جنتی: رهبری تنها روحانی موسیقی‌شناس هستند

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: مقام معظم رهبری تنها شخصیت در عالم روحانیت هستند که موسیقی را می‌شناسند.

به گزارش انتخاب به نقل از ایسنا، گزیده اظهارات علی جنتی در گفت‌وگو با «شرق» را در ادامه می‌خوانید:

* از همان روزهای نخست در نشست‌هایی که با دو سه گروه از سینماگران داشتم، آنها از مشکلات وزارتخانه گله بسیاری داشتند. برخی اظهار می‌کردند چهار سال و حتی هشت سال پا به وزارتخانه نگذاشته‌اند! در حوزه موسیقی هم به همین شکل بود. در حوزه نشر و کتاب وضعیت خاصی حکمفرما بود! چون بسیاری از کتاب‌ها به هر دلیلی توقیف شده بودند و اجازه چاپ نداشتند! متولیان نشر می‌گفتند گاهی به بهانه‌های واهی، بررِسان کتاب جلوی نشر کتابی را گرفته بودند چون ظاهرا سواد لازم را در این زمینه نداشتند.

* نشر چشمه را به دادگاه تخلفات کشاندند و سریعا هم در دادگاه تجدیدنظر محکوم کردند تا راهی برای بازگشت آن برای فعالیت دوباره وجود نداشته باشد! حتی در نمایشگاه وقت کتاب، فهرستی از ٥٠ ناشر تهیه و حق شرکت در نمایشگاه را از آنها سلب کرده بودند. در حوزه سینما هم با آن همه هجمه و فشارها «خانه سینما» را تعطیل کردند، به‌طوری‌که بسیاری از سینماگران انگیزه کارکردن نداشتند! حوزه تجسمی و تئاتر هم شرایط مشابهی داشتند. خلاصه کلام اینکه یأس و ناامیدی بر اهالی فرهنگ و هنر مستولی شده بود!

* وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برخورد با تخلفات مطبوعاتی یا صدور مجوز برای انتشار نشریات و ... دستش خیلی باز نیست چون چنین وظیفه‌ای بر دوش «هیأت نظارت بر مطبوعات» محول شده که اعضایش متشکل از نمایندگان مجلس، قوه ‌قضائیه، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و حوزه علمیه و وزارت علوم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و فقط یک نماینده از مدیران مسئول مطبوعات در آن شورا حضور دارد.

* معتقدیم مطبوعات باید در چارچوب قانون آزاد باشند و در عین‌ حال، قانون نباید طوری باشد که افراد نتوانند مطالباتشان را اظهار کنند. هرچند قانون فعلی هم اشکالاتی دارد که باید مرتفع شود. در برخورد با تخلفات هم سعی کردیم «توقیف» آخرین راه‌حلی باشد که می‌شود پی گرفت.

* در این دوره، نشر کتاب گسترش خوبی پیدا کرده است. برای مثال، سال گذشته حدود ٨٠‌ هزار عنوان کتاب چاپ شد. در حوزه مطبوعات از ابتدای زمانی که مجوز انتشار داده‌اند، چهار پنج‌ هزار بیشتر مجوز نشر داده نشده بود.

* در بحث سینما به نظر من تعداد فیلم‌هایی که سال گذشته در جشنواره فیلم فجر حضور داشتند، مثبت ارزیابی می‌شود. حدود ٢٠٠ فیلم مستند و کوتاه و سینمایی بلند داشتیم و بخش انیمیشن‌های سینمایی هم از رشد خوبی برخوردارند. اقبال مردم به سینما خیلی بهتر شده. در سال ٩٣ کل فروش سینما حدود ٥٠‌ میلیارد تومان بوده و امسال دست‌کم در سه ماه اول سال بالغ بر ٦٢ میلیارد تومان فروش داشته‌ایم. در سال ٩٢ حدود هفت‌میلیون نفر سینما رفتند اما در سه ماه اول امسال این میزان به هشت‌میلیون نفر ارتقا یافت.

* تئاترهای خوبی در حال‌ حاضر در حال اجراست. در شهر تهران هر شب بین صد تا ١٠٥ تئاتر روی صحنه می‌آید که رقم امیدوارکننده‌ای است.

