصالحان نیفتد چون همان‌گونه که برکات این مجالس عظیم است، خطراتش هم عظیم است به گونه‌ای که گاهی با اشعار خود می‌توانند افراد را گمراه کرده و بدترین بهانه را به دست دشمنان بدهند». او با بیان اینکه مشکل مداحان به وسیله مداحان اصلاح می‌شود، یادآور شده بود: «عده‌ای تابع خط قرمز نیستند و می‌گویند ما باید مشتری جمع کنیم و مجالس ما مملو از جمعیت باشد. البته در مجلس بانوان هم این مسئله بیشتر است و بالاخره شما و ما مسئولیت داریم. بیاییم این آب زلال عزاداری امام حسین(ع) را جاری کنیم و برای تحقق این امر، مداحان پیش‌کسوت باید برنامه داشته باشند».
حامیان دولت قبل
طیفی از مداحان، همچون «بهمنی» زمانی به «احمدی‌نژاد» بسیار نزدیک بودند، اما «بهمنی» دیروز گفته است: «اینکه حالا مداحان یا رجال سیاسی یک روزی از کسی حمایت کردند دلیل ندارد تا آخر عمرشان ملزم به حمایت از او باشند. حالا یک‌سری آقایان یک تصمیم‌گیری‌ها و نظراتی داشتند که این هم به خودشان مربوط است که چرا زمانی از آقای احمدی‌نژاد حمایت کردند و بعد حمایت نکردند یا چند دسته شدند». سال ٨٤ نامهای با امضاي ١٠٤ مداح کشور که نامهای آشنایی همچون حاج‌منصور ارضی، سعید حدادیان، عبدالرضا هلالی و محمود کریمی در آن به چشم می‌خورد منتشر شد. این نامه در واقع‌بیانیه‌ای بود که مداحان در روزهای مانده تا انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری منتشر کردند و نامزد مورد حمایت خود را «بسیجی ولایی دکتر «محمود احمدی‌نژاد» اعلام کردند. «احمدی‌نژاد» البته تا قبل از سال ٨٤ هم نام آشنا و البته محبوبی برای مداحان مشهور و هیأت‌های مذهبی تهران بود. شهردار وقت تهران پای ثابت جلسه‌های هیأت‌ها در مناسبت‌های مذهبی مختلف بود. یک روز در مسجد ارک و پای مداحی حاج‌منصور ارضی، روز دیگر در مهدیه امام حسن مجتبی(ع) و هیأت حاج‌سعید حدادیان. رابطه خوب احمدی‌نژاد شهردار با هیأت‌های تهران، البته به همین حضورها ختم نمی‌شد. بعدها دولت اول «احمدی‌نژاد» حتی به دولت مداحان هم مشهور شد و از نقش «منصور ارضی» در روی‌کارآمدن «احمدی‌نژاد» سخن گفته شد. بااین‌حال «بهمنی» درباره اثرپذیری «احمدی‌نژاد» از مداحان هم گفته است: «آقای احمدی‌نژاد یک جریانی بود، رأي‌هايش متأثر از ارتباطش با حاج‌آقای منصور ارضی نبود. مگر یک مداح چقدر می‌تواند رأی برای یک نامزد ریاست‌جمهوری جمع کند. البته حمایت دوستان مداح هم کم‌تأثیر نبود. آقای احمدی‌نژاد روی یک‌سری شعائر و حساسیت‌های مردم دست گذاشت و صحبت‌هایی کرد که گفتمان امام خمینی و انقلاب بود. مردم به خاطر همین به سمت احمدی‌نژاد کشیده شدند، در واقع صحبت‌هایی کرد و وعده‌هایی به مردم داد که مطمئنا در ذائقه مردم خوشایند آمد که به او رأی دادند».
مداحان و شهرداری
بعد از انتشار تصویر چک بانک شهر و طرح نام مداح معروف، «سعید حدادیان» دیروز به فارس گفته است: «برای اطلاع آنهایی که این شایعه را دست به دست می‌کنند، باید بگویم درحال‌حاضر، کل موجودی بنده در بانک تجارت حدود شش‌میلیون و ٥٠٠ هزار تومان و در بانک ملی ایران هم یک‌میلیون و ٨٠٠ هزار تومان است. بنده از سال ١٣٧٢ تاکنون، برای مداحی در دستگاه امام حسین(ع) نه صحبتی از پول کرده‌ام و نه پولی بابت این امر». «بهمنی» ولی در دفاع از حمایت‌های قالیباف گفته است تنها کسی که در این سال‌ها به مداحان کمک کرده، «قالیباف» بوده است. او درباره کمک‌هایی هم که دولت‌ها و نهادها به مداحان می‌کنند، گفته است: «به‌طور مثال زمان آقای احمدی‌نژاد یک مداح را پیدا نمی‌کنید که آقای احمدی‌نژاد هزار تومان به او کمک کرده باشد. زمان آقای روحانی و زمان آقای خاتمی هم همین‌طور». «بهمنی» اما در این میان از «قالیباف» به‌شدت تشکر کرده و درباره کمک هشت‌میلیاردتومانی شهردار تهران گفته است: «من خودم از آقای قالیباف تشکر می‌کنم اگر به هیأت‌های مذهبی کمک کردند. آقای قالیباف فقط به هیأت‌های مذهبی کمک نمی‌کنند؛ او در کارهای فرهنگی و جهادی پرچم‌دار است اما هشت میلیارد تومان پول زیادی نیست؛ فقط در تهران حدود ١٠٠ هزار هیأت مذهبی هست که جریان‌ساز هستند. در هر کدام از این هیأت‌ها صد نفر بیایند و اگر برای ارتقای تفکر آنها هزینه شود، امر مبارکی است. کمک‌های آقای قالیباف نیز در حد اقلام موردنیاز از قبیل سنج و زنجیر و روغن و برنج و... است؛ البته به هیأت‌هایی که ثبت سازمان تبلیغات اسلامی هستند».
