یک رسانه غربی در مقاله ای زیر عنوان «غیر قابل سکونت بودن شهرهای
اطراف خلیج فارس در آینده ای نه چندان دور» نوشت: کنفرانس اقلیمی پاریس ۹
آذر تا ۲۱ آذر به موافقت نامه ای بین المللی برای مهار گرمایش زمین دست
یافت. این رسانه در ادامه افزود: این توافق، تاریخی توصیف شده و این در
حالی است که این نگرانی جدی از طرف سازمان ها و کارشناسان دلسوز محیط زیست
ابراز می شود که حد تلاشی که قرار است صورت گیرد با فاجعه ای که زندگی بر
روی کره خاکی را تهدید می کند، همخوانی ندارد.
ایرانیان اکنون آشکارا ابعادی از فاجعه را در قلمرو خود می بینند، اما هنوز
به نظر می رسد که افکار عمومی نسبت به کلیت قضیه کم توجه است.
نتایج یک تحقیق در زمینه تأثیر تغییرات اقلیمی در منطقه خلیج فارس با ۹۹
درصد اطمینان، یعنی فقط با یک درصد احتمال خطا نشان می دهد که شتاب گرم شدن
زمین ناشی از گاز های گلخانه ای است، گازهایی که توسط بشر تولید شده و
همچنان با روند فزاینده ای تولید می شوند.
ذوب شدن یخ های قطب شمال و جنوب و یخچال های طبیعی و در نتیجه بالا آمدن سطح آب دریا ها ی آزاد از پی آمد های این پدیده است.
در این زمینه پژوهش های قابل ملاحظه ای انجام گرفته است. این که دمای کره
زمین به طور کلی تا چه اندازه بالا خواهد رفت و چه نتیجه ای در مناطق مختلف
زمین برجای خواهد گذاشت مورد بررسی قرارگرفته است.
در جنوب ایران وضع چگونه خواهد بود؟
یک تحقیق تازه در باره جنوب غربی آسیا توجه ویژه ای نشان داده است به منطقه خلیج فارس و نواحی اطراف دریای سرخ و دریای عرب.
به استناد نتایج حاصل از آخرین تحقیق منتشر شده توسط موسسه nature climate change
(تغییرات آب وهوایی) شاید آخرین زنگ خطر برای منطقه خلیج فارس به صدا درآمده باشد.
این تحقیق، وضعیت خاص منطقه خلیج فارس و دریای سرخ را در نظر گرفته است که به این سه عامل برمی گردد:
جریان هوا در سطوح بالا ی زمین از سمت ترکیه و عراق به گونه ای است که میزان تشعشع گرمایی را در منطقه خلیج فارس تشدید می کند.
سطح پایین زمین در منطقه خلیج فارس با بیابان های اطرف آن باعث می شود که
مقدار زیادی از گرما جذب شود. حرارت جذب شده در خلیج فارس، به دلیل عمق کمی
که دارد موجب افزایش سطح تبخیر و در نتیجه بالا رفتن رطوبت هوا می شود.
حاصل این سه عامل این نتیجه ناگوار را برای منطقه دارد که اگر وضعیت به
همین ترتیب ادامه پیدا کند به دلیل وضعیت جغرافیایی خاص خلیج فارس تواتر
شوک های گرمایی که محصول ضریب گرمایی بالا است به شرایطی راه می برد در آن
که زندگی کردن در این منطقه در حد غیر قابل سکونت می شود.
یکی از نتیجه های شوک گرمایی که اگر دست روی دست بگذاریم در آینده ای نه
چندان دور شاهد آن خواهیم بود،این است که هم بهره برداری کشاورزی در منطقه
به خطر می افتد و هم فعالیت کردن در بیرون ساختمان ها غیر قابل تحمل می
شود.
این در صورتی است که منطقه، انرژی لازم را داشته باشد تا بتواند ساختمان ها
را با کولر خنک نگه دارد. ناحیه فقیری مثل یمن که در آن دسترسی به انرژی
لازم بسیار دشوار و درحد غیر ممکن است، از این مختصر راحتی نیز محروم
خواهند بود.
در کل مناطق اطراف خلیج فارس و دریای سرخ زندگی در داخل ساختمانها نیز
مانند محیط خارج از ساختمان غیر قابل تحمل می شود. ماهشهر و بندرعباس در
ایران ازجمله شهر هایی هستند که در معرض رویارویی با این آینده ی نامطلوب
هستند یعنی با تداوم شرایط فعلی در آینده ای نه چندان دور زندگی در آن ها
غیر قابل تحمل خواهد شد.