* با وجود همه مشکلاتی که برای اجرای کنسرت‌های موسیقی داریم، سعیمان این است که حتما این کنسرت‌ها برگزار شوند، چون خواننده‌ها، آهنگ‌سازان و موزیسین‌های خیلی خوبی در حوزه موسیقی پاپ و سنتی مشغول به کارند. از طرف دیگر، جامعه هم نیازمند نشاط است و گاهی گزارشاتی که از سوی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی منتشر می‌شود، حاکی از آن است که حداقل ٢٠، ٣٠ درصد جامعه دچار افسردگی هستند و برای رفع این افسردگی نیاز است که اوقات فراغت را با روش‌های سالمی مثل موسیقی و تئاتر و سینما و حتی بازی‌های رایانه‌ای پر کنیم و چه بهتر که این اوقات با تولیدات مرغوب داخلی پر شوند.

* علاقه‌مند هستیم پای مجوزهایمان بایستیم اما نباید همه‌جا طرف مقابل را جزء مخالفان و جریان سیاسی مخالف ببینیم. بالاخره جامعه ما یک جامعه چندصدایی است. جمعیتی از نیروهای مذهبی متعصب در جامعه داریم. همچنین روشنفکران به‌گونه‌ای دیگر فکر می‌کنند که آنها هم طیف وسیعی هستند. دستگاه‌های فرهنگی باید به‌گونه‌ای عمل کنند که نظرات همه جلب شود. ما نمی‌توانیم فقط برای گروه خاصی فیلم بسازیم یا کتاب چاپ کنیم. همه باید براساس سلیقه‌شان آنچه را که می‌خواهند، در دسترسشان باشد. این انتظار هم فقط نباید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. همه دستگاه‌های فرهنگی که البته زیر نظر ما نیستند همچون صداوسیما، مسئولیت دارند.

* گاهی اشکال از درون خود ماست. برای مثال، فیلم‌نامه‌ای ارائه می‌شود و ممکن است به مواردی از آن اصلاحاتی وارد شود. فیلم‌نامه بعد از اعمال تغییرات، مجوز می‌گیرد، اما دست آخر بعد از کامل‌شدن فیلم، شاهدیم فیلم به‌گونه‌ای دیگر ساخته شده!

* در حوزه موسیقی عوامل مختلفی دخیلند؛ از جمله نیروی انتظامی که گاهی احساس وظیفه شرعی می‌کند دخالت کند که به تازگی در دولت آیین‌نامه اماکن را اصلاح کرده‌ایم که براساس آن اداره اماکن نمی‌تواند در محتوای برنامه یا صدور مجوز برگزاری کنسرت دخالت کند. فقط می‌تواند از نظر انتظامی و ترافیکی نظر دهد. مورد دیگر قوه ‌قضائیه است که از نظر قانونی در مواردی که خلاف قانون تشخیص می‌دهد، خود را مختار به دخالت می‌داند یا می‌خواهد با سلیقه خود مانع وقوع جرم شود. به‌همین‌دلیل گاهی مانع برگزاری کنسرت‌ها می‌شود که دستگاه اجرایی کاری نمی‌تواند انجام دهد مگر در سایه تفاهم و همکاری متقابل.

* بعد از گذشت ۳۷ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، همچنان تکلیفمان درباره موسیقی مشخص نیست. در حالی‌که درباره سینما به‌دلیل فرمان صریح امام (ره) در اوایل انقلاب تکلیفمان مشخص شد اما تا امروز هنوز در نوع موسیقی و اینکه کدام موسیقی حلال و کدام موسیقی حرام است، اختلاف‌نظرهای فراوانی وجود دارد. مقام معظم رهبری موضوع فرهنگ را به‌خوبی می‌شناسند. مراجع تقلید نیز نظر خاص خود را دارند. من با برخی از علما مواجه شدم که موسیقی را مطلقا حرام می‌دانند. ما تابع نظر و فتوای مقام معظم رهبری هستیم که هم مرجع تقلید هستند، هم بالاترین مقام حکومتی کشور هستند و فرمان و نظر ایشان لازم‌الاتباع است و هم تنها شخصیتی در عالم روحانیت هستند که موسیقی را می‌شناسند، شعر و ادبیات را خوب می‌شناسند. با فیلم و نمایش‌نامه کاملا آشنایی دارند ولی به‌ هر صورت ما با مردمی مواجه هستیم که تابع مراجع مختلف هستند و باید به نظر آنان احترام بگذاریم.

* بهتر است حوزه‌های علمیه ما با دستگاه‌های موسیقی آشنا شوند یا اینکه تعدادی آهنگ‌ساز را به حوزه‌های علمیه بفرستیم تا تحصیل کنند و مجتهد شوند و در نهایت بتوانند احکام مربوط به این موضوع را استنباط کنند.

