دنیا به سمت ورشکستگی می‌رود

 سالن کنفرانس ها در شهر هیوستن مملو از مدیران و کارشناسان و ناظران و خبرنگارانی بود که آمده بودند تا بشنوند کارگزاران نفتی چه می گویند، از جمله اظهارات علی النعیمی، وزیر نفت بزرگترین تولید کننده نفت عضو اوپک یعنی عربستان سعودی. النعیمی در این نشست اظهاراتی بیان کرد که باب میل بسیاری نبود، او گفت به رغم سختی ها اوپک همچنان مقاومت خواهد کرد و آن قدر ایستادگی می کند تا رقبای خود را از میدان به در کند.

اظهارات سخنرانان هم زمان به زبان های روسی و چینی و 10 زبان دیگر ترجمه می شدند. واژه های مشترک تمامی سخنرانی ها نگرانی از آینده جهان بود و این که شاید حیات به شکل کنونی آن ادامه نیابد. یکی از تحلیلگران امریکایی گفت: «تولیدکنندگانی که هزینه های بسیاری را صرف تولید می کنند باید از عرصه کنار بروند. می دانم این کلمات بسیار شدیداللحن و تند هستند اما واقعیت دنیای کنونی این است.» به گفته این تحلیلگر «عربستان سعودی بازار را سیراب نکرده اما قیمت بالای هر بشکه نفت سبب شده است تا بسیاری از فرصت سوء استفاده کنند و به دنبال منابع ارزان تر بروند.»

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ایلاف، وابسته به جریان لیبرال مخالف حکومت عربستان که مقر آن در لندن است، النعیمی در سخنان خود گفت: «تولیدکنندگان خارج از چارچوب اوپک را ملاقات کردیم و از آنها پرسیدیم، می خواهید چه کنید، جوابی نداشتند. بزرگترین تولیدکنندگان خارج از اوپک توجهی به لزوم کاستن از تولید خود نداشتند، به نظر هم نمی رسد که هنوز هم توجهی به این موضوع داشته باشند. برای همین عربستان تصمیم گرفت کاری از پیش نبرد، و از تولید خود نکاهد تا موازنه به بازارها برگردد، و از نقش سنتی خود که کمک می کرد بازارها به ثبات و توازن برسند، دست بر ندارد. اولویت عربستان پاسخ دادن به نیاز مشتریان و حفظ سهم خود از بازار است، نه این که از هزینه های رو به افزایش تولید نفت حمایت کند. در آخر به طور روشن و خیلی صریح و تند می گویم: تولید عربستان، می تواند با همه رقابت کند، همیشه هم مشتری و مصرف کنندگان خود را دارد.»

البته در برابر اکتشاف های نفت امریکا عربستان آمادگی رقابت ندارد، و تمایل دارد از سهم خود در بازار صرف نظر کند برای این که بتواند جلوی حمایت از تولیدکنندگان نفت در آلاسکا و داکوتا و آلبرتا را بگیرد. این کار می تواند ضربه مهلکی به تولید کنندگان نفت ماسه ای در آلبرتا در کاناد و نفت صخره ای در امریکا بزند.»

وقتی که قیمت نفت به حدود 100 دلار در هر بشکه رسید سرمایه های سرسام آوری صرف اکتشاف و استخراج نفت از منابع غیر اقتصادی مثل منطقه ماسه ای آلبرتای کانادا و صخره ای ایالت های داکوتا و اوکلاهوما و تگزاس شد. طبیعی است که النعیمی ترجیح می دهد قیمت نفت بالای 20 دلار باشد، اما با همین نرخ نیز عربستان می تواند مدتی طولانی را سر کند.

صرف هزینه های سنگین باعث می شود تا تولیدکنندگانی که با هزینه بالا نفت استخراج می کنند متحمل زیان های شدیدی شوند. تولیدکنندگان باید چند سال را با این قیمت ها سر کنند تا قیمت ها به سطح سال 2014 برسند.

