جدیدترین شیوه‌های تنبیه دانش‌ آموزان!

خیلی‌هایمان فکر می‌کنیم دیگر عصر خودکار لای انگشت دانش‌آموزان گذاشتن، فلک کردن و کتک خوردن با خط کش تمام شده است. البته شکل و شمایل تنبیه‌های امروز با تنبیه‌های گذشته خیلی فرق کرده است. آن زمان این تنبیه‌ها چیز عجیب و غریبی نبود، تقریباً همه دانش‌آموزان می‌دانستند که اگر درس نخوانند کتک می‌خورند اما حالا وضعیت فرق کرده است.

به گزارش «انتخاب»، نظام تعلیم و تربیت، تنبیه بدنی در مدرسه را غیرقانونی اعلام کرده تا جایی‌که هیچ دانش‌آموزی حتی صدای بلند معلم را برنمی‌تابد. با این حال گهگاه از گوشه و کنار کشور خبرهایی مبنی بر آزار و اذیت دانش‌آموزان به شیوه‌های مختلف به گوش می‌رسد.

این روزها اخبار و تصاویر مختلفی درباره تنبیه دانش‌آموزان در مدارس کشور منتشر شده است. از فیلم کتک خوردن دانش‌آموز هنرستانی مدرسه الیگودرز گرفته تا فیلم دو دانش‌آموز خرم‌آبادی که معلم مجبورشان می‌کند محکم به گوش یکدیگر سیلی بزنند؛ البته این خشونت فقط از سوی معلمان نیست.

برخی وقت‌ها خبرهایی می‌شنویم که نشان می‌دهد دانش‌آموزان هم معلم خود را مورد خشونت قرار داده‌اند. سال گذشته بود که دانش‌آموزی در یکی از مدارس بروجرد، معلمش را با سلاح سرد کشت.

او در جریان بازپرسی‌ها گفته بود معلمش را به خاطر تحقیرهایش هدف قرار داده، هرچند که قصد کشتن معلم را نداشته است. با این همه این سؤال مطرح می‌شود که آیا این اتفاقات نشان از شیوع خشونت در مدارس دارد؟ با اینکه دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش معتقد است که «تنبیه در مدارس زیاد نشده این موارد هم که منتشر شده فقط به خاطر وجود و تعدد رسانه‌های مجازی است.»

اما حرف‌های چند دانش‌آموز نشان از آن دارد که همچنان تنبیه در مدارس کشور وجود دارد. محمد دانش‌آموز رشته ریاضی است، او در یکی از مدارس دولتی تهران درس می‌خواند و درباره انواع و اقسام خشونت‌های فیزیکی و کلامی در مدرسه‌اش برای ما می‌گوید: «بیشتر مواقع معاون مدرسه، دانش‌آموزانی را که درس نمی‌خوانند یا تخلفی انجام می‌دهند تحقیر می‌کند. معلم‌های مدرسه اما بیشتر دانش‌آموزان را تحقیر می‌کنند. مثلاً اگر شیطنتی در کلاس انجام دهیم ما را نادیده می‌گیرند یا با نیش و کنایه با ما حرف می‌زنند. این را هم بگویم که پدر و مادرها به‌شدت مراقب هستند که ما کتک نخوریم. اما برخی وقتها حاضریم کتک بخوریم اما تحقیر و توهین نشنویم.»

فاطمه دانش‌آموز علوم انسانی هم می‌گوید: «معلم‌های مدرسه ما بیشتر اهل نیش و کنایه هستند. تا حالا کتک نخوردیم اما بی‌احترامی دیده و شنیده‌ایم.»

آنطور که کارشناسان تعلیم و تربیت می‌گویند، تنبیه دانش‌آموزان در کلانشهرها شکل و شمایلش تغییر پیدا کرده است. این هم به خاطر نظارت جدی است که خانواده‌ها بر وضعیت دانش‌آموزانشان دارند.

محمد نیک‌نژاد عضو کانون صنفی معلمان این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «در بسیاری از مدارس تحقیر کردن دانش‌آموزان و تنبیه فیزیکی جایش را به توهین‌های لفظی داده است، درحقیقت شیوه امروزی و مدرن تنبیه بدنی شامل تبعیض بین دانش‌آموزان، لحن گفتاری و رفتاری توهین‌آمیز به دانش‌آموز خاطی یا ضعیف است که بسیار دردناک‌تر از تنبیهات جسمی است. اثرات این نوع تنبیه‌ها همیشه با دانش‌آموز می‌ماند.»

تنبیه دانش‌آموز جرم است

خشونت‌های کلامی و بدنی در حالی در مدارس کشور همچنان وجود دارد که براساس قانون، تنبیه بدنی جرم تلقی می‌شود. مطابق ماده 77 آئین‌نامه انضباطی مدارس، هرگونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی فقط با هدف تنبیه ممنوع است.