* کنسرت آقای کلهر و آقای شهرام ناظری مشکلی ندارد. همه‌جا اجراهای آنان فاخر بوده و مشکلی ندارند منتها گاهی اعمال سلیقه‌های شخصی صورت می‌گیرد و جایی که قوه ‌قضائیه از اختیارات خودش استفاده می‌کند ما توان دخالت نداریم.

* گاهی شبکه‌های ماهواره‌ای بخشی از فیلم را به نام تیزر پخش می‌کنند و تقصیری متوجه تهیه‌کننده فیلم نیست. گاهی تهیه‌کننده رسما اعلام می‌کند که خودش مایل به این کار نیست. باید برخی مقررات اصلاح شود. ضمن اینکه این‌قضیه بحث مفصلی می‌طلبد. قبلا هم در مصاحبه‌ای گفتم باید شرایطی در داخل فراهم کنیم که تیزرهای تبلیغاتی در صداوسیما پخش شود تا افراد مجبور نشوند از شبکه‌های ماهواره‌ای برای پخش تیزرهای فیلم‌هایشان استفاده کنند.

* شاید نظر شخصی من این باشد که مشکلی ندارد از ماهواره استفاده کنیم و برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای که معاند نیستند، می‌توانند فیلم‌های داخلی را تبلیغ کنند اما در حال‌ حاضر قانون منع استفاده از ماهواره را داریم. ابتدا باید فکری به حال این قانون کرد تا افرادی که استفاده می‌کنند، متخلف از قانون تلقی نشوند. مجلس باید همراهی کند چون قانون ممنوعیت استفاده از دیش‌های ماهواره‌ای سال ٧٣ تصویب و اوایل سال ٧٤ هم ابلاغ شده که تا الان ساری‌ و جاری است. همه افراد قانون‌مدار باید این قانون را اجرا کنند. با این‌حال، به نظر می‌رسد در حال‌ حاضر باید قانون را اصلاح کنیم. چون شرایط کشور و دنیا تغییر کرده و باید از ماهواره‌ها به‌مثابه ابزاری مانند بقیه ابزارها در جهت گسترش منافع ملی‌مان استفاده کنیم. می‌توان از ماهواره استفاده صحیح یا نادرست کرد. مگر از سینما نمی‌توان سوءاستفاده یا حسن استفاده کرد؟ بنابراین قانون باید اصلاح شود و امیدوار هستیم مجلس این قانون را تعدیل و اصلاح کند. اگر احساس کنیم مجلس از چنین لایحه‌ای استقبال می‌کند، حتما این کار را انجام می‌دهیم. به‌طور اصولی ما نباید شرایطی فراهم کنیم بخشی که از جامعه که از ماهواره استفاده می‌کنند، قانون‌شکن تلقی شوند. دراین‌صورت بهتر است اگر جایی قانون مشکل دارد، اصلاح شود.

* دیدگاه رئیس جدید صدا و سیما علی‌الاصول نسبت به مدیران قبل بسیار مثبت‌تر است و در این مدت، همکاری‌شان با دولت تدبیر و امید بیشتر شده. نوع پخش اخبار و برنامه‌هایی که در مدیریت گذشته به دولت نیش می‌زدند، تغییر کرده و دیگر مانند گذشته نیست. در زمینه پخش تیزر فیلم‌هایی هم که مجوز وزارت ارشاد را دارند، به تفاهم‌هایی رسیدیم که الان هم شاهد پخش آنها هستید. به طور طبیعی هر فیلمی که قرار است اکران شود، باید امکانی برای تبلیغ داشته باشد و در صداوسیما که رسانه ملی است، تبلیغ شود.

* آنچه در موضوع هسته‌ای به دست آمد در بعضی بخش‌ها برای خود آقای رئیس‌جمهور هم باورنکردنی بود یعنی تصور نمی‌کردیم آنقدر جلو برویم که در مقابل شش قدرت بزرگ جهانی، این میزان دستاورد را داشته باشیم.