این در حالی است که کاهش قیمت نفت سبب شده تا بسیاری از شرکت های نفتی در معرض ورشکستگی قرار بگیرند. روزنامه وال استریت ژورنال بعد از سخنرانی النعیمی در این کنفرانس نوشت به نظر می رسد حمام خون ناشی از رکود در قیمت نفت برای مدت طولانی ادامه یابد، به گونه ای که شرکت های تولیدکننده نفت این روزها را در وضعیت سختی به سر می برند، اگرچه ممکن است بعضی از شرکت های نفتی بتوانند از این وضعیت جان سالم به در ببرند اما بسیاری از آنها قطعا نخواهند توانست از این وضعیت عبور کنند و مجبورند ورشکستگی خود را اعلام کنند.

قربانیان حمام خون فقط شامل شرکت های نفتی کوچک نمی شود. شرکت بی پی یا بریتیش پترلیوم اعلام کرد که زیانش به 5.2 میلیارد دلار رسیده و تا پایان سال 2015 در حدود سه هزار کارمند خود را برکنار کرده است. شرکت امریکایی "هس" نیز اعلام کرد که در سال 2015 نزدیک به سه میلیارد دلار زیان داده است، اما جان هیس، مدیر اجرایی این شرکت اصرار دارد که بگوید شرکتش همچنان سراپا ایستاده است و مقاومت می کند.   

شرکت های نفتی در حال حاضر غرق در بدهی هستند که دلیل عمده آن نیز سقوط قیمت نفت از 115 دلار در سال 2014 به زیر 30 دلار است. انتظار می رود این وضعیت برای مدت ها ادامه داشته باشد و آن طور که علی النعیمی می گوید هیچ طرحی برای کاهش تولید برای افزایش قیمت ها نیز به چشم نمی خورد. در عین حال با توجه به ویژگی های بازار آزاد و عرضه و تقاضا و نبود ابزاری صحیح برای کاستن از هزینه های شرکت های جهانی فعال در عرصه نفت، به نظر نمی رسد چشم اندازی برای افزایش قیمت نفت وجود داشته باشد.

با وجود این که بعد از اعلام توافق میان ونزوئلا، قطر، عربستان سعودی و روسیه برای بازگرداندن سقف تولید به قبل از ژانویه 2015 کمی قیمت نفت افزایش یافت اما این افزایش قیمت 48 ساعت بیشتر دوام نیاورد و مجددا قیمت ها سقوط کرد.

در سطح جهانی، شرکت های انرژی از ابتدای سال 2014 تا کنون 300 هزار نیروی کار را از دست دادند. همچنین بر اساس شرکت های مشورتی مطالعاتی قراردادهای 1.5 تریلیون دلاری مربوط به سال 2015 تا 2019 نیز لغو شدند. همچنین کاهش درآمدها سبب شده تا تولید نفت صخره ای روزانه 600 هزار بشکه کاهش یابد، و پیش بینی می شود تا ابتدای سال 2017 نیز در حدود 200 هزار بشکه دیگر کاسته شود. نزدیک به 48 شرکت نفت و گاز امریکایی که 23 تای آنها در تگزاس هستند، از دادگاه های امریکا خواسته اند که برای جلوگیری از ورشکستگی از آنها حمایت شود، بر اساس شرکت حقوقی "هینز اند بوون" بدهی آنها به 17 میلیارد دلار می رسد.

خودداری عربستان از کاهش تولید نفت سبب می شود 50 درصد شرکت های فعال در تولید نفت صخره ای اعلام ورشکستگی کنند. شرکت "پایونیر" تنها در سه ماه چهارم سال 2015 نزدیک به 623 میلیارد دلار هزینه داده و از بودجه خود در سال 2016 نیز دو میلیارد دلار کاسته است.

برای همین بسیاری از عربستان سعودی انتظار دارند که از سطح تولید خود بکاهد اما عربستانی ها نیز پاسخ می دهند تولید نفت جهان در حدود 93 میلیون بشکه در روز است که سهم عربستان از این مقدار 10.5 میلیون بشکه است، پس چرا باید همه از عربستان بخواهند تولید نفتش را کاهش دهد در حالی که کسی به تولیدکنندگان 83 میلیون بشکه نفت دیگر فشار نمی آورد؟ کل تولید نفت اوپک 33 میلیون بشکه در روز است چرا کسی از تولیدکنندگان 60 میلیون بشکه دیگر نمی خواهد تولید خود را کاهش دهند؟ چرا کسی به روسیه، نروژ، مکزیک و ایالات متحده فشار نمی آورد که از میزان تولید خود بکاهند؟

*دیپلماسی ایرانی