موضوعی که مهدی نوید ادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش هم بر آن تأکید می‌کند و به خبرنگار «ایران» می‌گوید: «متأسفانه در برخی مواقع شاهد هستیم که معلمی با بدترین حالت با دانش‌آموز برخورد می‌کند. از نظر ما این‌گونه رفتار غیرقابل قبول است و با معلمان خاطی وزارت آموزش و پرورش برخورد جدی خواهد داشت. درباره معلم الیگودرزی این اتفاق افتاد و وی از مدرسه تا زمان بررسی پرونده‌اش اخراج شد».

وی تأکید می‌کند: «تنبیه بدنی به هر شکلی ممنوع است و اگر کسی خلاف آن عمل کند تخلف کرده و جریمه می‌شود و بر اساس ضوابط و قوانین پیش‌بینی شده متخلفان به هیأت تخلفات اداری معرفی می‌شوند.»

ادهم با تأکید بر اینکه "خشونت در مدارس کشور افزایش نداشته است"، می‌افزاید: «اگر دانش‌آموزی در مدرسه تنبیه شد، خانواده‌ها می‌توانند به دفتر رسیدگی به شکایت مردمی آموزش و پرورش مراجعه کنند و مسئولان منطقه موظف هستند که نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند.»

به گفته او از بیش از یک میلیون معلم و فرهنگی شاغل در آموزش و پرورش، تعداد بسیار اندکی هستند که دست به تنبیه بدنی دانش‌آموزان می‌زنند و نباید این مسأله را عمومیت داد و به پای کل جامعه معلمی کشور نوشت. همچنین قبول ندارم مدارس ما خشن شده است. در سال‌های قبل شرایط برای دانش‌آموزان سخت‌تر بود و حالا خیلی از خانواده‌ها و دانش‌آموزان به حق و حقوقشان آشنا شده‌اند.

پسران بیشتر تنبیه می‌شوند

آنطور که کارشناسان تعلیم و تربیت می‌گویند، تنبیه عزت نفس دانش‌آموزان را پایین می‌آورد و او را پرخاشگر می‌کند تا جایی که دانش‌آموز علاقه‌اش را نسبت به درس و مدرسه از دست می‌دهد. موضوعی که مورد اشاره محمد نیک‌نژاد هم است: «تنبیه بدنی دارای تأثیرات روانی بسیاری بر روان دانش‌آموز است. نخستین تأثیرش این است که دانش‌آموز از درس و مدرسه فراری می‌شود. به عنوان معلم مدرسه می‌گویم شاگردانی که در مدرسه تنبیه بدنی می‌شوند نسبت به دیگر دانش‌آموزان پرخاشگر و عصبی‌تر هستند؛ ضمن اینکه از معلمش هم متنفر می‌شود. در کلاس‌هایی که معلم تنبیه بدنی می‌کند، پرخاشگری و جنگ و دعوا در میان دانش‌آموزان یک الگوی رفتاری رایج و شایع است. کودک یا نوجوانی که سیلی می‌خورد، به هنگامی که در موضع نفوذ و اعمال قدرت باشد، به دیگران سیلی خواهد زد. اینها همه تبعات پرخاشگری فیزیکی معلم در مدرسه است. البته هم‌اکنون بیشتر دانش‌آموزان از سوی معلم‌های خود «تحقیر» می‌شوند که این نوع تنبیه به مراتب بدتر از تنبیه فیزیکی است.»

البته کارشناسان تعلیم و تربیت معتقدند، خشونت در فضای مدارس دخترانه بسیار پایین‌تر است و دختران اکثراً با معلم‌ها و کادر مدرسه رابطه‌ای همدلانه پیدا می‌کنند. رفتارهای دختران آرامتر از پسران است با وجود این نمی‌توان به طور کامل تنبیه در مدارس دخترانه را در نظر نگرفت، چراکه ممکن است این تنبیه‌ها با خشونتی کمتر از مدارس پسرانه و به گونه دیگری انجام شود. آن‌طور که نیک‌نژاد می‌گوید، تنبیه بدنی در مدارس پسرانه بیشتر از مدارس دخترانه است.

این معلم آموزش و پرورش معتقد است: «رفتارهای خشونت‌آمیز حتی بین دانش‌آموزان پسر بیشتر از دختران است؛ آن هم به علت روحیه پرخاشگرایانه‌ای است که پسران بیشتر از دختران دارند. البته دختران بیش از پسران عادت به تعریف اتفاقات رخ‌داده درون مدرسه برای والدینشان را دارند، در حالی که پسران حتی ممکن است به‌دلیل این‌کار مورد تمسخر همکلاسی‌هایشان قرار بگیرند.»

با این حال، نگاه اصلی او به ضعف ساختاری آموزش و پرورش است: «برخی از کلاس‌های مدارس خصوصاً مدارس دولتی با 40 دانش‌آموز برگزار می‌شود. این امر به خودی خود آستانه تحمل دانش‌آموز و معلم را پایین می‌آورد».