* پس از برجام، موافقت‌نامه‌های فرهنگی‌ای که با بسیاری از کشورها داشتیم و غیرفعال بود، فعال شده چون نمی‌توانستیم به‌دلیل تحریم‌ها فعالیت کنیم. نخست‌وزیر هند که رهبر کشوری با یک‌ میلیارد و ٢٠٠ ‌میلیون نفر جمعیت است، در تالار «وحدت» نسخه اصلی «کلیله‌ودمنه» را رونمایی و درباره مسائل فرهنگی دو کشور صحبت می‌کند. تا به‌حال دو بار وزیر فرهنگ ایتالیا به ایران سفر کرده است. وزیران فرهنگی کشورهای دیگر هم با ما ارتباط خوبی دارند و بعد از برجام در این زمینه‌ها رفت‌وآمدها بیشتر شده و دیپلماسی فرهنگی فعال‌تر شده است.

* در موضوع عباس کیارستمی صحبت زیادی دارم که گفتنی نیست. دولت در این زمینه نهایت همکاری را انجام داده است. بعضی از دوستان در این زمینه کم‌لطفی می‌کنند. من که تخصص پزشکی ندارم تا اظهارنظر کنم اما نظام پزشکی و وزارت بهداشت و درمان در حال‌حاضر کمیته ویژه‌ای را برای بررسی تشکیل داده‌اند و نتایج آن را اعلام خواهند کرد تا مشخص شود در این زمینه قصوری بوده یا نه. باید تأکید کنم در ابتدای کار، انتخاب بیمارستان و پزشک از سوی خانواده ایشان صورت گرفته و دولت دخالتی نداشته است. از زمانی که وزیر محترم بهداشت و درمان متوجه شدند وضعیت ایشان مناسب نیست، شخصا در بیمارستان حضور پیدا کرده و پزشکان متخصص را احضار کردند و وضعیت ایشان رو به بهبودی رفته بود. شاید اگر ادامه معالجات در ایران ادامه پیدا می‌کرد، شاهد وضعیت دیگری بودیم.

* تا جایی‌ که بتوانیم باید در مورد آقای بیضایی با مراجع ذی‌ربط مذاکره کنیم. نمی‌دانم آقای بیضایی اصولا می‌تواند در این سن کاری انجام دهد یا نه. آقای بیضایی نمایش‌نامه‌ای نوشته بود که آقای رحمانیان آن را کارگردانی کرد. آقای بیضایی بیشتر در حال نوشتن نمایش‌نامه و کارگردانی بود و از وضعیت جسمی ایشان اطلاعی ندارم.

* به دنبال تشکیل شرکت «سرمایه‌گذاری توسعه هنر» هستیم و از تعدادی بانک‌و هلدینگ دعوت کرده‌ایم که سرمایه‌گذاری کنند تا از فعالیت‌های هنری و سینمایی حمایت کنند. همه بانک‌ها هم از بخش خصوصی هستند و شرکت‌ها هم خصوصی یا نیمه‌خصوصی هستند که می‌توانند نقش مهمی در کمک به کسانی که می‌خواهند کار کنند اما سرمایه در اختیار ندارند، ایفا کنند. ما هم به‌عنوان دستگاه تخصصی، مشاوره می‌دهیم در کدام فیلم سرمایه‌گذاری کنند که بازگشت سرمایه داشته باشد. کسانی هم که اهل فیلم‌سازی هستند یا فعالیت‌های دیگر هنری دارند و نیازمند سرمایه هستند، می‌توانند از این شرایط استفاده کنند. در این زمینه موافقت بورس هم گرفته شده و باید برای شرکت در بورس پذیره‌نویسی صورت گیرد.

* سال گذشته را سال تئاتر اعلام کردم اما به‌دلیل تنگناهای دولت نتوانستیم آن‌طور که باید و شاید به تئاتر کمک کنیم. امسال هم در نظر داریم به تئاتر بیشتر کمک کنیم. سازمان مدیریت اعتبار بیشتری را برای این حوزه گذاشته منتها هزینه فیلم‌سازی، هزینه بالایی است و هرچه بودجه داشته باشیم کفاف فیلم ساختن سینماگران را نمی‌دهد و باید تا حدی به بخش خصوصی تکیه کنند. گاهی بانک‌ها هم مشارکت داشته‌اند. مثلا بانک پاسارگاد در فیلم «جدایی نادر از سیمین» سرمایه‌گذاری کرد یا بانک گردشگری در ساخت «شهر موش‌ها٢» مشارکت داشت. بانک آینده هم همین‌طور. در حال تشویق شرکت‌های بزرگ هستیم که به صورت اسپانسر به ساختن فیلم‌ها کمک کنند. چون واقعا این کار دولتی‌ها نیست.

