کارت‌های اعتباری بالاخره چاپ شد/ سیاست چندگانه اما بدون ایده!

 سرانجام بعد از بالغ بر دو ماه از اعلام طرح کارت اعتباری 10 میلیون تومانی از سوی رئیس کل بانک مرکزی، این کارتها چاپ و آماده توزیع شده‌اند؛ اما تغییر رویکرد اجرا در این مدت کارشناسان را به این باور رسانده که اصلا این طرح از ابتدا بدون ایده بود و بانک مرکزی بدون برنامه قبلی آن را اعلام کرد و بعد به دنبال سازوکار طرح رفت که در نهایت به مشکلات بعدی آن انجامید.

به گزارش «انتخاب»، از اواخر مهرماه که رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزیر اقتصاد گرد هم آمده و از طرح‌های خاص دولت برای اجرای بسته تسریع رونق اقتصادی سخن گفتند بیش از 70 روز گذشته است. گرچه طیب نیا، خواسته که تا این حد در مورد این سه سیاست یعنی وام 25 میلیونی خودرو برای فروش 110 هزار دستگاه، کارتهای اعتباری 10 میلیونی برای خرید کالا و همچنین وام کالاهای واسطه ای بحث نشده و ابعاد دیگر بسته مورد توجه باشد؛ اما واقعیت چیزی جز این نیست و در چند ماه گذشته از اجرایی شدن بسته تاکنون می‌توان این طرح را در مجموع در سه سیاست اعتباری بانک مرکزی خلاصه کرد. آن هم در شرایطی که از بین همین سه طرح هم فقط وام 25 میلیون تومانی خودرو با هزینه ای حدود 2500 میلیارد تومان به اجرا درآمده است.

آنطور که سیف، در نشست تشریح بسته اقتصادی اعلام کرده بود کارتهای اعتباری 10 میلیون تومانی نیز جزو دیگر سیاستهای بانک مرکزی است که قرار بود در قالب صدور کارت با اولویت کارکنان بخش های دولتی و حتی خصوصی با بازپرداخت دوساله و سود 12 درصد برای خرید کالای داخلی اجرایی شود. اما در مدتی که از این اعلام گذشته تاکنون بارها سیاست اجرایی این طرح تغییر کرده و هنوز هم کاملا مشخص نیست که اقشار هدف کدامند، اعتبار لازم چقدر بوده و قرار است که اجرای آن تا کجا پیش برود. حتی با وجود اینکه اعلام شده تعدادی از کارتها چاپ و در هفته آینده توزیع خواهد شد، نمی توان زمان دقیقی برای آن متصور بود چراکه بارها زمان مدنظر تغییر کرده و از هفته‌ای به هفته دیگر منتقل شده است.

این در حالی است که حتی بانک مرکزی در دوره‌ای به این نتیجه رسید که گستره توزیع و کاربرد کارتهای اعتباری را افزایش داده و در کنار امکان خرید کالای ایرانی با سود 12 درصد ، شرایط خرید کالای خارجی با سود 21 درصد را فراهم آورد که البته این موضوع با وجود اینکه در نشست خبری معاون فن آوری اطلاعات بانک مرکزی اعلام شد در مدتی کوتاه از سوی رئیس کل بانک مرکزی مورد تایید قرار نگرفت و وی در جمع خبرنگاران اعلام کرده که چنین اخباری برداشت اشتباه عده‌ای است!

به هر حال اگر هم به قول سیف، برداشت اشتباهی رخ داده بود ، تولید کنندگان اصلا ورود کالای خارجی به طرح کارت اعتباری را نپذیرفته و حتی از کاهش دوره بازپرداخت که از دوسال مصوب در شورای پول و اعتبار به 12 ماه رسیده بود نیز به شدت انتقاد کردند. هر چند که بانک مرکزی بازهم اعلام کرد که هیچ گاه دوره بازپرداخت دوساله به طور جدی مورد بحث و تایید نبوده است!