«حاج‌مصطفی خرسندی» رئیس کانون مداحان و شاعران آیینی کل کشور: حاج‌آقا ارضی و آقا سعید حتما صلاح می‌بینند که موضع می‌گیرند
آقای بهمنی، از مداحان درباره اتاق فکر در میان مداحان سخن گفته است. آیا این اتاق فکر متعلق به خانه یا کانون مداحان است یا جمعی از مداحان اتاق فکر جداگانه دارند؟
ما چند شورای مشورتی داریم. شورای مشورتی پیر غلامان در سراسر کشور. شورای مشورتی مداحان میان‌سال، شورای مشورتی جوانان، شورای مشورتی بانوان، شورای مشورتی شعرا و شورای مشورتی نوگلان حسین. ٢٥ نفر از میان این شوراها، اتاق فکر حوزه ذاکرین را تشکیل می‌دهند. ما در سراسر کشور ٨٠ هزار مداح داریم. ٤٢٥ دفتر داریم. جدای از این، خانه مداحان هم در برخی مراکز استان‌ها شعبه دارد. همچنین بسیج مداحان و بنیاد دعبل خزائی هم هست.
کاری که در اتاق فکر انجام می‌شود چیست؟
کلا در این اتاق فکر نیازسنجی می‌شود و مباحث محتوایی و مباحثی را که به هر شکلی لازم است که درباره مشکلات ذاکرین بررسی و طرح می‌کنیم. اگر مشکلی باشد، رفع و رجوع می‌کنیم.
چطور اظهارنظرهای سیاسی افراد را بررسی نمی‌کنید؟
اولا مداح مگر می‌شود خارج از مباحث سیاسی باشد
منظورم موضع‌گیری‌های جناحی است.
برخی مداحان حرف خود را می‌زنند و امربه‌معروف می‌کنند. اینکه یک مداحی امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر می‌کند و تذکر می‌دهد، دلیل نمی‌شود که این اظهارنظر را جناحی تلقی کنیم. به نظرم این ما هستیم که جناحی می‌بینیم. چون درموردش پیش‌زمینه داریم که فلانی در فلان جناح است، پس اگر حرف حق بزند، حرف‌های حق او را هم سیاسی تلقی می‌کنیم.
وقتی کسی حین مداحی برای برخی چهره‌ها طلب مرگ می‌کند، شما در خانه مداحان این صحبت‌ها را بررسی یا موضع‌گیری می‌کنید؟
به هر شکل کسانی که از یک دیدگاه وی‍ژه و اطلاعات دقیق برخوردار هستند، اگر مطلبی بیان کنند، بنا نیست بگوییم حق صحبت ندارید. هرکسی نظری دارد و برای ما به‌شدت محترم است. اعتقاد داریم که ملت به دولت و دولت به ملت و ملت به ملت، باید دهه عاشورا اگر لازم است، همه به هم تذکر بدهند. اما اگر جایی لازم باشد، خودمان موضع می‌گیریم.
یعنی تا به حال موردی نبوده است که خانه مداحان یا کانون مداحان موضع‌گیری کند؟
هر زمان لازم یا صلاح بوده موضع می‌گیریم. کسانی که مواضع سیاسی دارند، به هر شکل محترم هستند.
می‌شود مواردی از موضع‌گیری خانه مداحان را بفرمایید؟
دقیقا در ذهنم نیست. به‌طور کلی هرجا لازم باشد، اعلام موضع می‌کنیم.
آیا ممکن است مثلا شما در برابر اظهارات آقایان ارضی یا حدادیان موضع‌گیری کنید؟
این عزیزان، بزرگانی هستند که زحمت کشیده‌اند و مطالبی که شماها گاهی مکتوب می‌کنید، می‌تواند منجر به اختلافی فی‌مابین ذاکران شود. حاج‌آقا ارضی که از بزرگان ما هستند و سعید آقا که تحصیل‌کرده و توانمند زحمت‌کشی هستند، اگر موضع می‌گیرند حتما در آن لحظه صلاح دیده‌اند. بنا نیست وقتی موضع گرفته شد؛ غلط یا درست، خانه مداحان پاسخ بدهد. خودشان باید پاسخ‌گو باشند. آقای ارضی کسی نیست که بی‌اطلاع حرف بزند. آقای حدادیان کسی نیست که بی‌اطلاع حرف بزند. ایشان استاد دانشگاه و از مداحان زحمت‌کشیده است.
