مشکل تدریس وصیت نامه امام در دانشگاه ها

 وصیت نامه بزرگان یکپارچه شدن احساسات، عواطف و دیگر عوامل سازنده شخصیت آنان است.

به گزارش انتخاب، امام خمینی در وصیت نامه خود خلاصه می‌شود. به قول مرحوم علامه جعفری وصیت نامه امام علی(ع) جدی‌ترین کلمات جدی‌ترین مرد روزگار در جدی‌ترین زمان‌هاست.

امام خمینی در زمانه‌ای که به قول نیچه خدا مرده است، یک انقلاب که پدیده بزرگی است را بر اساس دین به پیروزی رساند و پس از انقلاب نیز به مدت 10 سال، کشتی طوفان خورده این کشور را هدایت کرد.
اگر بخواهیم بفهمیم که امام خمینی به عنوان مردی بزرگ چگونه بزرگ شد و این انقلاب چگونه شکل گرفت و ادامه یافت و از نظر وی چگونه ادامه خواهد یافت باید به وصیت نامه امام خمینی مراجعه کنیم.

در زمان حیات امام خمینی در برخی مجامع بین المللی متفکران بسیاری از کشورها از ما می‌پرسیدند که آیا به صورت علمی بر روی شخصیت و رفتار ایشان بررسی داشته‌ایم؟ که پاسخ ما منفی بود.
هنوز هم این شخصیت در ابعاد مختلف شناسانده نشده است. امروز در دانشگاه ها وصیت نامه امام برای جوانان نسل جدید با رویکردهای مختلفی روبروست که باید مورد روانشناسی قرار بگیرد.

خصوصا باید برای نحوه تدریس وصیت نامه امام خمینی از دانشجویان نظرسنجی می‌کنیم و از دانشجویان بخواهیم که در این زمینه تفسیر خود را داشته باشند و در رابطه با تلاش برای فهم آن مشارکت داشته باشند.
مشکل اساسی در نگاه‌ به تدریس وصیت نامه امام خمینی است. این نگاه به تدریس وصیت نامه نباید نگاه مقدس باشد. امام خمینی را باید در وهله اول اینگونه معرفی کنیم که حداقل ایشان در جامعه فردی موفق و تأثیرگذار بوده است که در سن کهولت، انقلاب بزرگی را به راه انداخته است؛ این در حالی است که برخی از افراد وقتی که به این سنین می‌رسند، با دوبار شکست، کوتاه می‌آیند.

واقعیت این است که درباره تدریس وصیت نامه امام خمینی در دانشگاه‌ها باید گفت که برخی از دانشجویان در نگاه اول از این درس خوششان نمی‌آید و بعضی از آنان نیز با برخی موارد آن زاویه دارند، برخی هم می‌گویند که این درس نمره‌آور است و بعضی از استادان هم نگاه‌های مختلفی نسبت به این درس دارند.
ترس این است که هر کدام از استادانی که وصیت نامه امام را تدریس می‌کنند با توجه به علایق و مطالعات خود، با این وصیت نامه به شکل سلیقه‌ای رفتار کنند و جامعیت آن را در نظر نگیرند.

در ابتدای انقلاب درسی با عنوان «علم‌النفس» را به برخی از رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی افزودند، در صورتی که مؤلفان کتاب آن بدسلیقگی کرده بودند و حتی بعضی از کلمات قدیمی دانشمندان اسلامی را که در مورد نظر اسلام در مورد روانشناسی سخن گفته بودند، عینا در کتاب آورده بودند در حالی که این کتاب می‌توانست با زبان ساده‌تر و امروزی‌تری نوشته شود؛ زیرا این موضوع باعث شده بود بسیاری از دانشجویان از «علم النفس» اسلامی زده شوند. کمتر از 20 سال قبل در سفری با آقای مصباح یزدی مواجه شدم که از ایشان خواستم ترجمه مناسبی از مباحث مربوط به روانشناسی از منظر دانشمندان اسلامی گذشته تدوین شود.

بعدها کتابی به زبان انگلیسی در رابطه با روانشناسی شخصیت را دیدم که از نظرات دانشمندان اسلامی استفاده کرده و برای نقل نظرات آنان از لغات امروزی و ساده‌ای استفاده کرده بود.
نکند بلایی که با کتاب علم النفس بر سر این مقوله آمد، بر سر وصیت نامه امام خمینی نیز بیاید این وصیت نامه مجموعه‌ای است که باید بخش‌هایی از آن را مطابق نیاز دانشجویان زمان حال حاضر استفاده کنیم و با زبان ساده و روان آن را آموزش دهیم.

اصلا در ابتدای تدریس درس وصیت نامه امام خمینی باید در مورد موضوع «وصیت در اسلام» و چیستی آن در مباحث اسلامی با دانشجویان صحبت کنیم؛ به طور مثال در مورد وصیتی که هر فرد مسلمان وظیفه دارد انجام دهد و در میان بستگانش وصیت کند، باور انسان به مرگ و معاد، حساس بودن به حق الناس، اینکه آیا به فکر وصیت کردن بوده‌اید و یا آوردن نمونه‌ای که به دلیل روشن نبودن وصیت متوفی، بستگانشان دچار مشکل شده‌اند و اینکه این دستور برای زندگی همه ماست.
همچنین می‌توان در مورد مفهوم "طول امل" به معنای اینکه افراد فکر می‌کنند برای ساماندهی زندگی خود زمان زیادی دارند که در روایات ما نیز بسیار به این موضوع پرداخته شده است و اینکه در تنهایی کمی به یاد خدا باشیم، در تدریس درس وصیت امام خمینی توجه شود.

می‌توان به معرفی انسان‌های بزرگ تأثیرگذار در جامعه که وصیت نامه هم داشته‌اند و نمونه‌هایی از وصایای آنان نیز در کتب مختلفی گردآوری شده‌اند، پرداخت.
تعابیری که من گفتم حاوی این نکته است که وصیت نامه تبلور شخصیت افراد است. شخصیت افراد به وسیله اندیشه، احساس و عمل آنان ساخته می‌شود و در مورد رابطه عمل، روحیه و احساس، علامه طباطبایی در کتابی که مقالات ایشان گردآوری شده است به صورت فشرده مباحثی را مطرح کرده‌اند.

مشکل ما با گشت و ... که در حوزه وضعیت پوشش و حجاب در جامعه حال حاضر فعالیت می‌کنند، این است که آنان همواره فقط سطح عمل را می‌بینند در حالی که اگر بخواهیم تربیت کنیم باید به عاطفه، احساس و شناخت افراد توجه داشته باشیم.