اما آخرین موضع بانک مرکزی حاکی از صدور کارتهای اعتباری و آمادگی برای توزیع آن است؛ اما این بار با گروه هدف جدید. حکیمی – معاون فن آوری اطلاعات بانک مرکزی – از شناسایی گروههای هدف سخن گفته و اعلام کرده است که جمع بندی ما برای اجرای این طرح اکنون برای افرادی است که تازه ازدواج کرده اند، هر چند که حکیمی به چگونگی اجرای آن اشاره ای نکرده که این هم باز تغییر جهتی دیگر در توزیع کارتهای اعتباری محسوب می شود چرا که همین چندی پیش بود که بانک مرکزی اعلام کرد کارت‌ها عام بوده و گروهای خاص را دربر نمی گیرد، و به نظر می رسد با اولویت زوجهای جوان، بازنشستگان و کارمندان دولت اجرایی می شود.

حکیمی اما با بیان اینکه مشخص کردن گروه‌های هدف و چانه زنی نمایندگان تولیدکنندگان روی نرخ کالاها مشکلات تاخیر دو ماهه اجرای طرح کارت اعتباری است اعلام کرد که زیرساختهای صدور کارت اعتباری فراهم است.

به هر حال این عدم ثبات و تصمیات متفاوت طی دو ماه برای اجرای یک طرح موجب شده تا طهماسب مظاهری –رییس کل اسبق بانک مرکزی – به صراحت اعلام کند که این طرح از ابتدا ایده ای پشت سر نداشته و بدون برنامه بوده است.

وی همچنین با اشاره اینکه در مجموع طرح کارت اعتباری می تواند در رونق اقتصادی تاثیرگذار باشد از اعلام طرحی که هنوز ساماندهی نشده و سیاستهای آن تعیین نشده بود، انتقاد کرده و گفته که آن زمانی که این طرح اعلام شد یک ایده بود و نه یک طرح ساماندهی شده و نظام مند و اکنون نیز ساز و کاری برای اجرای طرح کارت اعتباری وجود ندارد.

مظاهری البته نسبت به توزیع همگانی کارتهای اعتباری هم انتقاد و تاکیده کرده است که دولت از انجام این کار به وسیله کارت اعتباری بگذرد و اگر خانوارهای نیازمند را شناسایی کرد طرح تسهیلات خرید لوازم خانگی را در همان کارت های معمولی اجرا کند.

در عین حال که طحان پور-رییس اتحادیه لوازم خانگی- هم با اعلام اینکه ساز و کار طرح توزیع کارت های اعتباری نادرست و بدون هماهنگی است در میزگردی که به بررسی این طرح اختصاص داشت عنوان کرد که تاکنون هیچ کارت اعتباری ای به شخصی داده نشده است. از سویی دیگر بانک مرکزی برای پرداخت تسهیلات خرید لوازم خانگی با سود 12 درصد سر مردم منت می گذارد.

طحان پور با بیان اینکه لوازم خانگی صنعت خودرو نیست و تولید این لوازم اکنون در رکود است گفت که اینکه می گویند برای هفتاد هزار بازنشسته کارت خرید تهیه شده نادرست است، زیرا فقط 13 هزار بازنشسته از این طرح استقبال کرده اند و معلمان نیز انصراف داده اند.

به هر حال آنطور که میدری- معاون اقتصادی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی – اعلام کرده است، 70 هزار کارت چاپ شده که احتمالا هفته آینده در میان بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی توزیع می‌شود. هر چند که باید منتظر بود و دید که آیا این قول برای هفته آینده مانند "هفته های آینده" وعده های قبلی است و یا اینکه در نهایت یکی دیگر از سیاستهای بسته رونق اقتصادی به اجرا در خواهد آمد. طرحی که به اعتقاد برخی کارشناسان اقتصادی منفعت بیشتر برای بانکها در نظر گرفته شده و از سویی دیگر فایده‌ای برای اقشار ضعیف ندارد، چرا که نمی توانند از عهده بازپرداخت این تسهیلات برآیند.