* الان بودجه‌های کلانی داریم که عمدتا در خارج از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هزینه می‌شود. به این قضیه هم معترض نیستیم. چون ما هم از بودجه‌ای که داریم به هنرمندان و انجمن‌های فرهنگی و هنری کمک می‌کنیم اما استفاده از این بودجه‌ها باید ساماندهی شود که هماهنگ شوند. این خلأ درحال‌حاضر وجود دارد.

* در برخورد با آسیب‌های اجتماعی و مشکلات فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تنهایی مسئول نیست. ما دستگاه حاکمیتی هستیم که برای کتاب و روزنامه و فیلم و ... مجوز صادر می‌کنیم اما دستگاه‌هایی هستند که تأثیراتشان بیشتر از ماست، مثل صداوسیما که حداقل ٣٠، ٤٠ شبکه ملی و استانی دارد و می‌تواند در ارتقای فرهنگ کشور نقش مؤثری داشته باشد. باید دید صداوسیما در برخورد با آسیب‌های اجتماعی چه کرده است. حوزه‌های علمیه، ائمه‌جمعه و جماعات، ٧٠‌ هزار مسجد در سطح کشور، شخصیت‌های علمی و فرهنگی و نخبگان جامعه می‌توانند در جامعه نقش داشته باشند.

* ترکیب کمیسیون فرهنگی این‌بار خیلی با دولت همراه‌تر است. در مجموع ترکیب کمیسیون امروز بهتر از دوره قبل است و امیدواریم تعاملمان بیشتر شود.

* بعضی رسانه‌ها طوری مطرح می‌کنند که گویا در گذشته تحت فشار کمیسیون فرهنگی و مجلس بعضی اقدامات را انجام می‌دادیم و جلوی فیلمی را می‌گرفتیم. نه این‌طور نبود. بلکه براساس تشخیص خودمان بود که اگر احساس می‌کردیم فیلمی مشکل دارد، وارد عمل می‌شدیم.

* در دوره گذشته روزانه پیامک‌هایی فرستاده می‌شد که چرا فلان کنسرت در فلان جا اجرا شده، یا فلان تئاتر اشکال دارد و ... خرده‌گیری‌های زیادی مرتبا انجام می‌شد که البته در بعضی موارد درست بود و ترتیب اثر داده می‌شد ولی مواردی که مورد قبول نبود به تشخیص و وظیفه قانونی خودمان عمل می‌کردیم.

* سالن‌هایی که سال گذشته در «تئاترشهر» بازسازی شد خیلی کمک‌کننده بود. الان هم دنبال تأمین اعتبار هستیم برای اینکه سالن اصلی را بازسازی کنیم. از شهرداری‌ها کمک می‌گیریم که در خاوران پردیس تئاتر را راه‌اندازی کنیم و امکانات خیلی خوبی فراهم کرده‌اند. چند سالن تئاتر مجهز آماده بهره‌برداری است. مجتمع «صبا» در خیابان شریعتی در حال آماده‌سازی است برای اینکه به افزایش فضای تئاتر کمک کند. تا جایی‌که بتوانیم، برای توسعه این فضا از دولت و شهرداری کمک می‌گیریم. در ولنجک هم زمین وسیعی را از سازمان زمین و مسکن گرفته‌ایم که اختصاص داده شده برای اینکه شش هفت سالن تئاتر ساخته شود و اگر به نتیجه برسد، کمک خوبی برای ایجاد فضای جدید خواهد بود.

* همه کشورها کاخ بزرگ جشنواره دارند که در کنار آن هتل و امکانات اقامتی دارند. سالن‌های چندمنظوره برای موسیقی و تئاتر و برگزاری همایش‌های‌ هزار نفره و دو هزار نفره نیاز است. چون اعتبار کلانی نیاز است به نظرم با وضعیت کنونی دولت و منابعی که در اختیارمان است، نمی‌توانیم به این مهم دست یابیم.

* روابط عاطفی‌مان با پدر بسیار خوب و مبتنی بر احترام است. بنده سعی می‌کنم مباحثی که وجود دارد را در محیط بسیار صمیمانه و همراه با احترام و بدون چالش با ایشان مطرح کنم. خوشبختانه ایشان هم این باور را دارند که اختلاف نظر و دیدگاه فقط یک اختلاف سلیقه است نه اینکه احساس کنند انحرافی در کار وجود دارد.

* ممکن است پدر از دیدن عکسم کنار آیت‌الله هاشمی ناراحت باشند اما تابه‌حال این ناراحتی را به بنده ابراز نکرده‌اند.