کویت، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و یمن ازجمله کشورهای دیگر
منطقه هستند که ضریب گرمایی در آنها بسیار بالا خواهد بود. بعضی از محققان
به این نتیجه رسیده اند که در صورت ادامه گرم شدن کره زمین بسیاری از شهر
های واقع دراین کشور ها به ناچار از سکنه خالی خواهند شد و اهالی این شهر
ها باید در جایی دیگر اسکان داده شوند.
گرمازدگی
ممکن است تصور شود که افزایش دما در حد یکی دو درجه مشکل بزرگی نیست و آن
را می توان تحمل کرد. اما افزایش دما تنها مشکلی نیست که با آن مواجه
هستیم. برای درک موضوع از زاویه حد تحمل گرما و شوک گرمایی به انسان باید
به این نکته توجه کنیم:
یکی از ابزار های اصلی خنک کردن بدن، تعریق و تبخیراست. فرایند تبخیر عرق
بر روی پوست، که از جمله فرایند های تبد یل مایع به گاز (آب به بخار) است،
انرژی زیادی طلب می کند.
پوست ما این انرژی را از فضای اطراف پوست دریافت می کند و در نتیجه پوست
خنک می شود. اما اگر فضای اطراف پوست مرطوب باشد این مکانیسم ضعیف می شود و
هرچه رطوبت هوا بیشتر شود مکانیسم مزبور ضعیف و ضعیف تر می شود. بنابر
این، میزان تحمل انسان در برابر گرما نه فقط با میزان حرارت بلکه با رطوبت
هوا نیز ارتباط دارد.
برای مثال دمای ۳۲ درجه ولی با رطوبت بالا احساس ۴۱ درجه را به انسان می
دهد. شما می توانید چند دقیقه در حمام سونا با گرمای ۳۵ درجه به سر برید
اما اگر این گرما تداوم طولانی داشته باشد غیر قابل تحمل خواهد بود.
به همین دلیل برای اندازه گیری شدت دما سنجه ای پیشنهاد شده است به نام
شاخص گرما (Heat Index) که از تلفیق میزان حرارت و رطوبت هوا به دست می
اید. با بالا رفتن این شاخص بدن ما از طریق فرایند تعریق و تبخیر به مقابله
برمی خیزد، اما اگر شاخص گرما همچنان افزایش یابد سرانجام بدن دچار شوک
گرمایی می شود.اگر دمای بدن به شکلی پایین نیاید، می تواند کشنده باشد.
با در نظر گرفتن این موضوع بهتر می توان خطرناکی وضعیت در مناطق خلیج فارس،
دریای سرخ و دریای عرب را درک کرد. فقط دمای مطلق بالا نمی رود؛ شاخص
گرمایی رو به رو رشد است و این عامل است که این مناطق را در حد غیر قابل
تحملی گرمازده خواهد کرد.
سه خطر
بر اثر گرم شدن کره زمین که شتاب آن بطور عمده محصول گازهای گلخانه ای است،
سه خطر جنوب غربی آسیا را تهدید می کند:یکی موج های گرمایی است که منطقه
را غیرقابل سکونت می سازد، دیگری بالا آمدن سطح آب است که به دلیل پایین
بودن سطح زمین اطراف خلیج فارس، مناطق وسیعی را زیر آب می برد و دیگر آن که
تمامی منطقه، دمایی بیش از حد متعارف پیدا می کند که نتیجه آن خشک سالی
های پیاپی خواهد بود.
در خصوص دریای سرخ و شهرهای اطراف آن مثل مکه و مدینه وضعیت به همین منوال
خواهد بود و برای مثال در سال هایی که حج در تابستان واقع می شود رفتن به
سفر حج برای مؤمنان غیر ممکن خواهد بود.حاصل این خرابی ها آوارگی عده ای
زیادی از ساکنین این شهرها است. آوارگانی که معلوم نیست در کجا باید اسکان
داده شوند زیرا سایر مناطق اطراف نیز خشک و گرم خواهد بود و فعالیت های
کشاورزی که می باید تامین کننده ی معاش آنان باشد صدمه خواهد دید.
در این وضعیت متاسفانه رفتار ما همانند کودکانی است که در ساحل با شنها
بازی می کنند و بر سر بیلچه ای با هم به نزاع بر می خیزند، بی خبر از آن که
یک سونامی در راه است، توفانی که هست و نیست همه را از بین خواهد برد.