معامله روحانی با پیروز انتخابات آمریکا؛ هر که می خواهد باشد!/ نگرانی اقتصاددانان ایرانی نسبت به انتخاب کلینتون و ترامپ

از میان همه نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برنی سندرز دموکرات بدون شک برای ایران بهترین گزینه به شمار می رفت؛ این را فریبرز رئیس دانا، اقتصاددان مشهور ایرانی در گفتگو با المانیتور می گوید. سندرز که در 17 ژوئن اعلام کرده بود قصد "عادی سازی روابط" با ایران را دارد، حالا با به قطعیت نزدیک شدن نامزدی کلینتون از جمع دموکرات ها، دیگر از گردونه رقابت ها خارج شده است. از میان دو رقیب در صحنه مانده که یکی ترامپ جمهوری خواه است، بعید است هیچ کدامشان در مسیری گام بردارند که کمکی به شکوفایی اقتصاد در حال احیای ایران کند.

به گزارش سرویس بین الملل انتخاب؛ این جامعه شناس-اقتصاددان و استاد دانشگاه به المانیتور گفت: «تا آنجا که مسائل اقتصادی مورد نظر باشد، آمریکا تنها در چارچوب نظام سرمایه داری فعالیت می کند، و ارتباطی با آن ندارد که چه کسی رئیس جمهور بعدی باشد». او همچنین اضافه کرد، در واشنگتن "رویکرد پیوسته منفی" نسبت به تهران وجود دارد، که حتی پس از تغییرات سیاسی ماه های اخیر و تقویت موضع اصلاح طلبان و میانه روهای متمایل به همکاری با غرب در مجلس، هیچ تغییری نداشته است.

رئیس دانا گفت، در بهترین حالت آمریکا می تواند سرمایه ایران را برگرداند، اما این کافی نخواهد بود، چرا که اقتصاد ایران از "بی عدالتی، تورم بالا و نرخ بالای بیکاری" رنج می برد. به نظر او، نه کلینتون و نه ترامپ هیچ کدام "تاثیر مثبتی" بر اقتصاد ایران نمی گذارند.

کلینتون که ادعا می کند وقتی موضوع سیاست خارجی مطرح می شود تنها فرد عاقل و بالغ حاضر در این رقابت است، در ماه ژانویه رویکردش نسبت به ایران را "عدم اطمینان وبازرسی دقیق" عنوان کرد. با این حال او در 2015 از اجرای کامل برجام استقبال کرد، که بخش عمده آن روی برداشتن تحریم ها از ایران تمرکز داشته است. نظر کلینتون درباره توافق تاریخ ساز هسته آن است که این دستاورد مهم دیپلماسی محصول فشار پیش از آن بود، که به تلاش های خود برای افزایش تحریم ها علیه ایران اشاره داشت. 

او در 6 نوامبر گفت، زمانی که وزیر خارجه بود، "18 ماه را صرف آن کرد تا تحریم هایی را کنار هم بگذارد که بتواند طرف ایرانی را به اجبار به میز مذاکره بکشاند". رئیس دانا نتیجه می گیرد، ترامپ هم از این نظر مشابه با کلینتون است، چون هر دو به "تسلط کامل" بر کشورهای دیگر اعتقاد دارند. با این حال، یکی دیگر از اقتصاددانان بنام ایرانی با این نظر موافق نیست.

حسین عبده تبریزی، یکی از مشاوران وزیر راه و شهرسازی می گوید: «هرچند کلینتون نسبت به اوباما تمایل بیشتری به جنگ و درگیری دارد، اما نهایتا کلینتون برجام را پذیرفت». او در ادامه گفت، وقتی موضوع رویکرد نسبت به ایران مطرح باشد، کلینتون و ترامپ می توانند کاملا متفاوت از هم عمل کنند.

ترامپ از توافق هسته ای انتقاد کرده است، موضوع گسترش تحریم ها را مطرح کرده تا به کمک آن ایران را وادار به دادن امتیازاتی کند، شعار انتخاباتیش را "اول آمریکا" عنوان کرده و رویکردش به ایران همچنان غیرقابل پیش بینی مانده. با این همه، رئیس دانا معتقد است اگر پیشینه جمهوری خواهان درباره تصمیمات بزرگ سیاست خارجی را در نظر بگیرید، می بینید ترامپ در ارتباط با توافق هسته ای قابل اعتمادتر است.

رئیس دانا برای توضیح بیشتر به انتخاب ریچاد نیکسون جمهوری خواه اشاره می کند که به حضور آمریکا در جنگ ویتنام پایان داد، و با جمهوری خلق چین روابط دیپلماتیک آغاز کرد. ترامپ از همان حزبی می آید که نیکسون آمده بود، حزبی که به گفته رئیس دانا اگر نیاز داشته باشد به سادگی موضع خصمانه اش علیه ایران را کنار می گذارد.

عبده تبریزی با این نظر مخالف است. او به المانیتور گفت، معامله با ترامپ "پرمخاطره" است، درحالیکه کلینتون قابل پیش بینی تر است. از این بابت، به نظر او باید باراک اوباما را یک استثنا به حساب آورد. عبده تبریزی گفت: «ما باید از چند ماه باقی مانده از دولت او استفاده کرده و توافق هایی را به انجام برسانیم که به نفع کشور و اقتصادمان باشد». عبده تبریزی ضمن موافقت ضمنی با رئیس دانا تاکید کرد، کلینتون نسبت به ایران رویکرد مطلوبی پیشه نمی کند.

المانیتور ادامه داد: شاید بتوان گفت کلینتون از ترامپ قابل پیش بینی تر است، اما با این حال او همچنان اصرار دارد ایران به تهدید صلح و امنیت خاورمیانه ادامه می دهد! و با آزمایش موشک های بالستیک در نقض قطعنامه های شورای امنیت عمل می کند! این اظهارات نشان می دهد کلینتون کسی است که اگر برای خواسته هایش پاسخ مطلوبی نگیرد، می تواند برای ایران مشکل ساز شود؛ درست مانند گذشته که بر اعمال تحریم ها اصرار داشت.

با این وجود، از طرف دیگر ترامپ وعده داده توافق هسته ای را پاره کند، و همچنین می خواهد مردم از وال استریت اقتصاد آمریکا را اداره کنند. هرچند کنار زدن برجام ترسناک به نظر می رسد، وعده دوم او می تواند زمینه نزدیک شدن روابط اقتصاددانان عملگرای ایران و آمریکا را فراهم کند. با این حال، همچنان نمی توان انکار کرد که پیش بینی ناپذیر بودن و ترامپ از هم تفکیک پذیر نیستند.

رئیس دانا گفت، معتقد است دولت یازدهم که نئولیبرال است و از این رو تمایل به روابط سرمایه گذاری با غرب دارد، در ماه های آینده رویکرد صبر و تماشای انتخابات آمریکا را پیشه می کند. او معتقد است از نظر دولت ایران هردوی این نامزدها به یک چشم دیده می شوند. روحانی تلاش می کند با هرکسی که نوامبر پیروز از میدان بیرون بیاید معامله کند، سیاستی که به گفته رئیس دانا به رئیس جمهور ایران کمک می کند برنامه های تعدیل ساختار اقتصادی خود را در دور دوم ریاستش بر دولت ایران اجرا کند.


مترجم: محمد صفری