فاطمه طباطبایی:اسلام دین اعتدال است

فاطمه طباطبایی گفت: اسلام دینِ اعتدال است و هنر انسان در این است که معتدل باشد و این اعتدال در رفتار و گفتار و حرکات فرد باید ظهور کند.

به گزارش جماران، به نقل از پرتال امام خمینی، فاطمه طباطبایی استاد حوزه و دانشگاه و رئیس انجمن علمی عرفان اسلامی، در جلسه هشتم از سلسله جلسات درسگفتارهای شرح جنود عقل و جهل امام خمینی(س)، که در محل این انجمن برگزارمی شود، در بیان معنای زهد در عرفان گفت: معنای زهد در لغت اعراض و دورشدن است لکن دورشدنی که با بی میلی همراه است و این بی میلی و بی رغبتی به خاطر پست شمردن وبی ارزش دانستن آن می باشد. بنابراین اگر علتِ دوری  وترک انسان از چیزی، ترس بوده و یا آن که چاره ی دیگری نداشته،  نمی توان نام زهد برآن گذاشت و آن ترک را عملی زاهدانه تلقی نمود.

وی افزود: امام خمینی بعد از آن که اقسام زهد را بر می شمارند، به نکته ای اشاره می کنند مبنی بر آن که رسیدن به زهد  ومتصف شدن به آن  با ترک آن ها ملازمت ندارد و فرد می تواند در عین بهره مندی از موهبات دنیا، بدان بی رغبت باشد ویا با ترک آن  نیز میل و رغبت داشته باشد  ودر نتیجه زاهد نباشد.

طباطبایی با اشاره به سخنان امام خمینی(س) در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل و تقسیم بندی های که برای زهد انجام داده است، افزود: زهد مانند  دیگر صفات و مقامات انسان  ذو مراتب است .برای مثال توبه یک منزل عرفانی است  و مراتبی داردکه با معرفت افراد بستگی دارد. انسانی که در مرتبه ی اول سیر و سلوک می باشد، در اصطلاح به او مبتدی گفته می شود،او نوعی از توبه را داراست.به طور مثال، او از دروغ گفتن و ریاکاری و نفاق، توبه می کند؛ چراکه آن را خلاف شأن انسانی یک انسان می بیند و این افعال برای او به مثابه اعمالی هستند که او را از حرکت کمالی اش باز داشته و او را به اسفل السافلین می کشانند پس دوری از این سیئات را سبب تعالی خویش می پندارد و معتقد است این خودِ من هستم که با دوری از این اعمال نفع برده و به کمال خواهم رسید.

وی ادامه داد: انسانی که مقداری از مسیر سیر و سلوک را طی کرده و در سیر انفسی به مرتبه ی متوسط نائل آمده است، برداشت دیگری  ومرتبه دیگری از توبه را  داراست. او علاوه بر آنکه از گناهان جوارحی که در شأن انسانی او نمی باشد، اجتناب می کند، قلب خود را نیز از رذائل دور نگاه داشته و در مراتب درونی نیز پاک گشته است و از اعمال جوانحی نیز اجتناب می نماید.

طباطبایی به نوع سومی از توبه اشاره کرد که مخصوص منتهیان است: مومن از چه توبه کند؟ پاسخ این است که او باید از توبه  خود توبه نماید، از اینکه خود را تائب می بیند توبه کند زیرا خود دیدن در مکتب عرفا و مذهب عاشقان، گناه است. کسی که به این مرتبه از توبه می رسد، دیگر خود نمی بیند و در هر چه نظر می کند، وجود حق برای او متجلی می گردد. در مکتب عرفان  خود دیدن گناه است . بنابراین توبه ی مرتبه ی سوم، توبه ی از توبه می باشد.

وی با اشاره به سحن امام خمینی(س)، اضافه کرد:   امام توجه می دهند که اگر روی گرداندن از تنعمات دنیا برای به دست آوردن لذت روحانی باشد گذشتن از یک لذت برای رسیدن به لذت دیگری است پس کمال و تام نیست. همچون ترک کردن  دنیا برای عالم درجه اول شدن و یا فیلسوف درجه اول شدن و یا فقیه و مرجع تقلید و اعلم شدن، با اینکه بسیار خوب است و ارزشمند است و برای دستیابی به کمال انجام شده ولی چون "منیت "و "خود" و "تعالی من" در کار است  زهد محسوب نمی شود.

وی خاطر نشان کرد: اگر انسان توانست در هرجا که قرار گرفت، اگر احساس کرد  امری مخالف با میل خداوند است، خواه موضوعی مالی در میان باشد و خواه موضوعی علمی و پست و مقام، هنگامی که حق را برگزید و ناحق را ترک کرد عمل او عملی زاهدانه است چراکه غیرِ خدا را برای خدا ترک نموده است. زاهد لشگر عقل را در وجود خود پرورانده و انهارا برلشگر جهل مسلط نموده است.

طباطبایی با اشاره به این که علم وابسته به کلاس های درس و مدرسه و دانشگاه نیست، افزود:اگر زنگار و حجاب قلب برداشته شود، چشم قلب بینا خواهد شد و در بزنگاه ها تصمیمات درست ومناسبی خواهیم گرفت. وبه عکس گاهی مشاهده می شود بسیاری از افراد عالم، در مواقع حساس، قادر به اتخاذ تصمیمات درست و عمل شایسته نمی شوند بنابراین هر دانش و معلوماتی، سبب پیشرفت و کمال انسان نمی شود و حتی گاهی به شکل عکس عمل می کنند و مانع تعالی انسان می شوند.

وی اضافه کرد: بزرگان گفته اند راه حقیقت از شریعت می گذرد، بدین معنا که ابتدا باید واجبات و منهیاتی که شریعت معرفی کرده شناخته شود. خداوند به عنوان آفریننده ی بشر چیزهایی را که برای انسان خوب و بد می باشد؛ تحت عنوانِ واجبات و محرمات، وضع نموده است. و این احکام نفعی برای خداوند نداشته و تمام نفع آن برای بشر است. پس اول شناخت و سپس عمل به آ موخته ها  تا با عمل اگاهانه  همه مراتب وجود انسان شکوفا شود.

در پایان این جلسه، طباطبایی به برخی از سوالات پاسخ گفت.