چرا حماس صندوق خیریه ایران در غزه را تعطیل کرد؟

المانیتور نوشت: روابط میان حماس و ایران همچنان بی ثبات بوده و در نوسان میان بهبود و تضعیف به سر می برد. وزارت کشور نوار غزه که تحت تسلط حماس قرار دارد، چند روز پیش یک صندوق خیریه ایرانی را تعطیل کرد. این امر می تواند صفحه تازه ای از روابط را باز کند که کسی نمی داند ممکن است به کجا ختم شود.

به گزارش «انتخاب»، در روز 11 مارس وزارت کشور در غزه تصمیم به جلوگیری از ادامه فعالیت جمعیت باقیات الصلحات گرفت که وابسته به جنبش الصابرین بوده و توسط فردی شیعه به نام هاشم سلیم مدیریت می شود.

بنا به گفته ایاد البازم، سخنگوی وزارت کشور در غزه، در گفتگو با المانیتور، تعطیلی این صندوق خیریه به دلیل نقض قوانین این صندوق ها و سازمان های مردم نهاد می باشد که بر این اساس نباید فعالیت سیاسی داشته باشند. با آنکه در دسامبر 2015 از آن ها خواسته شد تا وضعیت حقوقی خود را روشن کنند، اما این سازمان خیریه از آن تبعیت نکرد.

جمعیت الباقیات الصالحات در سال 2004 در غزه و با درخواست چندین نفر از رهبران جامعه مدنی که نامشان در وبسایت این سازمان نیامده تاسیس شد. زمینه فعالیت آن ها ارائه کمک های انسان دوستانه و مالی به گروه های هدف قرار گرفته، خصوصا خانواده شهدا، زخمی ها، بازداشت شدگان، فقرا و یتیمان می باشد. آن ها همچنین در تامین مایحتاج تحصیلی، سبدهای غذا، لوازم زمستانی و هزینه دانشگاه فعالیت داشته اند.

هرچند تلاش های المانیتور برای ارتباط با هیات مدیره آن نتیجه ای نداشت، اما سالم که رئیس هیات مدیره می باشد در روز 12 مارس بیانیه ای در این مورد صادر کرد که در آن تعطیلی این سازمان خیریه را عاری از توجیه حقوقی عنوان کرد. این سازمان در سال 2004 و پیش از آنکه حماس کنترل غزه را در 2007 به عهده بگیرد تاسیس شده بود.

این سازمان با حمایت ایران و کمک مالی کمیته امداد امام خمینی چندین پروژه را در این منطقه به اجرا در آورده است که از جمله آن ارائه مسکن، پوشاک و جیره های غذایی به خانواده های شهدا و کودکان یتیم و پخت وعده های غذایی برای آن ها بوده است. 

شاید تصمیم وزارت کشور در غزه تنها امری دولتی و بدون مسائل سیاسی باشد. اما این اتفاق همزمان با پیشرفت هایی در روابط حماس – ایران بوده است که پرسش های بسیاری درباره علل و انگیزه تعطیلی این سازمان ایجاد می کند.

یوسف ریضکا، وزیر اطلاعات دولت حماس و مشاور سیاسی اسماعیل هنیه، نخست وزیر سابق در گفتگو با المانیتور در این باره می گوید: «فکر نمی کنم تعطیلی این سازمان به توقف روابط حماس و ایران منجر شود. ایرانی ها می دانند که حماس با فضای چند قطبی شکل گرفته در منطقه مخالف است و حماس بر این باور است که آزادی قلمروهای فلسطینی نباید با کمک تنها یک کشور انجام شود، بلکه باید حاصل تلاش مشترک کشورها و افراد مختلف باشد. حماس با اصل " با ما باش یا علیه ما باش " مخالف است، و معتقد است آرمان فلسطین نقطه مشترک کشورهای رقیب در منطقه ار جمله عربستان و ایران می باشد.»

صالح الراغب، وزیر اسبق اوقاف فلسطین، استاد عقیده اسلامی در دانشگاه غزه و متخصص مبارزه با تفکر شیعه، در گفتگو با المانیتور ایران را متهم به ایجاد شاخه هایی در فلسطین با هدف استفاده از آن به عنوان ابزار پیشرفته سیاسی کرد. او گفت ایران می خواهد تجربه حزب الله در لبنان و حوثی ها در یمن را در غزه تکرار کند. به همین دلیل مقامات دولتی غزه باید در دادن اجازه فعالیت به سازمان های خیریه با تمایلات تغییر دادن مذهب که سنی نیستند جلوگیری کند تا جلوی نفوذ ایران به جامعه فلسطینیان را بگیرد.

باید این نکته را در نظر داشت که اکثر ساکنان نوار غزه سنی هستند و شیعیان اندکی میان آن ها حضور دارند، اما جمعیت باقیات الصالحات اقدام به توزیع کمک میان تمامی فلسطینیان فقیر و نیازمند می کند. 

احمد یوسف، مشاور سابق هنیه، در 26 جولای 2015 حضور شیعیان در غزه را تکذیب کرد، اما عنوان داشت که احساس همدردی با ایران به طور موثری در حال گسترش است.

ناچی شراب، استاد علوم سیاسی در دانشگاه الازهر در غزه به المانیتور گفت: « روشن است که تصمیم به تعطیلی این سازمان خیریه مرتبط با ایران دارای ابعاد سیاسی در منطقه می باشد. حماس شاهد گسترش فضای دوقطبی میان ایران و عربستان می باشد، و می توان زمان این اقدام را مرتبط با نزدیکی حماس به عربستان و کشورهای عربی خوزه خلیج فارس دانست. مسلما حماس به ایران اجازه نمی دهد به واسطه ارتباط هایش تاثیر مستقیم در غزه داشته باشد زیرا غزه را نهاد سیاسی خود می داند و ترس از آن دارد که همکاری ها و جنبش های مرتبط با ایران به چالشی در آینده تبدیل شود که حیات حماس را تهدید کند.»

گفتگوها درباره نزدیکی حماس به هریک از دوقطبی ایران و عربستان با بیانیه مشعل در 15 مارس همزمان بود که اعلام کرد ایران به دلیل موضع حماس درباره سوریه تمام حمایت خود از آن ها را قطع کرده است اما این جنبش روابط خود با ایران را قطع نکرده و همچنان فرستادگانشان در تماس هستند تا از وجود ارتباط اطمینان حاصل کنند، که آخرین آن در 18 فوریه بود.

درست است که تصمیم به جلوگیری از ادامه فعالیت جمعیت باقیات الصالحات در غزه ممکن است دولتی و حقوقی به نظر برسد، اما ابعاد سیاسی آن را نمی تواند کتمان کرد، چنان که همزمان با ایجاد تنش های میان حماس و ایران بوده است. وزارت کشور در غزه سه ماه پس از صدور این تصمیم در دسامبر 2015 آن را به اطلاع این سازمان رساند. در حالی که حماس در تلاش برای ترمیم روابطش با ایران می باشد، اما ایران چندان راضی به نظر نمی رسد، و احتمالا ایران می خواهد حماس گزینه سیاسی خود را انتخاب کند و در کنار ایران علیه عربستان قرار گیرد. اما به نظر می رسد حماس چنین قصدی نداشته باشد.